Η εφαρμογή της Σύμβασης του Άαρχους. Προβλήματα και προοπτικές

Embedded Scribd iPaper - Requires Javascript and Flash Player
∆ΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ
Ηµερίδα για το περιβάλλον µε θέµα: Η εφαρµογή της Σύµβασης του Άαρχους. Προβλήµατα και προοπτικές
Συντονισµός και οργάνωση εκδήλωσης: Βασίλης ∆ωροβίνης Επιµέλεια έκδοσης: Ντόρα Κρητικοπούλου Χορηγός επικοινωνίας για την εκδήλωση ήταν η “ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ”
«Ç åöáñìïãÞ ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò. ÐñïâëÞìáôá êáé ðñïïðôéêÝò»
Ï Äéêçãïñéêüò Óýëëïãïò Áèçíþí, ç ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá Ðñïóôáóßáò ÐåñéâÜëëïíôïò êáé ÐïëéôéóôéêÞò ÊëçñïíïìéÜò êáé ôï Åõñùðáúêü Ãñáöåßï ÐåñéâÜëëïíôïò äéïñãÜíùóáí Çìåñßäá ãéá ôï ðåñéâÜëëïí, ôçí Ôñßôç 8 ÌáÀïõ 2007 êáé þñá 5:30 ì.ì., óôçí áßèïõóá ôïõ Ä.Ó.Á. [ç ïðïßá Þôáí êáôÜìåóôç êõñßùò áðü ãõíáßêåò], ìå èÝìá: «Ç åöáñìïãÞ ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò. ÐñïâëÞìáôá êáé ðñïïðôéêÝò». Ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò åßíáé ðáíåõñùðáúêïý êýñïõò, ìå óôü÷ï ôç äéáóöÜëéóç ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðëçñïöüñçóçò ãéá ôïõò ðïëßôåò êáé ôïõò öïñåßò ôïõò, ôçí ðñüóâáóÞ ôïõò óôç Äéêáéïóýíç ãéá èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò êáé ôçí åíåñãçôéêÞ óõììåôï÷Þ ôïõò óå ñõèìßóåéò ðïõ áöïñïýí ôï ðåñéâÜëëïí. Ç Óýìâáóç Ý÷åé õðïãñáöåß êáé áðü ôç ÷þñá ìáò, ôï 1998, êáé Ý÷åé êõñùèåß áðü ôïí ÄåêÝìâñéï ôïõ 2005, ùóôüóï äåí Ý÷åé åíåñãïðïéçèåß ìÝ÷ñé óÞìåñá. Ï êýñéïò óôü÷ïò ôçò äéïñãÜíùóçò ôçò Çìåñßäáò Þôáí áêñéâþò ç åíåñãïðïßçóç ôçò Óýìâáóçò, ðáñÝ÷ïíôáò êáé ïõóéáóôéêÞ åíçìÝñùóç ó÷åôéêÜ ìå áõôÞí. Óýìöùíá ìå ôçí Ýíáôç Ýêèåóç ôïõ Äéêôýïõ Ðëçñïöüñçóçò êáé Ðáñáêïëïýèçóçò ÅÉÏÍÅÔ (European Environment Information and Observation Network) ôïõ Åõñùðáúêïý Ïñãáíéóìïý ÐåñéâÜëëïíôïò, ç ÅëëÜäá ðáñÝ÷åé áíåðáñêåßò ðëçñïöïñßåò, åêðñüèåóìç êáôÜèåóç óôïé÷åßùí Þ êáé êáèüëïõ ãéá ôçí êáôÜóôáóç ôïõ áôìïóöáéñéêïý, õäÜôéíïõ êáé öõóéêïý ðåñéâÜëëïíôïò. ¼ðùò áðïêáëýðôåé ç ¸êèåóç, ç ÅëëÜäá êáôáôÜóóåôáé óôçí 27ç èÝóç óå óýíïëï 37 ÷ùñþí (ü÷é ìüíï ôùí ìåëþí ôçò Å.Å.) ùò ðñïò ôç ñïÞ «ðñÜóéíùí» ðëçñïöïñéþí, ðáñüôé õðï÷ñåïýôáé íá äéáèÝôåé ôÝôïéïõ åßäïõò äåäïìÝíá êáô´åöáñìïãÞ äéåèíþí óõíèçêþí. Ç ¸êèåóç åðßóçò ðåñéãñÜöåé üôé ôï 2000 ç ÅëëÜäá åß÷å áíôáðïêñéèåß ìüíï óôï 50% ôùí áðáéôïýìåíùí ðëçñïöïñéþí, üðùò êáé ôï 2001, ôï 2002 âåëôéþèçêå öôÜíïíôáò ôï 60%, ãéá íá ðÝóåé ôçí åðüìåíç ÷ñïíéÜ óôï 52%. Ôï 2004 êáôÝâçêå óôï 44%, êáé ôï 2005 åðáíÞëèå óôï 54%.
2
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ELLINIKI ETAIRIA
The Aarhus Convention, signed in 1998, was ratified by the European Union in February 2005 and by Greece in December 2005. It was a major step forward in relation to citizens’ right to environmental information and to participation in decision-making. Our Vice-President, Vassilis Dorovinis, had already in 2003 organized a public meeting whose proceedings were published under the title “Five Years after the Aarhus Convention” (Athens 2004), and has been closely following this creative but also most necessary development from its inception. In 2008, the Convention had not yet been ratified and there was, quite naturally, a lot of discussion as to the likelihood of a more or less favourable outcome. Where do we stand today? I would say that today our meeting is even more necessary, because laws are almost meaningless if they are not put into practice, enforced and respected, a problem that we witness on a daily basis in this country. In order to achieve this goal, at a time of extreme environmental crises – climate change, the scarcity of water and other resources, the danger to forests and other protected areas, land use planning, the architectural heritage, to name but a few – we need to make an even greater effort and involve more players than during the stage of negotiation and ratification. We need to keep up the fight of civil society - represented in this instance by ELLINIKI ETAIRIA - so that society as a whole comes to appreciate fully the importance of this new tool for tackling environmental problems. Furthermore, the judiciary needs to be kept informed so as to be ready to wage an inevitably uphill battle, insisting on enforcement of the law. For all these reasons, the recent meeting co-organized by Elliniki Etairia, the Athens Bar Association and the European Environmental Bureau at the offices of the Athens Bar Association on 5th May 2007, was considered most useful. We are deeply indebted to the European Environmental Bureau and its two distinguished speakers, Mr L. Kraemer and Mr. G. Hondelez, who came to Athens for the specific purpose of attending this meeting, to the Greek speakers, as also to the enthusiastic audience who contributed to the extraordinary success of this initiative. We are also grateful to the Athens Bar Association for their warm support, manifested in practical terms by making available their premises, by printing and handing out the Convention to all their members, as well as by publishing and distributing the Proceedings of the meeting. ELLINIKI ETAIRIA expresses the wish that this book may reach an ever increasing number of Greek recipients, who are at a loss in the face of administrative inertia or arrogance vis-à-vis the environmental challenges of our times, but have also acknowledged that they have the duty and the capacity - given to them by the right to access to knowledge and to participation in environmental decision-making - to alter any shortcomings and bad practices for the better. Costa Carras President of HELLINIKI ETAIRIA
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
3
ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÇÌÅÑÉÄÁ ÔÏÕ ÐÑÏÅÄÑÏÕ ÔÏÕ Ä.Ó.Á. ê. ÄÇÌÇÔÑÇ ÐÁÎÉÍÏÕ
Ôï ðåñéâÜëëïí åßíáé õðüèåóç üëùí, üóùí âñåèÞêáìå íá êáôïéêïýìå ó’ áõôüí ôïí ðëáíÞôç. Ðñùôáñ÷éêÞ ìáò õðï÷ñÝùóç, âáóéêü ìáò êáèÞêïí åßíáé íá ôï óåâüìáóôå êáé íá ôï ðñïóôáôåýïõìå, áðü üóïõò ôï åðéâïõëåýïíôáé… Óçìáóßá Ý÷åé üôé ç êåñäïóêïðßá êáé ç áðëçóôßá ïäçãïýí Ýíá ðëáíÞôç óôçí êáôáóôñïöÞ. ¼ìùò, ï êÜèå Ýíáò ìáò, ìå ôéò ìéêñÝò äõíÜìåéò ôïõ, ìðïñåß íá óõíåéóöÝñåé ðïëëÜ, ðïõ üìùò ïé äõíÜìåéò áõôÝò ãßíïíôáé ìåãÜëåò, ôåñÜóôéåò, åöüóïí ôéò óõíåíþóïõìå ðñïêåéìÝíïõ íá áðïôñÝøïõìå ôá ÷åéñüôåñá. Ï óåâáóìüò óôï ðåñéâÜëëïí, åßíáé óåâáóìüò óôçí æùÞ. Äåí ÷ñåéÜæïíôáé ðïëëÜ ëüãéá. Ìüíï ðñÜîåéò. Ç óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò, óêïðü Ý÷åé íá åõáéóèçôïðïéÞóåé ôá êñÜôç ìÝëç ôçò Å.Å. êáé áõôÜ ìå ôç óåéñÜ ôïõò, ôïõò Åõñùðáßïõò ðïëßôåò, åíçìåñþíïíôÜò ôïõò ëåðôïìåñþò ãéá ôï äéêáßùìÜ ôïõò íá æïõí óå ðåñéâÜëëïí êáôÜëëçëï ãéá ôçí õãåßá ôïõò êáé íá ðñïóöåýãïõí óôç äéêáéïóýíç, êáèþò êáé ôï êáèÞêïí ôïõò íá ðñïóôáôåýïõí êáé íá âåëôéþíïõí ôï ðåñéâÜëëïí ãéá íá ùöåëïýíôáé ïé ðáñïýóåò êáé ïé ìÝëëïõóåò ãåíåÝò. Ï ÄÓÁ, üðùò êáé ç ÏëïìÝëåéá ôùí Äéêçãïñéêþí Óõëëüãùí ôçò ÷þñáò, ðïëëÝò öïñÝò Ý÷åé ðáñÝìâåé óå èÝìáôá ðïõ áöïñïýí óôçí êïéíùíßá ìáò. Ìåôáîý áõôþí, ðñùôåýïíôá ñüëï êáôÝ÷åé ï áãþíáò ãéá ôï ðåñéâÜëëïí êáé ðñïò ôïýôï åêäßäåé êáé äéáíÝìåé ôç Óýìâáóç áõôÞ ðïõ êáôÝóôç íüìïò ôïõ êñÜôïõò, ðñïò åíåñãïðïßçóç ôùí ðïëéôþí ìéêñþí êáé ìåãÜëùí.
