CCBE: Σημαντικές παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες των Ευρωπαίων δικηγόρων στο κρίσιμο θέμα της μετανάστευσης και το προσφυγικό.
Με συνεχείς παρεμβάσεις και επισημάνσεις του, το Συμβούλιο των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (CCBE) αρθρώνει το τελευταίο χρονικό διάστημα ουσιαστικό λόγο στο προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα, που έχει πλέον λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σημαντική αυτή δραστηριοποίηση του CCBE υπήρξε αποτέλεσμα κατά κύριο λόγο σχετικής συστηματικής προσπάθειας, με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και εισηγήσεις, που κατέβαλε επί τούτου η ελληνική αντιπροσωπεία, σε συνεργασία κυρίως με τους εκπροσώπους των δικηγόρων της Ισπανίας, της Ιταλίας, αλλά και της Ιρλανδίας. Πρόταση άλλωστε της ελληνικής αντιπροσωπείας, η οποία έγινε ομόφωνα δεκτή, ήταν και η δημιουργία μιας Ειδικής Ομάδας Εργασίας για το θέμα, η οποία επεξεργάζεται σε σταθερή βάση τα διάφορα ζητήματα που ανακύπτουν.
Ήδη το CCBE αποτελεί θεσμικό συνομιλητή των ευρωπαϊκών οργάνων για το θέμα, συμμετέχοντας ενεργά με τις θέσεις και τις προτάσεις του στην αναζήτηση λύσεων, υπερασπιζόμενο σταθερά τις αρχές του κράτους δικαίου, αλλά και το ρόλο των δικηγόρων.
Πιο συγκεκριμένα, με δύο δημόσιες βαρυσήμαντες Διακηρύξεις του (βλ. παρακάτω), το CCBE έχει θέσει αναλυτικά το νομικό πλαίσιο με βάση το οποίο πρέπει να αντιμετωπίζονται τα σχετικά ζητήματα, με προεξάρχουσα σε κάθε περίπτωση την υποχρέωση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στα δικαιώματα αυτά περιλαμβάνεται προεχόντως το δικαίωμα κάθε ατόμου για πρόσβαση στη δικαιοσύνη, από το οποίο απορρέει και η βαρύνουσα σημασία του ρόλου των δικηγόρων. Επισημαίνονται βεβαίως και πολλές άλλες πτυχές του θέματος, όπως η τήρηση της αρχής της αλληλεγγύης μεταξύ των Κρατών Μελών, που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τη χώρα μας. Πέραν των νομικών επισημάνσεων, το CCBE διατυπώνει συγκεκριμένες συστάσεις για διάφορα επιμέρους ζητήματα, αλλά και πρακτικές προτάσεις, όπως η διοχέτευση πόρων της ΕΕ για την παροχή ειδικής εκπαίδευσης σε δικηγόρους, αλλά και για την ενίσχυση των προγραμμάτων νομικής βοήθειας.
Μετά από πρόταση που υπέβαλε την προηγούμενη εβδομάδα ο επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας κ. Παναγιώτης Περάκης, τις επόμενες ημέρες αναμένεται η ανάληψη πρωτοβουλίας εκ μέρους του CCBE για τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού δικτύου εθελοντών δικηγόρων, που θα παρέχουν νομικές υπηρεσίες όπου υπάρχει ανάγκη.
Ακολουθούν τα πλήρη κείμενα των δύο Διακηρύξεων του CCBE σε μετάφραση, στην ελληνική. Στα παραπάνω συνημμένα αρχεία μπορείτε να δείτε τα κείμενα αυτα στην αγγλική γλώσσα.
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ (CCBE)
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
29.11.2014
Το CCBE (Συμβούλιο Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης) εκπροσωπεί τους Δικηγορικούς Συλλόγους 32 χωρών και 13 επιπλέον συνδεδεμένων και παρατηρητών χωρών και, μέσω αυτών, περισσότερο από 1 εκατομμύριο Ευρωπαίους δικηγόρους.
Το CCBE αναγνωρίζεται ως η φωνή του ευρωπαϊκού νομικού επαγγέλματος, τόσο από τους εθνικούς Δικηγορικούς Συλλόγους όσο και από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Ενεργεί ως ο σύνδεσμος μεταξύ της ΕΕ και των εθνικών Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης.