4
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ÐÑÏËÏÃÏÓ ÔÏÕ ÐÑÏÅÄÑÏÕ ÔÇÓ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÅÔÁÉÑÅÉÁÓ ê. ÊÙÓÔÁ ÊÁÑÑÁ
Ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò õðïãñÜöçêå ôï 1998, êõñþèçêå áðü ôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç ôïí ÖåâñïõÜñéï ôïõ 2005 êáé áðü ôçí ÷þñá ìáò ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 2005. Ðñüêåéôáé ãéá ìåãÜëç ôïìÞ óôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ äéêáéþìáôïò ôïõ ðïëßôç ãéá ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç êáé óõììåôï÷Þ. Ôçí äçìéïõñãéêÞ áëëÜ êáé áðïëýôùò áíáãêáßá áõôÞ åîÝëéîç ðáñáêïëïýèçóå áðü êïíôÜ áðü ôçí áñ÷Þ ï áíôéðñüåäñüò ìáò Âáóßëçò Äùñïâßíçò, ï ïðïßïò åß÷å ïñãáíþóåé ðñïçãïýìåíç çìåñßäá ôï 2003 ôá ðñáêôéêÜ ôçò ïðïßáò äçìïóéåýèçêáí ìå ôßôëï “5 ÷ñüíéá ìåôÜ ôç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò” (ÁèÞíá 2004). Ôçí åðï÷Þ åêåßíç äåí åß÷å ãßíåé ç åðéêýñùóç ôçò ÓõíèÞêçò êáé Þôáí áíáìåíüìåíï íá óõæçôïýíôáé ïé ðñïïðôéêÝò ãéá ìéá ðåñéóóüôåñï Þ ëéãüôåñï åõíïúêÞ åîÝëéîç. ÓÞìåñá üìùò; ÓÞìåñá, áðáíôþ, åßíáé áêüìá ðéï áíáãêáßï, äéüôé åëÜ÷éóôç óçìáóßá Ý÷ïõí ïé íüìïé, üðùò êáèçìåñéíÜ ìáèáßíïìå ó’ áõôÞ ôç ÷þñá, åÜí ïé íüìïé äåí åíåñãïðïéïýíôáé, äåí åöáñìüæïíôáé, äåí ôçñïýíôáé. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß ôï áðïôÝëåóìá áõôü ìÝóá óôéò áêñáßåò ðåñéâáëëïíôéêÝò êñßóåéò ôçò åðï÷Þò ìáò - ç êñßóç ôïõ êëßìáôïò, ôçò åðÜñêåéáò õäáôéêþí êáé Üëëùí ðüñùí, ôùí äáóþí êáé ôùí ðñïóôáôåõüìåíùí ðåñéï÷þí, ôïõ ÷ùñïôáîéêïý ó÷åäéáóìïý, ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò êëçñïíïìéÜò, ãéá íá áñéèìÞóù ìåñéêÝò - áðáéôåßôáé åî ßóïõ ìåãÜëç ðñïóðÜèåéá êáé áðü ðïëý ðåñéóóüôåñïõò ðáñÜãïíôåò áð’ üôé ÷ñåéÜóèçêå ãéá ôçí äéáðñáãìÜôåõóç êáé ôçí êýñùóç ôçò Óýìâáóçò. Áðáéôåßôáé ç óõíÝ÷éóç ôïõ áãþíá ôçò êïéíùíßáò ôùí ðïëéôþí, ôçí ïðïßá ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç áíôéðñïóùðåýåé êáé ç ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ, þóôå íá óõíåéäçôïðïéÞóåé ç êïéíùíßá åõñýôåñá ôçí óçìáóßá ôïõ íÝïõ åñãáëåßïõ ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ðåñéâáëëïíôéêþí ðñïâëçìÜôùí. Áðáéôåß ôçí åíçìÝñùóç êáé áãùíéóôéêÞ äéÜèåóç ôùí äéêáóôþí íá åðéìåßíïõí óôçí åöáñìïãÞ ôïõ íüìïõ. Ãé’ áõôïýò ëïéðüí ôïõò ëüãïõò êñßèçêå ùöÝëéìç ç íÝá çìåñßäá ðïõ äéïñãáíþèçêå óôïí Äéêçãïñéêü Óýëëïãï ôçí 8-5-2007, óå óõíåñãáóßá ìáæß ôïõ êáé ìå ôï Åõñùðáúêü Ãñáöåßï ÐåñéâÜëëïíôïò. Åßìáóôå åõãíþìïíåò éäéáßôåñá óôï Åõñùðáúêü Ãñáöåßï ÐåñéâÜëëïíôïò êáé óôïõò äýï äéáêåêñéìÝíïõò ïìéëçôÝò, ôïõò ê. Ë. Êñáßìåñ êáé ôïõ ê. Ôæ. ×üíôåëåæ ðïõ Þëèáí åðß ôïýôïõ óôçí ÁèÞíá, óå üëïõò ôïõò ¸ëëçíåò ïìéëçôÝò, ïé ïðïßïé åß÷áí ìåëåôÞóåé åéò âÜèïò ôï èÝìá ôïõò, áëëÜ åðßóçò óôï åíèïõóéþäåò êïéíü ðïõ óõíåéóÝöåñáí óôçí áðüëõôç åðéôõ÷ßá ôïõ åã÷åéñÞìáôïò. Åðßóçò óôïí Äéêçãïñéêü Óýëëïãï Áèçíþí êáé ôç èåñìÞ óõìðáñÜóôáóÞ ôïõ, ç ïðïßá åêäçëþèçêå Ýìðñáêôá ìå ôçí ðáñá÷þñçóç ôçò áßèïõóáò êáé ìå üóá áíÝëáâå áêïëïýèùò, äçëáäÞ ôçí åêôýðùóç êáé äéáíïìÞ óå üëïõò ôïõò äéêçãüñïõò ôïõ ôçò Óýìâáóçò üðùò êáé ôçí Ýêäïóç êáé êõêëïöïñßá ôùí áíÜ ÷åßñáò Ðñáêôéêþí. Ç ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ åý÷åôáé ôï âéâëßï áõôü íá öèÜóåé óôï óõíå÷þò áõîáíüìåíï åëëçíéêü êïéíü, ðïõ äåí Ý÷åé áðëþò áðåëðéóèåß ìå ôçí äéïéêçôéêÞ áäñÜíåéá Þ áëáæïíåßá Ýíáíôé ôùí ðåñéâáëëïíôéêþí ðñïêëÞóåùí ôçò åðï÷Þò ìáò, áëëÜ Ý÷åé ðÜñåé áðüöáóç üôé Ý÷åé êáé ôï ÷ñÝïò êáé, ôþñá ðëÝïí, ôç äõíáôüôçôá, ìå ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôçí ãíþóç êáé ôçò óõììåôï÷Þò óôéò ðåñéâáëëïíôéêÝò áðïöÜóåéò, þóôå íá áëëÜîåé ôá êáêþò êåßìåíá, êáé íá ôá áëëÜîåé ãéá ðÜíôá.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
5
ÅÉÓÇÃÇÓÇ ÔÏÕ ê. ËÏÕÍÔÂÉ× ÊÑÁÉÌÅÑ,
ÊáèçãçôÞ Ðåñéâáëëïíôéêïý Äéêáßïõ óå ÅõñùðáúêÜ ÐáíåðéóôÞìéá êáé õðåýèõíïõ ôçò ÅõñùðáúêÞò ÅðéôñïðÞò ãéá ôçí åéóáãùãÞ ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò óôï Åõñùðáúêü Äßêáéï
Prof. Dr. Ludwig Kramer The Aarhus Convention, EC and national environmental law - an introduction «Ç óçìáóßá ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò êáé ôï åíäéáöÝñïí ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôçò - ìéá ãåíéêÞ Üðïøç ãéá ôï èÝìá»
1. A right to a clean environment
The Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-making and Access to Justice in Environmental Matters was signed in the city of Aarhus/Denmark, on 25 June 1998. It is for this reason that the Convention is short-titled the Aarhus Convention. In the meantime, it has been signed and ratified by 45 States and by the European Community. Also, all EC Member States, with the exception of Ireland, ratified the Convention. The EC adhered to the Aarhus Convention by a Decision of 20051. Thus, the provisions of the Aarhus Convention became binding on all Member States2, even on Ireland and on those States which had not taken national measures to transpose the provisions of the Convention into national law. The reason for this provision is that by its own ratification, the European Community commits itself towards all other contracting parties of the international agreement that the provisions of this agreement would be respected all over the territory of the European Community. This effect of Article 300(7) EC Treaty has now expressly been recognised, for environmental agreements, by the Court of Justice3. The Aarhus Convention recognises “that very person has the right to live in an environment adequate to his or her health and well-being”4. In order “to be able to assert this right…, citizens must have access to information, be entitled to participate in decisionmaking and have access to justice in environmental matters5”. This right of citizens corresponds to the obligation of the Contracting Parties to “guarantee” the rights under the Convention which is also mentioned in Article 1. These provisions recognise a right to a clean environment and consider the more procedural rights under the Convention as a means to make this human right operational. While for some Member States, such as
1 2 3 4 5
Decision 2005/370 OJ 2005, L 124 p.1; the Aarhus Convention is reproduced in the annex to that Decision. See Article 300 (7) EC Treaty: „ Agreements concluded under the conditions set out in this Article shall be binding on the institutions of the Community and on Member States“. See Court of Justice, cases C-213/2003 Pecheurs des Etangs de Berre, ECR 2004, I-7357; C-239/03 Commission v. France, ECR 2004, I-9325. Aarhus Convention, Recital 7; the same wording is used in Article 1 of the Convention. Aarhus Convention, Recital 8.
6 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
Greece or Portugal, which have a right to a clean environment laid down in their constitution, this may not sound very innovative, the majority of the EC Member States does not recognise, until now, such a right to a clean environment; for them, such a recognition constitutes a major innovation. It will be seen if and to what extent the EC institutions and in particular the Court of Justice will make this right to a clean environment effective. The European Community adopted a number of provisions to have the provisions of the Aarhus Convention applied throughout the Community. For the sake of presentation, each of the three pillars of the Aarhus Convention will be looked at in order to examine, if and how it was made applicable in and by Member States and applicable to the European institutions (EC Commission, European Parliament, Council etc)
2. Access to information on the environment within the Member States
The Aarhus Convention dedicates Article 4 to questions of access to environmental information, and Article 5 to the obligation of public authorities to collect and disseminate such information. As regards EC Member States, these provisions were transposed into EC environmental law by Directive 2003/46. This Directive which replaced an earlier directive on the same topic7, was based on Article 175(1) EC Treaty and became effective on 14 February 2005, two years after its publication in the EC Official Journal. The Directive takes very largely over the provisions of the Aarhus Convention and, in parts, even goes beyond it. The most important features of Directive 2003/4 with regard to access to environmental information are the following: The Directive gives a right of access to environmental information held by or for public authorities to “any applicant at his request and without his having to state an interest” (Article 3(1) of the Directive). This right thus goes beyond Article 255 EC Treaty which gives information rights to EU citizens and persons residing in the EC only. The notion of “environmental information” is very broad (Article 2(1) of the Directive). It includes, for example, information and administrative measures on genetically modified organisms, policies, plans and programmes which affect or are likely to affect air, climate, water, soil, land, landscapes, coastal and marine areas and biological diversity, furthermore all measures or activities designed to protect the environment. Reports, economic or cost-benefit analyses are included, as well as the state of human health and safety, including the contamination of the food chain, conditions of human life, cultural sites and built structures. An impact assessment is such an information, even when it prepares a final decision on a project and this final decision has not yet been taken. All data which the administration obtains on emissions of pollutants into the air or the water, of discharges of waste and so on, are “information on the environment” and thus give rights of access to information. The same applies to the question, where
6 7
Directive 2003/4 on public access to environmental information, OJ 2003, L 41 p.26. Directive 90/313 on the freedom of access to information on the environment, OJ 1990, L 158 p.56.
7
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
the measuring stations for air pollution are located, the data on the quality of drinking water in a specific agglomeration or the question, where the waste of a village or a city is treated or disposed of. “Public authorities” is also very broadly defined. As a principle, an authority can be considered to be public where it has any power or prerogative which a private person has not. For example, where a body may ask for a report or a specific information, it is a public body, when a private person would not have a possibility to request that report or information from another private person. This includes thus universities, agencies, public institutes, public television or radio stations etc. Courts and local, provincial or national parliaments are also included; however Member States may provide for an exemption, where a body or institution acts in a judicial or legislative capacity. The information has to be made available within one month at the latest after receiving the applicant’s request. Exceptionally, this period may be extended to two months, if the volume and complexity make it impossible to comply with the request within one month. Any refusal to make the information available in full or in part, must be made available to the applicant. Member States may, in their national legislation, provide for grounds in order to refuse access to information; there is no obligation to do so. The grounds for refusal are listed in Directive 2003/4 (Article 4); Member States have to interpret these exceptions restrictively and may not add further exceptions. The applicant must be able to go to a court, in order to have the refusing decision checked (Article 6). Member States may make a reasonable charge for supplying the environmental information (Article 5), though not, when they refuse access. The underlying concept of these provisions link to the right of citizens to a clear environment: the administration is not the owner of the environment; citizens have the same rights with regard to the environment as the administration. Therefore, the numerous administrative decisions on the environment – planning, permits, infrastructure construction, monitoring of emissions and pollutants etc – must be able to be looked at and assessed by the citizens. This has the objective to give citizens the same amount of knowledge on the environment as is in the hands of the administration so that citizens can really participate in the decision-making process on environmental matters and are not, with regard to the facts, but also to studies, surveys, risks etc., in an inferior situation than the administration. This was the reason why, for example, the Court of Justice had declared that an internal assessment which one administration makes for another administration – the case in question was the assessment of a motorway project under nature protection auspices by the nature protection administration – is an “autonomous” paper and cannot be treated as an internal paper: the public has the right to know what the nature protection administration thinks of the motorway project8. Of particular importance with regard to the grounds on which an administration may refuse access to information is the commercial or industrial secrecy. This exception is formulated rather restrictively and Article 4(2) adds that “Member States may not.. pro-
8
Court of Justice, case C-321/96 Mecklenburg ECR 1998, p.I-3809
8
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
vide for a request to be refused where the request relates to information on emissions into the environment”. The purpose of this provision is in line with the general objective of the Aarhus Convention and of Directive 2003/4: where an economic operator puts emissions into the air, the soil or the water, he is not entitled to invoke commercial or industrial confidentiality. Indeed, he is not the owner of the environment. Rather, as all citizens are affected by these emissions, they all have to know what pollutions went into the environment and which quantities were released. This is similar to a producer who puts a product – for example a new car - on the market: he cannot argue either that the car may not be photographed, for reasons of confidentiality, as he had put it himself into circulation. When the generator of air emissions or water discharges does not wish that his emissions or discharges are known, he just has to develop means of not emitting them. However, he cannot have both, confidentiality and access to the environment of everybody. As regards the dissemination of environmental information, Directive 2003/4 obliges Member States to publish a report on the state of their national environment at least every four years (Article 7(3) of the Directive). Member States are also obliged to publish environmental impact assessment studies, authorisations which are granted to economic operators, data or summaries of data derived from the monitoring of activities as well as policies, plans and programmes relating to the environment (Article 7(2)). These provisions open large possibilities for the public to hold public authorities more accountable on the state of the environment and bring problems of environmental impairments more into the open discussion of media and policy-makers.
3. Access to information on the environment at EC level
The European Parliament and the Council had adopted, in 2001, a Regulation on access to documents which were held by the European Commission, the European Parliament or the Council9. This Regulation was obviously too restricted to comply with the requirements of the Aarhus Convention, as it did not refer to all Community institutions. For this and a number of other reasons, the Regulation was completed, in 2006, y a new Regulation which tried to adapt the provisions for the EC to the requirements of that Convention10, and which became effective on 28 June 2007. The new Regulations applies to all EC bodies, thus also to the European Environmental Agency, the European Food Safety Authority, the Ombudsman or the European Economic and Social Committee. It brought, for the environmental sector, a number of improvements or changes to Regulation 1049/2001, of which the most relevant are: The right of access to environmental documents is now given to every citizen in the world, no longer to EC citizens and residents only.
9
Regulation 1049/2001 regarding public access to European Parliament, Council and Commission documents, OJ 2001, L 145 p.43. 10 Regulation 1367/2006 on the application of the provisions of the Aarhus Convention on Access to Information, Participation in Decision-making and Access to Justice in Environmental Matters to Community institutions and bodies, OJ 2006, L 264 p.13.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 9
The definition on “environmental information” is taken over from Directive 2003/4 and the Aarhus Convention. However, this notion does not include information on “sustainable development”. The argument of the Council is very remarkable in this regard: “sustainable development is outside the (Aarhus) Convention and not in line with Article 174 of the EC Treaty with regard to the objectives of environmental policy”11. It seems to me that this statement is incompatible with Article 6 EC Treaty12. Regulation 1049/2001 allowed a Member State to place a veto against the release of any document that emanated from that Member State13. Regulation 1367/2006 maintains this possibility, but adds that “the grounds for the refusal shall be interpreted in a restrictive way, taking into account taking into account the public interest served by disclosure..”(Article 6(1) of Regulation 1367/2006). This provision is not compatible with the Aarhus Convention which does not know such a veto right. Access to environmental information may also be refused in the interest of environmental protection, such as the breeding sites of rare species (Article 6(2)). Regulation 1367/2006 continues to allow the refusal to grant access to letters of formal notice and reasoned opinions (Article 6(1)), a practice which is hardly compatible with the provisions of the Aarhus Convention. Also, the practice of refusing access to impact assessments and similar documents which was justified with the argument that the final decision had not yet been taken, has not changed, though Article 4(3)(g) itself indicates that this is not a valid justification. There are also provisions on the dissemination of environmental information, though it seems likely that things will not change with regard to the present practice. Overall, Directive 2003/4 and Regulation 1367/2006 leave a number of important points open for discussion. It will be up to the courts to progressively interpret the two legal instruments in the light of the letter and spirit of the Aarhus Convention.
4. Participation in decision-making at national level
The Community adopted two directives to promote participation. Directive 2003/3514 provides for participation in respect of certain plans and programmes; it entered into effect on 25 June 2005. The Directive requests Member States to participate the public in the preparation and modification of plans or programmes on waste, hazardous waste, batteries, packaging waste, water pollution by nitrates and air quality standards. “Participation” is not defined. The Directive gives a right to the public concerned (a) to be informed about proposals for such plans (b) to express comments and opinions when all options are open before decisions are made. The administration must take due account of the
11 Council, Common Position 31/2005 OJ 2005, C264E p.18, page 25, III.2 12 Article 6 EC Treaty: “Environmental protection requirements must be integrated into the definition and implementation of the Community policies and activities referred to in Article 3, in particular with a view to promoting sustainable development”. 13 See for an example Court of First Instance, case T-168/02 IFAW v. Commission, ECR 2004, p.II4135. The case is on appeal before the Court of Justice. 14 Directive 2003/35 providing for public participation in respect of the drawing up of certain plans and programmes relating to the environment and amending with regard to public participation and access to justice Directives 85/337 and 96/61, OJ 2003. L 156 p.17.
10 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
results of the public participation and, once the decision is taken, to inform the public about the decisions taken and the reasons and considerations on which the decision on the plan or programme is based. Furthermore, the Directive gives a right of participation in environment impact assessment procedures for projects (Directive 85/337) and in the permitting of authorisations for industrial installations that come under Directive 96/61. These provisions clarify that there is indeed a right of participation which was already the state of the law before the adoption of Directive 2003/35, though individuals and environmental organisations had not really pressed for making these rights operational. Where participation is not granted, the members of the public concerned may challenge the substantive or procedural legality of decisions with regard to participation. The provisions of this Directive are to be read together with those of Directive 2001/42 which introduced an environment impact assessment for environmental plans and programmes15 and provided for a participation mechanism for the public that is similar to that of Directive 2003/35: the public affected shall have an opportunity to express an opinion, these opinions shall be taken into account at the preparation of the plan and an explanation has to be given after the adoption of the plan or programme, how these opinions were considered. Despite this, Article 6 calls the whole procedure “consultation”. This is obviously an example, where the Community legislator uses two words, consultation and participation, for the same process. As regards the Aarhus Convention, there is little doubt: the Convention institutes participation rights for projects, but does not impose participation rights for plans and programmes on the environment16. This raises two questions, one on the difference between consultation and participation, and the other one on the limits of participation. “Consultation” is a rather one-sided process. The administration – other forms of consultation, in particular in the political area, are left aside here – invites comments from persons who might have to know about a specific topic. Sometimes the administration is legally obliged to consult; in other cases the administration does so on its own initiative, because it hopes to be able, through the opinions expressed, to be able to take a “better” decision. However, what the administration does with the opinions received, is at its own discretion. It need not explain why it considered this opinion, but not that other opinion. Its administrative decision cannot be challenged in court, provided there was some form of a consultation at all17. “Participation” is much more based on a concept of dialogue. It implies an exchange
15 Directive 2001/42 on the assessment of the effects of certain plans and programmes on the environment, OJ 2001, L 197 p.10 16 See Article 7 of the Aarhus Convention which asks contracting parties to “make appropriate practical and/or other provisions” to ensure participation. The word “practical” rather points to non binding obligations. Also, Article 9(2) of the Convention which deals with the right of access to justice in cases, where the participation rights were not respected, mentions Article 6 of the Convention (projects), but not Article 7 (plans and programmes). 17 There is a famous story on this aspect of consultation. Once the General de Gaulle, President of France, wanted to dissolve the Parliament. He convened Mr. Poher, the President of the Parliament, and told him: “The French constitution provides that, before the Parliament is dissolved, the President of the Parliament be consulted. You are hereby consulted. Good bye”.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 11
of opinions between the administration and the participating public; the administration is required to take account of the opinions expressed and has, one a decision is taken, to explain why it took into consideration a specific opinion, but not another one. And if the participating public is of the opinion that its participation rights were not properly respected, it may challenge the administrative decision in court. The concept of making the public participate in the decision-making is based on the same idea of the environment not being the property of the administration, so that administrative decisions which affect the environment should be taken in a transparent way which allows the interested public to know the problems at issue, the available options and alternatives and then give its comments. This process brings a democratic element into the decision-making procedure, even when, of course, the last word on the administrative decision to be taken is with the administration. However, the proximity of the concept of participation to the concept of a human right to a clean environment, mentioned in the begin, should not be forgotten: it is for this reason that the Aarhus Convention speaks of “free access” to the participation procedure18. This is why, in my opinion, the judgment of the EC Court of Justice which allowed Member States to raise a fee for the participation in decision-making19, is not compatible with the “right of the individual to participate in environmental decision-making” As the administration cannot enter into a dialogue with the public in the whole Member State, the Aarhus Convention and the relevant EC legislation differentiate very carefully between the “public” which is to be informed of a project, a plan or a programme, and the “public concerned” which is entitled to participate20. These two groups of the population are carefully distinguished, the second one having specific participation rights21. EC law gives large discretion to Member States as to the practical organisation of the participation, though there are some limits drawn: Member States decide on the selection of the public that has a right to participate, but they must include the public affected or likely to be affected. Member States determine the moment when the participation procedure takes place, but this must take place “when all options are open”22 or at an “early” stage, “before the adoption of the plan or programme or its submission to the legislative procedure”23. Member States shall prepare for all other detailed arrangements for public participation, but these arrangements must make it possible to
18 Aarhus Convention, Recital 12 19 Court of Justice, case C-216/05, Commission v. Ireland, judgment of 9 November 2006 20 See Aarhus Convention, Article 6(2); Directive 85/337 on the environment impact assessment, OJ 1985, L 175, p.40, in the (unchanged) version of Directive 2003/35 (note 14, above) Article 6(2) and 6(3). Directive 2003/35 (n.14, above) mentions in article 2(3) that Member States shall “identify the public entitled to participate”, which leads to the same differentiation between “public” and “public entitled”. Directive 2001/42 (note 15, above) mentions in Article 6(4) the “public affected or likely to be affected” by a plan or a programme. 21 This legal differentiation had been overlooked by the Court of First Instance in case T-585/93, Greenpeace and others v. Commission, ECR 1995, p.II-2205. The Court did not even discuss Directive 85/337. 22 Directive 2003/35 (n.14, above), Article 2(2)(b) 23 Directive 2001/42 (n.15, above), Article 6(2)
12 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
“prepare and participate effectively”24. It will be seen, how the concept of participation in environmental decision-making will develop future. In principle, not much opposes participation of the public in administrative decisions for example on the authorisation of cars, pesticides or chemicals. The selection of the “public concerned” is not likely to create major difficulties, if the corresponding political will exists: environmental organisations might be appropriate candidates for represent the public, though it is admitted, that some professionalisation of these organisations will be necessary. In the area of participation on decisions concerning genetically modified organisms, a first step has already been taken. In 200x, the Aarhus Convention was modified in order to provide for greater participation in this sector. It is the first time that the concept of participation is being applied to the marketing of a “product”. It is too early to make any assessment as regards the success of this new approach.