Οι στόχοι του CCBE περιλαμβάνουν τον ακόλουθο σκοπό: «Την ενεργή παρακολούθηση υπεράσπισης του δικαίου, την προστασία των θεμελιωδών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος πρόσβασης στη δικαιοσύνη και την προστασία του πελάτη, καθώς και την προστασία των δημοκρατικών αξιών που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τα εν λόγω δικαιώματα.»
Οι ιδρυτικές βάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατοχυρώνουν τις θεμελιώδεις δημοκρατικές αξίες και το κράτος δικαίου. Αυτές οι βασικές αξίες ισχύουν το ίδιο στον τομέα της μετανάστευσης όπως και στους άλλους τομείς της αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει:
«Η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των ανθρώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Οι αξίες αυτές είναι κοινές στα κράτη μέλη, σε μια κοινωνία όπου επικρατεί ο πλουραλισμός, η αντίθεση στις διακρίσεις, η ανοχή, η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη και η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.» Το άρθρο 3 ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι «Η Ένωση θα παρέχει στους πολίτες της ένα χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης χωρίς εσωτερικά σύνορα, μέσα στον οποίο η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων διασφαλίζεται σε συνδυασμό με κατάλληλα μέτρα όσον αφορά στους ελέγχους των εξωτερικών συνόρων, στο άσυλο, στη μετανάστευση και στην πρόληψη και καταπολέμηση της εγκλήματος.»
Η Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο άρθρο 20.2 (α). Η μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ως νομική βάση τον Tίτλο V, που φέρει τον τίτλο «Χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης» και το Κεφάλαιο 2 του Tίτλου V με τίτλο «Πολιτικές σχετικά με τους ελέγχους των συνόρων, το άσυλο και τη μετανάστευση» (άρθρα 77/80) .
Το προοίμιο του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης διακηρύσσει ότι:
«Οι λαοί της Ευρώπης, εγκαθιδρύοντας μία διαρκώς στενότερη ένωση μεταξύ τους, αποφάσισαν να μοιραστούν ένα ειρηνικό μέλλον θεμελιωμένο σε κοινές αξίες. Έχοντας επίγνωση της πνευματικής και ηθικής κληρονομιάς της, η Ένωση στηρίζεται στις αδιαίρετες, οικουμενικές αξίες της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης. Βασίζεται στις αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Η Ένωση τοποθετεί το άτομο στην καρδιά των δραστηριοτήτων της, καθιερώνοντας την ιθαγένεια της Ένωσης και δημιουργώντας ένα χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης.»
Το άρθρο 18 του Χάρτη της ΕΕ αναγνωρίζει το δικαίωμα του ασύλου στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέροντας ότι «...Το δικαίωμα ασύλου διασφαλίζεται τηρουμένων των κανόνων της Σύμβασης της Γενεύης της 28ης Ιουλίου 1951 και του Πρωτοκόλλου της 31ης Ιανουαρίου 1967 ως προς το καθεστώς των προσφύγων και σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη Συνθήκη της Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής «οι Συνθήκες»).» Το άρθρο 19 του Χάρτη της ΕΕ θεσπίζει την «Προστασία σε περίπτωση απομάκρυνσης, απέλασης και έκδοσης» και ορίζει ότι 1) Απαγορεύονται οι συλλογικές απελάσεις. 2. Κανείς δεν μπορεί να απομακρυνθεί, να απελαθεί ή να εκδοθεί σε κράτος όπου διατρέχει σοβαρό κίνδυνο αυτός ή αυτή να καταδικαστεί σε θανατική ποινή, βασανιστήρια ή άλλη απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία.»
Το άρθρο 47 του Χάρτη της ΕΕ (μαζί με το άρθρο 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) προβλέπει το δικαίωμα για αποτελεσματική δικαστική προσφυγή και για αμερόληπτο δικαστήριο. Το προηγούμενο το οποίο κατοχυρώνει στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη, αναφέρει στην παράγραφο 1: «Καθένας, του οποίου παραβιάστηκαν τα δικαιώματα και οι ελευθερίες που κατοχυρώνονται στο δίκαιο της Ένωσης, έχει δικαίωμα ουσιαστικής προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου, τηρουμένων των προϋποθέσεων που προβλέπονται στο παρόν Άρθρο.»