5. Participation in decision-making at EC level
Regulation 1367/200625 also deals with the participation of the public in the elaboration of EC plans and programmes. These are defined as plans or programmes which are — prepared by a Community institution or body, — required under legislative, regulatory or administrative provisions — and which contribute to or are likely to have significant effects on the achievement of the objectives of EC environmental policy (Article 2(1)(c)). This definition seems to exclude those plans and programmes which EC institutions elaborate on their own initiative. For example, where the Commission prepares a programme on health and the environment, on eco-tourism or on alternative energies, this is normally done on the Commission’s own initiative and not required by any provision. The insertion of such plans or programmes in the EC’s Sixth Environmental Action Programme26 is rather accidental and certainly not systematic: as the Action Programme has a duration of ten years, 2002 till 2012, it is already for that reason impossible to anticipate all programmes and plans that might be developed in other policy sectors during this period and insert them into the Programme. Regulation 1367/2006 also exempts banking plans and programmes. For both exclusions, no justification can be found in the Aarhus Convention. As regards participation in the decision on the authorisation of genetically modified organisms, the authorisation procedure for genetically modified food and feed is now completely done by the Community institutions, Member States having only a participative function27. This procedure does not provide for participation of the public, but
24 Directive 2003/35 (n.14, above), Article 2(3) and Directive 85/337 in its version of Directive 2003/35, Article 6(6); less precise in this regard Directive 2001/42 (n.15, above), Article 6(4) 25 Regulation 1367/2006 (n.10, above) 26 Decision 1600/2002, OJ 2002, L 242 p.1. 27 See Regulation 1829/2003, OJ 2003, L 268 p.1.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 13
only for some form of consultation28. However, the Community decided that an amendment of its procedures was not necessary and ratified the corresponding amendment of the Aarhus Convention29 - which appears to be clearly legally incorrect. This example of GMO products also demonstrates that the authorisation procedures which take place at EC level, are not limited to plans and programmes. Also projects may be authorised at EC level. Other examples are projects under the trans-European networks of Articles 154 and 155 EC Treaty or “major projects” under the regional policy provisions30. Thus, according to the Aarhus Convention, Regulation 1367/2006 should have provided for public participation in such cases. Overall, it is not very likely that the new provisions on participation in environmental planning and programming will lead to significant changes with regard to the present practice.
6. Access to justice at national level
The EC Commission made a proposal of a directive on access to justice in environmental matters31. The European Parliament supported the proposal32, but Member States were of the opinion that access to the national courts should be regulated at national level, and hardly discussed the Commission proposal. The legal situation in Member States is rather diverse. In several Member States, there is a very broad access to the courts for individuals and for environmental organisations; examples are Portugal, Netherlands, probably also United Kingdom, Spain and others. Access to the courts is, though, made difficult or barred by a number of factors such as the cost, cost risk and length of procedure, requirements – for environmental organisations – of having a certain number of members, being a legal person, dealing with specific topics and others more. Several Member States also provide for some administrative review procedure of administrative decisions. However, an administrative review procedure cannot, it is submitted, be sufficient to comply with Articles 9(3) and (4) of the Convention. Such provisions would be ineffective against private persons which are also mentioned in article 9(3). They would not allow for injunctive relief against administrations and thus not constitute “effective remedies”33. The Aarhus Convention underlined the important role “that individual citizens, nongovernmental organisations and the private sector can play in environmental protection” and expressed the concern “that effective judicial mechanisms should be accessible to the public, including organizations, so that its legitimate interests are protected and the law is enforced”34. These comments seem to imply that the Aarhus Convention
28 See for more details L. Krämer, EC Environmental Law, 6th ed. London 2007, p.158 29 Decision 2006/957, OJ 2006, L 386 p.1; the amendment of the Aarhus Convention is reproduced in the annex to that Decision. 30 Regulation 1083/2006, OJ 2006, L 210, p.25, Article 39. A major project is a project which costs more than 25 million euro (environmental projects) or 50 million euro (other projects). 31 Commission, COM(2003) 624 of 22 October 2003. 32 European Parliament, Legislative Resolution, OJ 2004, C 103E, p.626. 33 Aarhus Convention Recital 18 even speaks of “effective judicial remedies“ that are necessary. 34 Aarhus Convention, Recitals 13 and 18.
14 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
is of the opinion that access to justice within the EC should be improved. This understanding is confirmed by the provisions of Article 9(3) and (4) of the Convention which clearly suggest that access to justice be improved. This is less the perception of the majority of Member States, in particular the old 15 EU Member States, which seem to consider that the Aarhus Convention does not require action to make Articles 9(3) and (4) fully operational. From the point of view of the environment, it is not relevant, whether provisions are adopted at EC level and then transposed into national law, or whether they are directly adopted at national level. Letting Member States decide on measures concerning an improvement of the provisions on access to justice raises a number of problems, in particular: Experience shows already by now that only some Member States enact legislation, while the majority does not consider this necessary. This increases the differences between environmental enforcement between Member States; Enforcement of environmental legal provisions is the biggest problem of environmental policy and law in Europe. The environment would fare much better, if all the rules of international law, EC law, national, regional and local law which intend to protect the environment were actually applied; Administrations have – except in some few Member States – almost a monopoly in bringing cases of environmental impairment or pollution to the judiciary. All evidence shows that they are far from being systematic in such and other enforcement actions. Where individuals and environmental organisations are also allowed to bring cases against polluters, they can contribute efficiently to the protection of the environment; Administrations have great responsibilities with regard to the environment, by authorising and constructing themselves infrastructure projects, monitor private companies etc. However, who protects the environment against administrative inertia, passivity in enforcing provisions, collusion with vested interest persons or groups? It is submitted that there is hardly another way in making administrations respect and properly enforce environmental law. To sum up, Member States try to minimise the impact of Article 9(3) of the Convention and leave, if any possible, questions on access to the courts as they were before the adoption of the Convention.
7. Access to environmental justice at EC level
Regulation 1367/2006 introduced an internal review procedure in environmental matters35. An environmental organisation which complies with certain requirements that are laid down in Article 1136 may ask in writing for an internal review of an administrative act under environmental law or of an administrative omission. The request for internal review is to be addressed to the institution or body which has acted or should have
35 Regulation 1367/2006 (n.10, above), Article 10. 36 They must be an independent, non-profit-making legal person, has the primary objective of promoting environmental protection in the context of environmental law, has existed for more than two years, is pursuing the protection of the environment and the subject matter in respect of which an internal review is requested, is covered by its objective and activities.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 15
acted. The institution or body is then required to consider the request and give, within a certain delay, its reason in a written reply. At the end of that procedure, access to the European Court of Justice is given “in accordance with the relevant provisions of the Treaty” (Article 12). These provisions require some comments. First, an “administrative act” is a measure of individual scope which is legally binding and has external effects (Article 2(1)(g)). This excludes all directives and legislations, communications and opinions. For example, the Commission’s opinion under Article 6(4) of Directive 92/4337, by which it approuves or disapproves a decision of a Member State to realise a project that negatively affects a natural habitat for “imperative reasons of overriding public interests”, is not of individual scope and, furthermore is not binding. Thus, it could not be checked by way of an internal procedure. Second, access to the Court of Justice follows the existing provisions of the EC Treaty. This means that according to Article 230(4) EC Treaty, an individual or an environmental organisation only has standing, where either a decision is addressed to them or where the decision is of “direct and individual concern” to them. In environmental matters, the Court was in the past very restrictive in interpreting this notion, with the consequence that until now, never was there an environmental organisation which was granted standing because a matter was of direct and individual concern to it. The Commission had suggested that at the end of the internal review procedure, the Community institutions or body had to address a decision to the environmental organisation38; against that, access under Article 230(4) EC Treaty would have been possible. However, the Council deliberately changed the text in order to maintain the status quo with regard to access to the Court of Justice. This restrictive interpretation of the Aarhus Convention contradicts Article 9(3) as in practice, environmental organisations do not have access to the European courts39. Anyway, at present, it is very unlikely that the Council will, in a foreseeable time, introduce legislation in order to improve access to justice before European courts. Therefore, unless the Court of Justice changes its interpretation of Article 230(4) EC Treaty with regard to environmental protection, the EC is likely to be drawn before the dispute settlement procedure under the Aarhus Convention.
8. Concluding remarks
As we have seen in this short overview, the Aarhus Convention leaves a considerable amount of questions on access to information, participation in decision-making and access to the courts in environmental matters unclear. EC environmental legislation answers some of these questions, but by far not all. In particular with regard to access
37 Directive 92/43 on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora, OJ 1992, L 206 p.7. 38 Commission, COM(2003) 622 of 23 October 2003. 39 See also Compliance Committee of the Aarhus Convention Doc. ACCC/C/2005/11 of 14 June 2005: “..introducing or maintaining so strict criteria that they effectively bar all or almost all environmental organisations from challenging acts or omissions that contravene national law relating to the environment (is not compatible with the Aarhus Convention).”
16
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
to environmental justice, the EC adopted a rather conservative attitude and did not, it is submitted, significantly modify the existing provisions. Therefore, individual persons and, in particular environmental organisations, should seize the opportunity to make the Aarhus Convention and, subsequently, the implementing provisions of EC environmental law operational. They should pool forces and systematically use the procedures available under the Aarhus Compliance Committee, the EC internal review procedure and national and European courts, in order to get the open questions, uncertainties and omissions of the different texts clarified. This is not an unusual procedure. Indeed, in one remembers, how strongly national civil and commercial law was and is being shaped by court jurisprudence, how largely EC competition law was formed by the EC Court of Justice and how many judgments interpreted the short lines of Article 28 to 30 EC Treaty on the free circulation of goods, one becomes aware that very frequently legislation can only fix the frame of commercial and private activities of a society. The details will necessarily have to be worked out by the jurisdiction, as life is simply too variable and complex to be caught in abstract legal provisions. Therefore, there is quite a task lying ahead of European and national organisations to get organised and undertake concerted actions to improve access to information, participation in decision-making and access to the courts. This requires greater professionalisation of environmental organisations and the use of solicitors who are committed and capable enough to make the environment’s case before the administrations and before the courts. It requires the recourse to model or test cases and it requires a good network of organisations in order to share with organisations in other EC Member States good or bad experience, elaborate strategies and concerted actions. It requires the search and integration of academics and solicitors to assist in preparing and implementing the strategy to make the Convention operational. It requires active work in order to get public opinion on the side of the environment which is the environment’s best ally. And it requires the networking with other groups, such as human rights bodies, research organisations, local initiatives, local farmers or fishermen, as the case might be. In the large majority of EC Member States, it is at present the administrations which hold most of the information on the environment which they are unwilling to share. Indeed, knowledge gives power, states the proverb, and sharing knowledge means sharing power. Often enough, local mayors or provincial authorities do not like to share information, because this makes their taking of decisions more complicated. Transparency, openness and accountability, the principles of good governance40 are not yet the dedicated priorities of administrative action in many Member States and at European level. The Aarhus Convention offers the tools to slowly, but progressively change the present situation. It is up to civil society and in particular to environmental organisations to put the letter and the spirit of the Aarhus Convention into day to day reality and to turn it from a piece of paper into practice.
40 See Commission European governance – a White Paper, OJ 2001, C 248 p.1.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
17
ÅÉÓÇÃÇÓÇ ÔÏÕ ê. ÊÙÓÔÁ ÌÅÍÏÕÄÁÊÏÕ «Ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò êáé ç íïìïëïãßá ôïõ Óõìâïõëßïõ Åðéêñáôåßáò ãéá ôçí ðëçñïöüñçóç êáé óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí» É. Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò êáé êïéíïôéêÞ íïìïèåóßá
Ìå ôç äéåèíÞ óýìâáóç ðïõ õðïãñÜöçêå óôéò 25 Éïõíßïõ 1998 óôçí ðüëç ¢áñ÷ïõò ôçò Äáíßáò áðü ôñéÜíôá ðÝíôå ÊñÜôç41, ìåôáîý ôùí ïðïßùí êáé ç ÅëëÜäá, êáé áðü ôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç, êáôï÷õñþíïíôáé óõãêåêñéìÝíá äéêáéþìáôá óôïí ôïìÝá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáé, åéäéêüôåñá, ôá äéêáéþìáôá á) ôçò ðñüóâáóçò óå ðëçñïöïñßåò ãéá èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò, ôéò ïðïßåò êáôÝ÷ïõí ïé äçìüóéåò áñ÷Ýò, â) ôçò óõììåôï÷Þò óôéò äéáäéêáóßåò ëÞøçò ôùí áðïöÜóåùí ðïõ áöïñïýí ôá èÝìáôá áõôÜ êáé ã) ôçò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò óå ðåñßðôùóç ðáñáâßáóçò ôùí ðáñáðÜíù äýï äéêáéùìÜôùí. Ç äéåèíÞò áõôÞ óýìâáóç, ôçí ïðïßá õðÝãñáøáí åê ôùí õóôÝñùí Þ óôçí ïðïßá ðñïó÷þñçóáí Üëëá äÝêá ÊñÜôç42, êõñþèçêå áðü ôçí ÅëëÜäá ôï ÄåêÝìâñéï 2005 ìå ôï í. 3422/2005 (ÖÅÊ Á´303) êáé, åðïìÝíùò, áðïôåëåß óôç ×þñá ìáò èåôéêü äßêáéï êáé, ìÜëéóôá, ìå ôõðéêÞ éó÷ý õðÝñôåñç ôùí êïéíþí íüìùí. Óôï ÷þñï ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò ç õðï÷ñÝùóç ôùí áñ÷þí íá ðáñÝ÷ïõí óôïõò ðïëßôåò ðëçñïöïñßåò óå èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò êáé ôï äéêáßùìá ôùí ôåëåõôáßùí íá óõììåôÝ÷ïõí, ìå ôç äéáôýðùóç áðüøåùí êáé ðñïôÜóåùí, óôéò äéáäéêáóßåò áäåéïäüôçóçò Ýñãùí êáé äñáóôçñéïôÞôùí ðïõ åíäÝ÷åôáé íá Ý÷ïõí ðåñéâáëëïíôéêÝò åðéðôþóåéò äåí èåóðßóôçêå ãéá ðñþôç öïñÜ ìå ôç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò. Ó÷åôéêÝò ñõèìßóåéò åß÷áí ðåñéëçöèåß óå ðñïãåíÝóôåñá êïéíïôéêÜ íïìïèåôÞìáôá, êõñßùò óôéò Ïäçãßåò 90/313/ ÅÏÊ êáé 85/337/ÅÏÊ ðïõ óõìðëçñþèçêå ìå ôçí Ïäçãßá 97/11/ÅÊ. Ïé Ïäçãßåò áõôÝò åß÷áí ìåôáöåñèåß óôï åóùôåñéêü äßêáéï ôçò ×þñáò ìáò, áíôéóôïß÷ùò, ìå ôçí êïéíÞ áðüöáóç 77921/1440/1995 ôùí Õðïõñãþí Ðñïåäñßáò ôçò ÊõâÝñíçóçò, Åóùôåñéêþí, ÅèíéêÞò Ïéêïíïìßáò êáé ÐåñéâÜëëïíôïò, ×ùñïôáîßáò êáé Äçìüóéùí ¸ñãùí (ÖÅÊ Â´ 795) áöåíüò êáé ìå ôï Üñèñï 5 ôïõ í. 1650/1985 (ÖÅÊ Á´160), ðïõ óôç óõíÝ÷åéá áíôéêáôáóôÜèçêå ìå ôï Üñèñï 3 ôïõ í. 3010/2002 (ÖÅÊ Á´ 91), êáé ôçí êïéíÞ áðüöáóç 75308/5512/1990 ôùí Õðïõñãþí ÐåñéâÜëëïíôïò, ×ùñïôáîßáò êáé Äçìüóéùí ¸ñãùí êáé ÅèíéêÞò Ïéêïíïìßáò (ÖÅÊ Â´ 691) áöåôÝñïõ. Ìå ôç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò äåí äéåõñýíåôáé ìüíïí ï ãåùãñáöéêüò ÷þñïò, óôïí ïðïßï êáôï÷õñþíïíôáé ôá ðáñáðÜíù äéêáéþìáôá, ìå ôçí åðÝêôáóÞ ôïõ ó’ åêåßíåò áðü ôéò óõìâáëëüìåíåò ÷þñåò ðïõ äåí åßíáé ìÝëç ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò, áëëÜ ÐñïÝäñïõ ôïõ Å´ ÔìÞìáôïò ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò Åðéêñáôåßáò, ìå èÝìá:
41 Áëâáíßá, Áñìåíßá, Áõóôñßá, ÂÝëãéï, Âïõëãáñßá, Êñïáôßá, Êýðñïò, Ôóå÷ßá, Äáíßá, Åóèïíßá, Öéëáíäßá, Ãáëëßá, Ãåùñãßá, Åëâåôßá, ÅëëÜäá, ÅíùìÝíï Âáóßëåéï, Éñëáíäßá, Éóëáíäßá, Éóðáíßá, Éôáëßá, ÊáæáêóôÜí, ÊÜôù ×þñåò, Ëåôïíßá, Ëéèïõáíßá, Ëé÷ôåíóôÜéí, Ëïõîåìâïýñãï, Ìïëäáâßá, Ìïíáêü, Íïñâçãßá, Ïõêñáíßá, Ðïëùíßá, Ðïñôïãáëßá, Ñïõìáíßá, Óëïâåíßá êáé Óïõçäßá. ÐÝíôå áðü ôá ÊñÜôç áõôÜ êáé, óõãêåêñéìÝíá, ç Åëâåôßá, ç Éñëáíäßá, ç Éóëáíäßá, ôï Ëé÷ôåíóôÜéí êáé ôï Ìïíáêü äåí åß÷áí åðéêõñþóåé ôç Óýìâáóç êáôÜ ôïõò êáíüíåò ôïõ åóùôåñéêïý äéêáßïõ ôïõò Ýùò ôï ôÝëïò Óåðôåìâñßïõ 2007. 42 ÁæåñìðáúôæÜí, Ãåñìáíßá, ÊéñãéóôÜí, Ëåõêïñùóßá, ÌÜëôá, Ïõããáñßá, Ðñþçí ÃéïõãêïóëáâéêÞ Äçìïêñáôßá ôçò Ìáêåäïíßáò, Óëïâáêßá, ÔáôæéêéóôÜí, êáé ÔïõñêìåíéóôÜí.