Οι βασικές αρχές που εφαρμόζονται στο δίκαιο της μετανάστευσης προσδιορίζονται επίσης σε διεθνές επίπεδο στο Άρθρο 2 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών, που αναφέρει: «Ο καθένας είναι δικαιούχος όλων των δικαιωμάτων και ελευθεριών που προβλέπει η παρούσα Διακήρυξη, χωρίς διάκριση οιουδήποτε είδους, όπως με βάση τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Επιπλέον, δεν πρέπει να γίνεται διάκριση με βάση το πολιτικό, νομικό ή διεθνές καθεστώτος της χώρας ή περιοχής στην οποία ένα άτομο ανήκει, αν είναι ανεξάρτητη, δεσμευμένη, μη αυτοδιοικούμενη ή υπό οποιονδήποτε άλλον περιορισμό της κυριαρχίας της.»
Ως υπερασπιστές των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών και του κράτους δικαίου, οι ανεξάρτητοι δικηγόροι αποτελούν μέρος των ουσιαστικών θεμελίων μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Αυτός ο ειδικός ρόλος των δικηγόρων στην κοινωνία έχει αναγνωριστεί από τη Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης Νr. R (2000) 21 σχετικά με την ελευθερία άσκησης του επαγγέλματος του δικηγόρου (και την Aιτιολογική της Έκθεση), η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών στις 25 Οκτωβρίου 2000, καθώς και από τις Βασικές Αρχές σχετικά με το Ρόλο των Δικηγόρων που υιοθετήθηκαν από το Όγδοο Κογκρέσο του ΟΗΕ για την Καταπολέμηση του Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Κρατουμένων και έγιναν αποδεκτές από την 45η σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 14 Δεκεμβρίου 1990. Οι βασικές λειτουργίες ενός δικηγόρου που παρέχει υπηρεσίες στον τομέα του δικαίου της μετανάστευσης περιλαμβάνουν την υπεράσπιση εκείνων που ζητούν προστασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που μεταναστεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και που μεταναστεύουν εντός των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διασφαλίζοντας έτσι την εγγύηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανεξάρτητα από τη φύση της σχετικής μετανάστευσης. Ειδικότερα, το CCBE επισημαίνει την υποχρέωση που επιβάλλεται σε όλα τα κράτη μέλη και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιμετωπίσει όλους όσους ζητούν άσυλο με ανθρώπινο και αξιοπρεπή τρόπο.
Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ένα από τα βασικά και θεμελιώδη δόγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι οικονομικές πιέσεις και η αυξανόμενη απειλή ως προς τη δημόσια ασφάλεια δεν πρέπει να υπονομεύσουν τη θεμελιώδη φύση του δικαιώματος της ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής για όλους τους υπηκόους της ΕΕ και τα μέλη των οικογενειών τους (συμπεριλαμβανομένων των υπηκόων τρίτων χωρών μελών της οικογένειας) μεταξύ των κρατών μελών. Το CCBE θα συνεχίσει να επαγρυπνεί σε σχέση με τυχόν εμπόδια που τίθενται στην οδό αυτής της πλέον βασικής ελευθερίας.
Έχοντας υπόψη τον ιδιαίτερο ρόλο των δικηγόρων στην κοινωνία όπως αναφέρθηκε προηγουμένως και λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στο χώρο της μετανάστευσης στην Ευρώπη και αλλού, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αρχή του κράτους δικαίου και την αλληλεγγύη μεταξύ των Κρατών Μελών, το CCBE επιθυμεί να τονίσει τη σημασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών και της αρχής του κράτους δικαίου στον τομέα του δικαίου της μετανάστευσης και δηλώνει τα ακόλουθα:
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ
Ι - Οι στόχοι του CCBE περιλαμβάνουν την υπεράσπιση του κράτους δικαίου, την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος πρόσβασης στη δικαιοσύνη και την προστασία των πολιτών, καθώς και την προστασία των δημοκρατικών αξιών που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τα δικαιώματα αυτά. Οι στόχοι αυτοί είναι κοινοί και για τους Συλλόγους που είναι μέλη του CCBE.