18 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
åîåéäéêåýïíôáé, óõãêåêñéìåíïðïéïýíôáé êáé ôåëéêþò åíéó÷ýïíôáé óå óçìáíôéêü âáèìü ôá äéêáéþìáôá áõôÜ êáé ðáñÜëëçëá èåóðßæïíôáé äéáäéêáóôéêÝò åããõÞóåéò ãéá íá åîáóöáëéóôåß ç äõíáôüôçôá áðïôåëåóìáôéêÞò ÜóêçóÞò ôïõò. Áðü ôç óýãêñéóç ôùí ðñïïéìßùí áöåíüò ôùí Ïäçãéþí ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò êáé áöåôÝñïõ ôçò Óýìâáóçò äéáöáßíåôáé üôé ïé áíôéóôïß÷ùò åéóáãüìåíïé êáíüíåò êáé áñ÷Ýò èåìåëéþíïíôáé óå äéáöïñåôéêÞ èåùñçôéêÞ áíôßëçøç. Ïé ðñïãåíÝóôåñåò Ïäçãßåò åðéêáëïýíôáé êõñßùò ôå÷íïêñáôéêïý ÷áñáêôÞñá óôïé÷åßá, êñéôÞñéá êáé åðé÷åéñÞìáôá, åíþ óôï ðñïïßìéï ôçò Óýìâáóçò ç êáôï÷ýñùóç ôùí ó÷åôéêþí äéêáéùìÜôùí óõíäÝåôáé ìå ôá áôïìéêÜ äéêáéþìáôá, ôçí áñ÷Þ ôçò áåéöïñßáò êáé ôçí áñ÷Þ ôçò äéáöÜíåéáò êáé åîáããÝëëåôáé ñçôþò üôé óôïõò óêïðïýò ôçò Óýìâáóçò ðåñéëáìâÜíåôáé êáé ç åíßó÷õóç ôçò Äçìïêñáôßáò. Ïé äéáöïñÝò ìåôáîý ôïõ óõóôÞìáôïò ðïõ åß÷å èåóðéóôåß ìå ôéò ðñïûöéóôÜìåíåò êïéíïôéêÝò Ïäçãßåò êáé åêåßíïõ ðïõ åéóÜãåôáé ìå ôç Óýìâáóç ìðïñïýí íá åíôïðéóôïýí óå ðëåßóôåò åðéìÝñïõò äéáôÜîåéò ôùí áíôßóôïé÷ùí êåéìÝíùí, ç áðáñßèìçóç ôùí ïðïßùí äåí åßíáé áðáñáßôçôç ãéá ôéò áíÜãêåò ôçò ðáñïýóáò åéóÞãçóçò. ÐñÝðåé, üìùò, íá åðéóçìáíèïýí ôá ðáñáêÜôù äýï óçìåßá, äéüôé óõíéóôïýí óçìáíôéêÞ åîÝëéîç óôçí êáôåýèõíóç ôçò åíßó÷õóçò ôùí ó÷åôéêþí äéêáéùìÜôùí: á. Ìå ôç Óýìâáóç äåí êáôï÷õñþíåôáé ìüíïí ç ðáèçôéêÞ åíçìÝñùóç, äçëáäÞ ç õðï÷ñÝùóç ÷ïñÞãçóçò ôùí ðëçñïöïñéþí, ôéò ïðïßåò áíáæçôåß êÜèå öïñÜ ï ðïëßôçò, áëëÜ åðéâÜëëåôáé åíçìÝñùóç åíåñãçôéêÞ, äçëáäÞ ç õðï÷ñÝùóç ôùí áñìüäéùí áñ÷þí íá äéáäßäïõí ìå äéêÞ ôïõò ðñùôïâïõëßá ôéò êñßóéìåò ðåñéâáëëïíôéêÝò ðëçñïöïñßåò, íá äéåõêïëýíïõí ôï êïéíü óôçí áíáæÞôçóç ôïõò êáé íá åíçìåñþíïõí ôïõò ðïëßôåò ó÷åôéêÜ ìå ôá äéêáéþìáôÜ ôïõò ãéá åíçìÝñùóç êáé óõììåôï÷Þ. â. Óôç Óýìâáóç ðåñéÝ÷åôáé êáé äéêïíïìéêÞ åããýçóç ãéá ôçí åîáóöÜëéóç ôçò äõíáôüôçôáò Üóêçóçò ôùí áíáãíùñéæüìåíùí ïõóéáóôéêþí äéêáéùìÜôùí. Êáôï÷õñþíåôáé, äçëáäÞ, ñçôþò, üðùò Ý÷åé Þäç áíáöåñèåß, ôï äéêáßùìá äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò êáôÜ ôçò Üñíçóçò ôùí áñìüäéùí õðçñåóéþí íá ðáñÜó÷ïõí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç ìå ôçí ðáñáðÜíù Ýííïéá êáé êáôÜ ôùí ðñÜîåùí Þ ðáñáëåßøåþí ôïõò, ïé ïðïßåò Ý÷ïõí ùò óõíÝðåéá ôçí ðáñåìðüäéóç ôçò óõììåôï÷Þò ôùí åíäéáöåñïìÝíùí óôéò äéáäéêáóßåò ãéá ôçí Ýêäïóç áðïöÜóåùí ðïõ áöïñïýí æçôÞìáôá ðåñéâÜëëïíôïò. Ãåíéêþò, ìðïñåß íá õðïóôçñé÷èåß üôé ç Óýìâáóç ðåñéÝ÷åé ñýèìéóç åõñýôåñç êáé ðåñéóóüôåñï óõóôçìáôéêÞ, ìå ôçí ïðïßá åíéó÷ýåôáé ç êáôï÷ýñùóç ôïõ äéêáéþìáôïò óõììåôï÷Þò ôùí ðïëéôþí óôéò äéáäéêáóßåò ëÞøçò áðïöÜóåùí áðü ôéò áñ÷Ýò, ôï ïðïßï åìöáíßóôçêå óôï äßêáéï ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò Þäç áðü ôç ÄéáêÞñõîç ôïõ Ñßï êáé ôåßíåé íá áíáãíùñéóôåß ãåíéêüôåñá ùò âáóéêü áôïìéêü äéêáßùìá óôï óýã÷ñïíï óõíôáãìáôéêü äßêáéï. Ïé êïéíïôéêïß êáíüíåò êáé ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò, áëëçëïôñïöïäïôïýíôáé êáé áëëçëïåðçñåÜæïíôáé. Âáóéêïß êáíüíåò ôçò Óýìâáóçò Ý÷ïõí ùò ðçãÞ Ýìðíåõóçò ôéò ðñïáíáöåñüìåíåò êïéíïôéêÝò Ïäçãßåò. Êáé ìå ôç óåéñÜ ôçò ç Óýìâáóç êáôÝóôçóå áíáãêáßá ôç óõìðëÞñùóç ôçò ðñïûöéóôÜìåíçò êïéíïôéêÞò áõôÞò íïìïèåóßáò, áöïý ðåñéÝëáâå ðñüóèåôåò êáé åéäéêüôåñåò ñõèìßóåéò, ðñïò ôéò ïðïßåò üöåéëå íá óõììïñöùèåß ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç, ç ïðïßá ðåñéëáìâÜíåôáé ìåôáîý ôùí áñ÷éêþí óõìâáëëüìåíùí ìåñþí, üðùò Ý÷åé Þäç åêôåèåß, êáé óôç óõíÝ÷åéá, ôï ÖåâñïõÜñéï ôïõ Ýôïõò 2005, êýñùóå ôç Óýìâáóç43.
43 Áðüöáóç ôïõ Óõìâïõëßïõ 2005/370/ÅÅ.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 19
Ïé íÝåò êïéíïôéêÝò ñõèìßóåéò áöïñïýí ôüóï ôïõò äýï áðü ôïõò ôñåßò ðõëþíåò ôçò Óýìâáóçò, äçëáäÞ ôá èÝìáôá ðëçñïöüñçóçò êáé óõììåôï÷Þò ôïõ êïéíïý, ãéá ôá ïðïßá åß÷áí Þäç èåóðéóôåß êïéíïôéêïß êáíüíåò ìå ôéò ðñïãåíÝóôåñåò Ïäçãßåò, üóï êáé ôïí ôñßôï ðõëþíá, äçëáäÞ ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôç äéêáéïóýíç, ãéá ôï ïðïßï äåí õðÞñ÷å êïéíïôéêü íïìïèÝôçìá. Ãéá ôï ëüãï áõôüí åêäüèçêáí ôï Ýôïò 2003 äýï Ïäçãßåò êáé, óõãêåêñéìÝíá, ç Ïäçãßá 2003/4/ÅÊ ðïõ áöïñÜ ôçí ðñüóâáóç ôïõ êïéíïý óôéò ðåñéâáëëïíôéêÝò ðëçñïöïñßåò êáé áíôéêáôÝóôçóå ôçí Ïäçãßá 90/313/ÅÏÊ, êáé ç Ïäçãßá 2003/35/ÅÊ, ç ïðïßá áöïñÜ ôçí óõììåôï÷Þ ôïõ êïéíïý óôç äéáäéêáóßá êáôÜñôéóçò ó÷åäßùí êáé ðñïãñáììÜôùí ìå ðåñéâáëëïíôéêÝò åðéðôþóåéò êáé ìå ôçí ïðïßá ôñïðïðïéÞèçêáí êáé óõìðëçñþèçêáí ïé Ïäçãßåò 85/337/ÅÏÊ êáé 96/61/ÅÊ. Ãéá ôçí åíáñìüíéóç ðñïò ôéò Ïäçãßåò áõôÝò Ý÷ïõí Þäç åêäïèåß ó÷åôéêÝò êïéíÝò õðïõñãéêÝò áðïöÜóåéò. Åéäéêüôåñá, ç ðñþôç áðü ôéò Ïäçãßåò áõôÝò ìåôáöÝñèçêå óôï åóùôåñéêü äßêáéï ìå ôçí êïéíÞ áðüöáóç 11764/653/2006 ôùí Õðïõñãþí Åóùôåñéêþí, Äçìüóéáò Äéïßêçóçò êáé ÁðïêÝíôñùóçò, Ïéêïíïìßáò êáé Ïéêïíïìéêþí, ÐåñéâÜëëïíôïò, ×ùñïôáîßáò êáé Äçìüóéùí ¸ñãùí êáé Äéêáéïóýíçò (ÖÅÊ Â´327). Ãéá ôç äåýôåñç Ïäçãßá åêäüèçêå áñ÷éêÜ ç êïéíÞ áðüöáóç 37111/2021/2003 ôùí Õðïõñãþí Ïéêïíïìßáò êáé Ïéêïíïìéêþí, Åóùôåñéêþí, Äçìüóéáò Äéïßêçóçò êáé ÁðïêÝíôñùóçò êáé ÐåñéâÜëëïíôïò, ×ùñïôáîßáò êáé Äçìüóéùí ¸ñãùí (ÖÅÊ Â´1391), ç ïðïßá áíáöÝñåôáé óôçí åíçìÝñùóç êáé óõììåôï÷Þ ôïõ êïéíïý êáôÜ ôç äéáäéêáóßá Ýãêñéóçò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí êáé ðñüóöáôá ç êïéíÞ áðüöáóç 9269/470/2007 ôùí Õðïõñãþí Åóùôåñéêþí, Äçìüóéáò Äéïßêçóçò êáé ÁðïêÝíôñùóçò, Ïéêïíïìßáò êáé Ïéêïíïìéêþí, ÐåñéâÜëëïíôïò, ×ùñïôáîßáò êáé Äçìüóéùí ¸ñãùí êáé Äéêáéïóýíçò (ÖÅÊ Â´286) ðïõ áíáöÝñåôáé óôçí ðñüóâáóç óôç äéêáéïóýíç. Ìå ôçí ôåëåõôáßá áõôÞ êïéíÞ õðïõñãéêÞ áðüöáóç èåóðßæåôáé äéáäéêáóßá äéïéêçôéêþí ðñïóöõãþí êáôÜ ðñÜîåùí Þ ðáñáëåßøåùí ôçò Äéïßêçóçò êáé, ùò ðñïò ôç äéêáóôéêÞ ðñïóôáóßá, ãßíåôáé ðáñáðïìðÞ óå Ýíäéêá ìÝóá ðñïâëåðüìåíá áðü ôï åèíéêü äéêïíïìéêü óýóôçìá êáé, óõãêåêñéìÝíá, óôçí áßôçóç áêýñùóçò êáé óôçí áãùãÞ áðïæçìßùóçò. Ç ðáñáðïìðÞ áõôÞ äåí áíáöÝñåôáé ãåíéêþò óå ðáñáâÜóåéò ôùí äéáôÜîåùí ôïõ ðåñéâáëëïíôéêïý äéêáßïõ, áëëÜ ìüíïí óå ìç ôÞñçóç ôùí êáíüíùí ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí åíçìÝñùóç êáé óõììåôï÷Þ ôïõ êïéíïý. Áíôßóôïé÷ï êåíü õðÜñ÷åé, Üëëùóôå, êáé óôçí êïéíïôéêÞ Ïäçãßá. Äåí íïìßæù, ðÜíôùò, üôé ðáñáìÝíåé ïõóéáóôéêü Ýëëåéììá äéüôé ç åèíéêÞ Ýííïìç ôÜîç êáôáñ÷Þí ðáñÝ÷åé äõíáôüôçôá äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò ãéá ôéò ðáñáâéÜóåéò ôùí êáíüíùí ðñïóôáóßáò ðåñéâÜëëïíôïò.44
44 ÑÞãìá óôï óýóôçìá äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò êáôÜ ôùí ðáñÜíïìùí ðñÜîåùí êáé ðáñáëåßøåùí ôçò Äéïßêçóçò, ôï ïðïßï éó÷ýåé óôçí åëëçíéêÞ Ýííïìç ôÜîç, åðé÷åéñåßôáé áðü ôï íïìïèÝôç ìå ôçí ðñáêôéêÞ íá ÷ïñçãïýíôáé Üäåéåò åêôÝëåóçò Ýñãùí áðåõèåßáò ìå äéÜôáîç íüìïõ, ÷ùñßò íá ðñïâëÝðåôáé ç Ýêäïóç ó÷åôéêÞò äéïéêçôéêÞò ðñÜîçò, êáôÜ ôçò ïðïßáò èá Þôáí äõíáôÞ ç Üóêçóç áßôçóçò áêýñùóçò. Ç ðñáêôéêÞ áõôÞ, ç ïðïßá åöáñìüæåôáé ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá êõñßùò óå ðåñéâáëëïíôéêÜ êáé ðïëåïäïìéêÜ èÝìáôá, êáé ìÜëéóôá ìå áõîáíüìåíç óõ÷íüôçôá, ïäçãåß óå óôÝñçóç Þ, ðÜíôùò, óå óçìáíôéêÞ áðïäõíÜìùóç ôïõ äéêáéþìáôïò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò ðïõ êáôï÷õñþíåôáé áðü ôï Óýíôáãìá êáé ôçí ÅõñùðáúêÞ Óýìâáóç ÄéêáéùìÜôùí ôïõ Áíèñþðïõ, åêôüò áí ôï Óõìâïýëéï ôçò Åðéêñáôåßáò, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóôáôåýóåé ôï äéêáßùìá áõôü, åãêáôáëåßøåé ôï ïñãáíéêü êñéôÞñéï, ìå âÜóç ôï ïðïßï åîåôÜæåôáé ôï ðáñáäåêôü ôçò áßôçóçò áêýñùóçò, êáé ìåôáâÜëåé ôçí ðÜãéá ìÝ÷ñé óÞìåñá íïìïëïãßá ôïõ, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá äéáôÜîåéò íüìïõ äåí õðüêåéíôáé óôï Ýíäéêï áõôü âïÞèçìá, áêüìç êáé áí êáô’ ïõóßáí Ý÷ïõí ðåñéå÷üìåíï áôïìéêÞò äéïéêçôéêÞò ðñÜîçò.
20 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ÉÉ. ¸íôáîç ôùí ïñéóìþí ôçò Óýìâáóçò óôçí åëëçíéêÞ Ýííïìç ôÜîç
ÌåôÜ ôçí åíóùìÜôùóç ôùí ðáñáðÜíù Ïäçãéþí êáé ôçí êýñùóç ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò áíáãíùñßæåôáé êáé êáôï÷õñþíåôáé áðü ôï äßêáéï óôç ×þñá ìáò, êáôÜ ôñüðï åéäéêü êáé óáöÞ, ôï äéêáßùìá ìåìïíùìÝíùí ðñïóþðùí êáé óõëëïãéêþí öïñÝùí, óôïõò ïðïßïõò ðåñéëáìâÜíïíôáé ïðùóäÞðïôå ïé ðåñéâáëëïíôéêÝò ïñãáíþóåéò, íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò, ðïõ êáôÝ÷ïõí ïé áñìüäéåò áñ÷Ýò êáé áöïñïýí èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò, êáé íá ìåôÝ÷ïõí óôéò äéáäéêáóßåò ëÞøçò áðïöÜóåùí ãéá ôá èÝìáôá áõôÜ, üðùò åßíáé, êáôÜ êýñéï ëüãï, ç äéáäéêáóßá áîéïëüãçóçò ôùí ìåëåôþí ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí, ðïõ áðïôåëïýí ôï âáóéêü ìÝôñï åëÝã÷ïõ ôïõ óåâáóìïý ôùí êáíüíùí ðñïóôáóßáò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò.45 Ôá äéêáéþìáôá, ìÜëéóôá, áõôÜ ðçãÜæïõí áðü êáíüíåò ìå áõîçìÝíç ôõðéêÞ éó÷ý êáé, åðïìÝíùò, óõíåðÜãïíôáé äåóìåýóåéò êáé õðï÷ñåþóåéò ü÷é ìüíï ãéá ôç Äéïßêçóç, áëëÜ êáé ãéá ôï íïìïèÝôç. ÄåäïìÝíïõ äå üôé ç áõîçìÝíç ôõðéêÞ áõôÞ éó÷ýò åñåßäåôáé óå äéôôÞ íïìéêÞ âÜóç, äçëáäÞ áöåíüò ôç Óýìâáóç êáé áöåôÝñïõ ôéò êïéíïôéêÝò Ïäçãßåò, äåí Ý÷åé ðñáêôéêÞ óçìáóßá ç áðÜíôçóç óôï åñþôçìá áí ïé äéáôÜîåéò ôçò Óýìâáóçò Þ ïñéóìÝíåò áðü áõôÝò Ý÷ïõí åõèåßá åöáñìïãÞ. ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ìåôÜ ôçí êýñùóç ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò áíáêýðôåé êáé ôï æÞôçìá áí óõíÜäåé ìå ôéò åðéôáãÝò ôçò ç ðñáêôéêÞ ôçò ÷ïñÞãçóçò áäåéþí åêôÝëåóçò Ýñãùí Þ Üóêçóçò äñáóôçñéïôÞôùí áðü ôïí ßäéï ôï íïìïèÝôç êáè’ õðïêáôÜóôáóç ôùí ïéêåßùí äéïéêçôéêþí áñ÷þí, äåäïìÝíïõ üôé ç êïéíïâïõëåõôéêÞ äéáäéêáóßá øÞöéóçò ôùí íüìùí äåí ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ïõóéáóôéêÞò óõììåôï÷Þò ôïõ êïéíïý óôçí áîéïëüãçóç ôùí ó÷åôéêþí ìåëåôþí, áíåîÜñôçôá áðü ôï ðåñáéôÝñù ðñüâëçìá üôé ìå ôïí ôñüðï áõôü ðáñåìðïäßæåôáé Þ ðÜíôùò äõó÷åñáßíåôáé ïõóéùäþò ç ðñüóâáóç óôç äéêáéïóýíç ãéá ôçí áìöéóâÞôçóç ôçò íïìéìüôçôáò ôùí ó÷åôéêþí ó÷åäßùí. ¸ôóé, ôï æÞôçìá áõôü, ôï ïðïßï Ý÷åé áðáó÷ïëÞóåé ôï Óõìâïýëéï ôçò Åðéêñáôåßáò óå ó÷Ýóç ìå ôï Óýíôáãìá êáé ôï êïéíïôéêü äßêáéï,46 ôßèåôáé ðëÝïí êáé óå íÝá íïìéêÞ âÜóç. Ïé áñ÷Ýò ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò áðïôåëïýí åêöÜíóåéò åíüò ãåíéêüôåñïõ äéêáéþìáôïò óôï ðåñéâÜëëïí, ðïõ áíÞêåé óôá ëåãüìåíá äéêáéþìáôá ôñßôçò ãåíéÜò, äçëáäÞ åêåßíá, ôá ïðïßá áíáãíùñßæïíôáé ðëÝïí áðü äéåèíÞ íïìéêÜ êåßìåíá êáé áðü åèíéêïýò óõíôáãìáôéêïýò ÷Üñôåò ùò áõôïôåëÞ äéêáéþìáôá êáé ôá ïðïßá ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò áðïôåëïýí åéäéêüôåñåò åêöñÜóåéò ôçò áîßáò ôïõ áíèñþðïõ Þ ðïëëþí áðü ôá êëáóéêÜ, ãíùóôÜ áðü ôïí 18ï áéþíá, áôïìéêÜ äéêáéþìáôá. Ïé áñ÷Ýò áõôÝò áðïôåëïýí åðßóçò åöáñìïãÞ óôï ÷þñï ôïõ ðåñéâáëëïíôéêïý äéêáßïõ åíüò Üëëïõ áôïìéêïý äéêáéþìáôïò ôñßôçò ãåíéÜò, ôïõ äéêáéþìáôïò óôçí ðëçñïöüñçóç. Ìå ôçí ðáñáðÜíù Ýííïéá, ïé ïñéóìïß ôçò Óýìâáóçò ü÷é ìüíï äåí ðñïêáëïýí ðñïâëÞìáôá áíôßèåóçò ðñïò ôçí åí ãÝíåé åëëçíéêÞ Ýííïìç ôÜîç, áëë’ áíôéèÝôùò åßíáé åíáñìïíéóìÝíåò ðñïò óõãêåêñéìÝíåò äéáôÜîåéò ôïõ ÓõíôÜãìáôïò, éäßùò ìåôÜ ôçí
45 Áìöéâïëßåò ìðïñåß íá åãåñèïýí ùò ðñïò ôï æÞôçìá áí ïñéóìÝíåò äéáôÜîåéò ôùí êáíïíéóôéêþí ðñÜîåùí, ìå ôéò ïðïßåò åíóùìáôþíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò Ïäçãßåò, åîáóöáëßæïõí ôç äõíáôüôçôá ëõóéôåëïýò Üóêçóçò ôùí äéêáéùìÜôùí ðïõ áíáãíùñßæïíôáé áðü ôéò Ïäçãßåò. 46 Âë. Ó.ô.Å. 1567/2005, 1568/2005.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 21
áíáèåþñçóç ôïõ Ýôïõò 2001. Ðñüêåéôáé êõñßùò ãéá ôï Üñèñï 5Á ôïõ ÓõíôÜãìáôïò, ìå ôï ïðïßï êáôï÷õñþíåôáé ôï äéêáßùìá óôçí ðëçñïöüñçóç, ôï Üñèñï 24, ìå ôï ïðïßï, åêôüò áðü ôçí åðéôáãÞ ãéá ôç ëÞøç ìÝôñùí ðñïóôáóßáò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáé ôçí êáôï÷ýñùóç ôçò áñ÷Þò ôçò áåéöïñßáò, áíáãíùñßæåôáé ñçôþò ôï äéêáßùìá óôï ðåñéâÜëëïí ùò áôïìéêü äéêáßùìá, êáé ãéá ôï Üñèñï 20 ðáñ. 1, ìå ôï ïðïßï êáôï÷õñþíåôáé ôï äéêáßùìá óå äéêáóôéêÞ ðñïóôáóßá.