ΙΙ – Η μετανάστευση, με ή χωρίς τα νόμιμα έγγραφα, θέτει κοινές προκλήσεις για όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ίδια την Ένωση και τους γείτονές μας και όχι μόνο για τα Κράτη Μέλη της πρώτης γραμμής. Η μετανάστευση είναι μια σύνθετη και ποικίλη υπόθεση, που δημιουργεί ζητήματα και άπτεται ενός ευρέος φάσματος δικαιωμάτων και κανόνων δικαίου, συμπεριλαμβανομένων, όχι περιοριστικά, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ανθρωπιστικού δικαίου, του ποινικού δικαίου, του εργατικού δικαίου, του οικογενειακού δικαίου και του διοικητικού δικαίου.
III - Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Κράτη Μέλη της είναι υποχρεωμένα να υπερασπίζονται και να εγγυώνται τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των μεταναστών. Αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα των μεταναστών να έχουν ευχερή πρόσβαση στα δικαστήρια με το ευεργέτημα της νομικής βοήθειας, καθώς και νομική εκπροσώπηση προκειμένου να εξασφαλίσουν το δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή. Είναι ο ρόλος και το καθήκον των δικηγόρων που παρέχουν υπηρεσίες στο πεδίο του δικαίου της μετανάστευσης να διασφαλίσουν ότι τα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια των μεταναστών είναι σεβαστά.
IV - Οι αρχές της Κοινωνίας μας, όπως το κράτος δικαίου και η προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, πρέπει πάντα να υπερισχύουν κάθε πολιτικής ή οικονομικής θεώρησης, η δε προστασία της ασφάλειάς μας δεν πρέπει ποτέ να είναι εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.
V - Η μετανάστευση είναι ένα κρίσιμο ζήτημα για τη μελλοντική ανάπτυξη της κοινωνίας μας, τόσο από οικονομικής όσο και από δημογραφικής άποψης, που απαιτεί την πρόβλεψη για τους αναγκαίους πόρους από τις κυβερνήσεις των Κρατών Μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ για να διασφαλίζεται ότι οι δικηγόροι μπορούν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους με αποτελεσματικό τρόπο στους πελάτες τους στον τομέα του δικαίου της μετανάστευσης. Αυτό περιλαμβάνει, ενδεικτικά, την παροχή χρηματοδότησης για την εκπαίδευση στο δίκαιο της μετανάστευσης, καθώς και για την πρόσβαση στις κατάλληλες υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας.
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ (CCBE)
ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
26.6.2015
Το CCBE (Συμβούλιο Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης) εκπροσωπεί τους Δικηγορικούς Συλλόγους 32 χωρών και 13 επιπλέον συνδεδεμένων και παρατηρητών χωρών και, μέσω αυτών, περισσότερο από 1 εκατομμύριο Ευρωπαίους δικηγόρους.
Το CCBE αναγνωρίζεται ως η φωνή του ευρωπαϊκού νομικού επαγγέλματος, τόσο από τους εθνικούς Δικηγορικούς Συλλόγους όσο και από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Ενεργεί ως ο σύνδεσμος μεταξύ της ΕΕ και των εθνικών Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης.
Το CCBE σημειώνει ότι σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, στις 8 Ιουνίου 2015 101.900 περίπου μετανάστες είχαν φτάσει στην Ευρώπη μέσω σκαφών λαθροδιακινητών, κυρίως στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Από αυτούς περίπου 7.000 άνθρωποι διασώθηκαν κοντά στη Σικελία μεταξύ της 6ης και 8ης Ιουνίου από ένα στολίσκο διεθνών πλοίων. Είναι τραγικό ότι γύρω στους 1865 ανθρώπους υπολογίζεται να έχουν χάσει τη ζωή τους επιχειρώντας να ταξιδέψουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλη την Μεσόγειο Θάλασσα μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 8ης Ιουνίου 2015.
Ως αποτέλεσμα του πολύ μεγάλου αριθμού των προσώπων που προς το παρόν ταξιδεύουν παράνομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της επιδείνωσης του δημόσιου διαλόγου σχετικά με το ζήτημα σε ορισμένα κράτη μέλη, το CCBE σημείωσε τις ανησυχίες που εξέφρασαν κάποιες εθνικές αντιπροσωπείες ως προς την πίεση που ασκείται στα εθνικά νομικά συστήματα και συγκεκριμένα τους διαθέσιμους πόρους λόγω του μεγάλου αριθμού των εμπλεκομένων και των τρεχουσών οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν πολλά Κράτη Μέλη. Εν προκειμένω, το CCBE χαιρετίζει τις πρόσφατες πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και καλωσορίζει το στόχο να σωθούν ζωές και να διασφαλισθεί η προστασία όσων βρίσκονται σε ανάγκη, όπως περιλαμβάνεται στην Ατζέντα για τη Μετανάστευση που υιοθετήθηκε από την Επιτροπή στις 13 Μαΐου 2015.
Στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που παρουσιάζονται τώρα για να εδραιώσουν το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου, το CCBE πιστεύει ότι είναι σημαντικό εγκαίρως να επαναλάβει ορισμένες θεμελιώδεις αρχές που πρέπει να εφαρμόζονται στον τομέα του δικαίου της μετανάστευσης, ανεξάρτητα από τις αναμφίβολα σημερινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν κάποια Κράτη Μέλη. Οι αρχές αυτές περιλαμβάνουν την υπεράσπιση του κράτους δικαίου, την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος πρόσβασης στη δικαιοσύνη και προστασίας του πελάτη, καθώς και την προστασία των δημοκρατικών αξιών που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τα δικαιώματα αυτά. Πρέπει επίσης να προστεθεί ότι τα προαναφερόμενα, που αποτελούν σκοπούς που προβλέπονται και προστατεύονται από το Καταστατικό του CCBE, πρέπει πάντα να υπερισχύουν από κάθε πολιτική ή οικονομική θεώρηση. Αυτές οι θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων πρέπει πάντα να υπερισχύουν κάθε άποψης απ΄ την πλευρά της πολιτικής, της οικονομίας ή της ασφάλειας. Το CCBE επισημαίνει ιδιαίτερα την υποχρέωση που υπέχουν όλα τα Κράτη Μέλη και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιμετωπίζουν όλους όσους αιτούνται άσυλο με ανθρώπινο και αξιοπρεπή τρόπο.
Είναι επίσης κατάλληλη στιγμή να υπενθυμιστεί ότι το άρθρο 18 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ αναγνωρίζει το δικαίωμα του ασύλου στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης της 28ης Ιουλίου 1951 και του Πρωτοκόλλου της 31ης Ιανουαρίου 1967 σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων. Το άρθρο 19 του Χάρτη της ΕΕ κατοχυρώνει την προστασία σε περίπτωση απομάκρυνσης, απέλασης και έκδοσης και το άρθρο 47 του Χάρτη της ΕΕ (καθώς και το άρθρο 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα) προβλέπει το δικαίωμα για μια αποτελεσματική προσφυγή και δίκαιη δίκη.
Το CCBE σημειώνει ότι μέρος των βασικών λειτουργιών ενός δικηγόρου που παρέχει υπηρεσίες στον τομέα του δικαίου της μετανάστευσης περιλαμβάνει την υπεράσπιση εκείνων που ζητούν προστασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εξασφαλίζοντας έτσι την εγγύηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανεξάρτητα από το είδος της μετανάστευσης. Έχοντας υπόψη τον ρόλο των δικηγόρων στην κοινωνία και την πραγματική ανησυχία σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της μετανάστευσης στην Ευρώπη και αλλού, οι οποίες μπορούν να έχουν σοβαρή επίδραση στα ανθρώπινα δικαιώματα, το CCBE επιθυμεί να τονίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Κράτη Μέλη είναι υποχρεωμένα να αναγνωρίσουν και να διασφαλίσουν τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των μεταναστών. Αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα των μεταναστών για ευχερή πρόσβαση στα δικαστήρια με το ευεργέτημα της νομικής βοήθειας και για νομική εκπροσώπηση, προκειμένου να διασφαλίζεται το δικαίωμα σε μία αποτελεσματική προσφυγή.
Οι προκλήσεις που θέτει το δίκαιο της μετανάστευσης και η απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωση και των κρατών μελών της στην αύξηση της μετανάστευσης, η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις εκτοπίσεις λόγω πολέμου, η αστάθεια και οι διώξεις, συνεπάγονται για τους δικηγόρους και για τους εθνικούς δικηγορικούς τους συλλόγους ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκειμένου να προστατεύσουν τις βασικές αρχές του δικηγορικού επαγγέλματος στην Ευρώπη, όπως διατυπώνεται στο Χάρτη των Βασικών Αρχών του Νομικού Επαγγέλματος, όπως υιοθετήθηκε από το CCBE στις 24 Νοεμβρίου 2006. Οι αρχές αυτές περιλαμβάνουν ενδεικτικά την ελευθερία των δικηγόρων να παρακολουθούν τις υποθέσεις των πελατών τους, το δικαίωμα και την υποχρέωση εμπιστευτικότητας των δικηγόρων για τις υποθέσεις των πελατών τους, καθώς και να διασφαλίζουν το σεβασμό στο επαγγελματικό τους απόρρητο, όπως σεβασμό στο κράτος δικαίου και στη δίκαιη απονομή της δικαιοσύνης.
Το 2014, το CCBE επίσης υιοθέτησε τη διακήρυξη για τη μετανάστευση, τονίζοντας ότι το κράτος δικαίου και η προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών πρέπει πάντα να υπερισχύουν κάθε πολιτικής ή οικονομικής θεώρησης. Επίσης, εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές με σκοπό να βοηθήσει τους δικηγόρους που ασκούν δικηγορία σε θέματα μετανάστευσης, επισημαίνοντας ορισμένα από τα θέματα και προβληματισμούς που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Κατά συνέπεια, το CCBE θα ήθελε να τονίσει ορισμένες αρχές και δικαιώματα που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα Κράτη Μέλη κατά την παρούσα στιγμή που έχουν ν’ αντιμετωπίσουν αυξημένες εισροές, σε συνδυασμό με όλες τις πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην εδραίωση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, στο πλαίσιο και του διαλόγου για ένα κοινό Κώδικα Ασύλου:
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ:
Ι – Προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων
- Πρόσωπα που έχουν ανάγκη από διεθνή προστασία πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ποιοτικά συστήματα ασύλου και αποδοχής σε όλη την Ένωση.
- Προτάσεις πρέπει να προωθηθούν ώστε να διασφαλισθεί ότι οι πρόσφυγες πρέπει να έχουν νομικές οδούς για ν’ αποκτήσουν ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Συστήματα και ικανότητα προστασίας πρέπει να υποστηριχθούν σε τρίτες χώρες ώστε να διασφαλισθεί ότι αυτά που εφαρμόζονται σχετικά με όσους ζητούν προστασία είναι ανάλογα με εκείνα που προστατεύονται από το δίκαιο της ΕΕ και ότι όλοι όσοι εργάζονται στο σύστημα προστασίας αυτών των τρίτων χωρών έχουν εκπαιδευτεί σ’ ένα αντίστοιχο επίπεδο με τους ομόλογους τους της ΕΕ.
- Οποιοσδήποτε μηχανισμός άμεσης απάντησης και προγράμματα μετεγκατάστασης και επαναπροώθησης που εισάγονται από τα Κράτη Μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι αιτούντες άσυλο θα αντιμετωπίζονται με ανθρώπινο και αξιοπρεπή τρόπο, ιδιαιτέρως δε ότι εξασφαλίζονται αποτελεσματικοί μηχανισμοί για αναγνώριση και νομική προστασία, για τα ασυνόδευτα και χωρισμένα παιδιά, για τους επιζώντες από σεξουαλική και με βάση το φύλο βία και για τους επιζώντες από βασανιστήρια.
- Οι εθνικές διαδικασίες στον τομέα του ασύλου και οι πρακτικές των αρμοδίων εθνικών αρχών πρέπει να συμμορφώνονται με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, καθώς και να διασφαλίζεται στην πράξη η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
ΙΙ – Πρόσβαση στη δικαιοσύνη / Νομική βοήθεια
- Θα πρέπει να παρέχεται χρηματοδότηση από την ΕΕ προκειμένου οι εθνικές αρχές να διασφαλίζουν ουσιώδη νομική βοήθεια για τους μετανάστες και να υπάρχει αποτελεσματική πρόσβασή τους σ’ αυτήν σε όλα τα στάδια της σχετικής διαδικασίας. Από αυτή την άποψη είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι όλοι οι κρατούμενοι για υποθέσεις μετανάστευσης δικαιούνται να έχουν πρόσβαση σε εξειδικευμένο δικηγόρο για να τους συμβουλεύει και να τους συνδράμει, σε σχέση τόσο με την ίδια την κράτηση όσο και με την παροχή προστασίας στις σχετικές με τη μετανάστευση διαδικασίες.
- Επαρκής νομική βοήθεια παρέχεται και σε κέντρα απομάκρυνσης, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων εκούσιου επαναπατρισμού, ιδίως για να διαπιστωθεί εάν η βούληση του μετανάστη εκφράζεται οικειοθελώς.
8. Το δικαίωμα των μεταναστών για πρόσβαση στη δικαιοσύνη και το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής περιλαμβάνει το δικαίωμα της πρόσβασης σε έναν πλήρως αναγνωρισμένο διερμηνέα, ο οποίος είναι ανεξάρτητος κατά την άσκηση των καθηκόντων του, ώστε να επικοινωνούν αποτελεσματικά τις οδηγίες τους. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει επίσης το δικαίωμα γνώσης των εγγράφων σε γλώσσα την οποία ο πελάτης μπορεί να κατανοήσει προκειμένου να διευκολυνθεί η παροχή αποτελεσματικής συμβουλής από το δικηγόρο.
9. Όλες οι σύντομες διαδικασίες πρέπει να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών στη δικαιοσύνη και στην αποτελεσματική ένδικη προστασία και πρέπει να διασφαλίζουν ότι σε όλες αυτές τις διαδικασίες η πρόσβαση σε διεθνή προστασία είναι εγγυημένη. Ενδεδειγμένα διασφαλιστικά μέτρα πρέπει να τηρούνται σε όλα τα συστήματα ασύλου ιδιαίτερα για τις προδήλως αβάσιμες αιτήσεις.
10. Οι μετανάστες πρέπει να έχουν το δικαίωμα να έχουν πρόσβαση σε όλα τα ένδικα μέσα ενώπιον των τοπικών δικαστηρίων σε ισότιμη βάση με τους πολίτες του συγκεκριμένου Κράτους Μέλους υποδοχής.
III - Η πρόσβαση σε δικηγόρο
11. Πρωτοβουλίες πρέπει να αναληφθούν για να διασφαλίζεται διαρκώς σε όλα τα Κράτη Μέλη η πρόβλεψη για επαρκή αριθμό δικηγόρων ειδικευμένων στο δίκαιο της μετανάστευσης και της νομοθεσίας για το άσυλο, οι οποίοι να μπορούν να παρέχουν μια ολοκληρωμένη υπηρεσία σε όλα τα θέματα που σχετίζονται με την είσοδο, διαμονή και αναχώρηση.
12. Η πρόσβαση σε δικηγόρο πρέπει να είναι διασφαλισμένη από τη στιγμή που ένας μετανάστης κρατείται είτε στα σύνορα της ΕΕ είτε άλλως και/ή σκοπείται απέλαση.
13. Τα Κράτη Μέλη πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι μετεγκατάσταση ατόμων χωρίς πρόσβαση σε δικηγόρο δεν συμβαίνει, όπως και ούτε ομαδικά.
14. Οι μετανάστες δικαιούνται να συμβουλεύονται και να επικοινωνούν ιδιωτικά με το δικηγόρο τους, σύμφωνα με την αρχή της εμπιστευτικότητας και το σεβασμό του επαγγελματικού απορρήτου.
IV- Εκπαίδευση των δικηγόρων
15. Επαρκείς πόροι πρέπει να παρέχονται για να διασφαλίζεται η παροχή ειδικής εκπαίδευσης στους δικηγόρους που δραστηριοποιούνται στον τομέα του δικαίου της μετανάστευσης και του ασύλου. Είναι μείζονος σημασίας ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι σχετιζόμενοι δικηγόροι είναι επαρκώς εξοπλισμένοι για να προσδιορίζουν τις ανάγκες προστασίας των πελατών τους, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τις σχετικές νομικές διατάξεις περί προστασίας με βάση το φύλο, την εμπορία προσώπων, σεξουαλική δουλεία, τα ασυνόδευτα παιδιά και άλλων ευπαθών ατόμων.