ÉÉÉ. ÍïìïëïãéáêÝò ëýóåéò
ÄåäïìÝíïõ üôé äåí Ý÷åé áêüìç ìåóïëáâÞóåé éêáíü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü ôçí êýñùóç ôçò Óýìâáóçò êáé ôçí åíóùìÜôùóç ôùí Ïäçãéþí ðïõ åêäüèçêáí óå åöáñìïãÞ ôçò, ôá åëëçíéêÜ äéêáóôÞñéá äåí åß÷áí ìÝ÷ñé óÞìåñá ôçí åõêáéñßá íá åöáñìüóïõí ôéò ó÷åôéêÝò äéáôÜîåéò. ÕðÜñ÷åé, üìùò, íïìïëïãßá ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò Åðéêñáôåßáò ìå âÜóç ôçí ðñïçãïýìåíç íïìïèåóßá ðïõ êÜëõðôå ôïõò äýï áðü ôïõò ôñåéò ðõëþíåò ôçò Óýìâáóçò, äçëáäÞ ôá äéêáéþìáôá ðñüóâáóçò óå ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç êáé óõììåôï÷Þò óôéò äéáäéêáóßåò ëÞøçò ôùí áðïöÜóåùí ðïõ áöïñïýí ôï ðåñéâÜëëïí. Ç íïìïëïãßá áõôÞ åßíáé óçìáíôéêÞ, áí êáé, óå áíôßèåóç ðñïò ôçí åíôýðùóç ðïõ Ý÷åé åðéêñáôÞóåé, ðåñéïñéóìÝíç áñéèìçôéêÜ. Åßíáé ãíùóôü üôé ôï Óõìâïýëéï ôçò Åðéêñáôåßáò äéáìüñöùóå íïìïëïãßá éäéáßôåñá ðñïùèçìÝíç óôá èÝìáôá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò. Åñìçíåýïíôáò äçìéïõñãéêÜ ôéò äéáôÜîåéò ôïõ Üñèñïõ 24 ôïõ ÓõíôÜãìáôïò êÜëõøå ôá êåíÜ ôçò íïìïèåóßáò êáé óõíÝâáëå óôç äéáìüñöùóç åíüò áõóôçñïý êáé áñêåôÜ óõíåêôéêïý óõóôÞìáôïò ðñïóôáóßáò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ôïõëÜ÷éóôïí óôï åðßðåäï êáíüíùí äéêáßïõ. ÐñÝðåé åéäéêüôåñá íá åðéóçìáíèåß ç åõñýôçôá, ìå ôçí ïðïßá ïñéïèåôåßôáé ç Ýííïéá ôïõ Ýííïìïõ óõìöÝñïíôïò ãéá ôçí Üóêçóç áßôçóçò áêýñùóçò êáôÜ äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí, ôùí ïðïßùí ç åêôÝëåóç Ý÷åé åðéðôþóåéò óôï ðåñéâÜëëïí. Ùò ðñïò ôá èÝìáôá, üìùò, ðïõ áöïñïýí ôç óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí óôéò äéïéêçôéêÝò äéáäéêáóßåò Ýêäïóçò ðñÜîåùí êáô’ åöáñìïãÞ äéáôÜîåùí ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò íïìïèåóßáò êáé ôçí Üóêçóç ôïõ äéêáéþìáôïò óôçí ðëçñïöüñçóç ôï äéêáóôÞñéï ìÝ÷ñé óÞìåñá Ý÷åé áêïëïõèÞóåé ãåíéêÜ ðñáêôéêÞ ìÜëëïí ðåñéïñéóôéêÞ, áí êáé ìå ôçí ðñþôç áðüöáóÞ ôïõ ðïõ åêäüèçêå óå õðüèåóç áíáöåñüìåíç åõèÝùò óå æÞôçìá ðåñéâáëëïíôéêÞò ðëçñïöüñçóçò, õéïèåôÞèçêå åñìçíåõôéêüò ÷åéñéóìüò, ï ïðïßïò ïäçãïýóå óôç ìÝãéóôç äõíáôÞ, óôï ðëáßóéï ôùí ôüôå éó÷õïõóþí äéáôÜîåùí, äéáóöÜëéóç ôçò äõíáôüôçôáò ôùí äéïéêïõìÝíùí íá áóêïýí ëõóéôåëþò ôï ó÷åôéêü äéêáßùìÜ ôïõò. Ðñüêåéôáé ãéá áðüöáóç ôïõ Å´ ÔìÞìáôïò ôïõ Ýôïõò 199547, ìå ôçí ïðïßá Ýãéíå äåêôÞ áßôçóç áêýñùóçò ðåñéâáëëïíôéêþí ïñãáíþóåùí êáôÜ ôçò Üñíçóçò ôïõ ôüôå Õðïõñãåßïõ Âéïìç÷áíßáò, ÅíÝñãåéáò êáé Ôå÷íïëïãßáò íá ÷ïñçãÞóåé óôáôéóôéêÜ õäñïëïãéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôéò ëåêÜíåò áðïññïÞò ôùí ðïôáìþí Á÷åëþïõ, Ðáìßóïõ, Ðïñôáúêïý êáé ÅõÞíïõ. Ìå ôçí áðüöáóç áõôÞ ôï äéêáóôÞñéï, åñìçíåýïíôáò äçìéïõñãéêÜ ðëÝãìá äéáôÜîåùí íüìùí êáé ôçò Ïäçãßáò 90/313/ÅÏÊ, êáé ìÜëéóôá ðñéí ôçí åíóùìÜôùóÞ ôçò óôçí åèíéêÞ íïìïèåóßá, Ýêñéíå üôé õðÜñ÷åé õðï÷ñÝùóç ôùí äçìüóéùí áñ÷þí íá ÷ïñçãïýí ðëçñïöïñßåò ãéá èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò, ïé ïðïßåò áíôëïýíôáé ôüóï áðü äçìüóéá Ýããñáöá üóï êáé áðü Ýããñáöá êáé áðü óôïé÷åßá ìå ïðôéêÞ, áêïõóôéêÞ Þ ìç÷áíïãñáöéêÞ ìïñöÞ ðïõ äåí Ý÷ïõí åêäïèåß áëë’ áðëþò
47 Ó.ô.Å. 3943/1995.
22 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ôçñïýíôáé óôéò äçìüóéåò õðçñåóßåò. Ùò ðñïò ôá ôåëåõôáßá áõôÜ Ýããñáöá êáé óôïé÷åßá, ìÜëéóôá, ãéá ôá ïðïßá ç åèíéêÞ íïìïèåóßá äåí åðÝâáëå ôçí õðï÷ñÝùóç ÷ïñÞãçóçò áíôéãñÜöùí, êñßèçêå üôé ôï ó÷åôéêü äéêáßùìá èåìåëéþíåôáé åõèÝùò óôçí ðñïáíáöåñüìåíç Ïäçãßá. Ìå ôçí ßäéá áðüöáóç Ýãéíå åðßóçò äåêôü üôé áí õðïâëçèåß ó÷åôéêÞ áßôçóç óå êÜðïéá êáôáñ÷Þí áñìüäéá õðçñåóßá ðïõ äåí êáôÝ÷åé, üìùò, ôá æçôïýìåíá óôïé÷åßá, áíáêýðôåé õðï÷ñÝùóç ôçò õðçñåóßáò áõôÞò íá áíáæçôÞóåé ôá óôïé÷åßá áðü ôçí õðçñåóßá ðïõ ôá ôçñåß êáé íá áðáíôÞóåé ç ßäéá óôïí åíäéáöåñüìåíï éäéþôç Þ öïñÝá. Áêïëïýèçóå ç Ýêäïóç ïñéóìÝíùí áðïöÜóåùí, áðü ôéò ïðïßåò äéáöáßíåôáé üôé äåí áðïäßäåôáé âáñýíïõóá íïìéêÞ áîßá óôç óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí ùò ôýðïõ ôùí äéïéêçôéêþí äéáäéêáóéþí, êáôÜ ôéò ïðïßåò ëáìâÜíïíôáé áðïöÜóåéò ðåñéâáëëïíôéêïý åíäéáöÝñïíôïò. ÅíäåéêôéêÜ, ìðïñïýí íá áíáöåñèïýí ïñéóìÝíåò ÷áñáêôçñéóôéêÝò ðåñéðôþóåéò ðïõ áöïñïýí ôçí åöáñìïãÞ ôùí ó÷åôéêþí äéáôÜîåùí ôçò íïìïèåóßáò ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí ìåëåôþí ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí êáé Ýãêñéóçò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ìå ôéò äéáôÜîåéò ôïõ í. 1650/1986 êáé ôçò êïéíÞò áðüöáóçò 75308/5512/1990 ôïõ Õðïõñãïý ÐåñéâÜëëïíôïò, ×ùñïôáîßáò êáé Äçìüóéùí ¸ñãùí êáé ôïõ Õöõðïõñãïý ÅèíéêÞò Ïéêïíïìßáò, ìå ôéò ïðïßåò, óå åíáñìüíéóç ðñïò áíôßóôïé÷ç êïéíïôéêÞ Ïäçãßá, èåóðßæåôáé äéïéêçôéêÞ äéáäéêáóßá ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí ìåëåôþí ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí êáé ôçí Ýãêñéóç ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí ãéá ôçí åêôÝëåóç Ýñãùí Þ ôçí áíÜðôõîç äñáóôçñéïôÞôùí ðïõ Ý÷ïõí åðéðôþóåéò óôï ðåñéâÜëëïí, ðñïâëÝðåôáé äçìïóéïðïßçóç ôüóï ôùí ìåëåôþí, üóï êáé ôçò ðñÜîçò Ýãêñéóçò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí. ¾óôåñá áðü áðïöÜóåéò ôüóï ôïõ Å´ ÔìÞìáôïò48 üóï êáé ôçò Ïëïìåëåßáò49 ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò Åðéêñáôåßáò ôùí åôþí 1994 êáé 1998, áíôéóôïß÷ùò, óôéò ïðïßåò ãßíåôáé äéÜêñéóç ìåôáîý ôçò äçìïóéïðïßçóçò áöåíüò ôùí ìåëåôþí ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí êáé áöåôÝñïõ ôçò ðñÜîçò ðåñéâáëëïíôéêÞò áäåéïäüôçóçò, äçëáäÞ ôçò áðüöáóçò Ýãêñéóçò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí, êáé áðü ôéò ïðïßåò óáöþò óõíÜãåôáé üôé ìüíïí ç ôåëåõôáßá áõôÞ äçìïóéïðïßçóç êñßèçêå üôé äåí áðïôåëåß óõóôáôéêü ôýðï ôçò äéáäéêáóßáò, áêïëïýèçóáí áðïöÜóåéò ôïõ Å´ ÔìÞìáôïò50, ìå ôéò ïðïßåò Ýãéíå äåêôü üôé äåí åðçñåÜæåé ôç íïìéìüôçôá ôçò äéáäéêáóßáò ç ðáñÜëåéøç ïðïéáóäÞðïôå áðü ôéò äéáôõðþóåéò áõôÝò, äçëáäÞ ü÷é ìüíïí ç ðáñÜëåéøç åêåßíùí ðïõ áöïñïýí ôçí ôåëéêÞ ðñÜîç Ýãêñéóçò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí, áëëÜ êáé ôùí äéáôõðþóåùí äçìïóéïðïßçóçò ôùí ìåëåôþí, ïé ïðïßåò Ý÷ïõí ùò óêïðü íá ðáñáó÷åèåß óôïõò åíäéáöåñïìÝíïõò ç äõíáôüôçôá ìåôÜó÷ïõí óôç äéáäéêáóßá áîéïëüãçóçò ìå ôçí êáôÜèåóç áðüøåùí êáé ðñïôÜóåùí. Ç íïìïëïãßá áõôÞ, üìùò, ìåôáâëÞèçêå ðñüóöáôá ìå áðüöáóç ôïõ Å´ ÔìÞìáôïò51, ìå ôçí ïðïßá Ýãéíå äåêôü üôé ç äçìïóéïðïßçóç ôçò ìåëÝôçò ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí áðïôåëåß ïõóéþäç ôýðï ôçò äéáäéêáóßáò Ýêäïóçò ôçò áðüöáóçò Ýãêñéóçò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí, ç ðáñÜëåéøç ôïõ ïðïßïõ óõíåðÜãåôáé áêõñüôçôá ôçò áðüöáóçò. Ç åðéöõëáêôéêüôçôá ôïõ äéêáóôçñßïõ íá áíáãíùñßóåé íïìéêÞ óçìáóßá óôç
48 49 50 51
Ó.ô.Å. Ó.ô.Å. Ó.ô.Å. Ó.ô.Å.
2759/1994, 2760/1994. 4498/1998. 1239/2000, 2238/2000. 970/2007.
23
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí óôéò äéïéêçôéêÝò äéáäéêáóßåò áðïôõðþíåôáé êáé óå áðïöÜóåéò ôçò Ïëïìåëåßáò ôïõ Ýôïõò 2002.52 ÓõãêåêñéìÝíá, ìå ôéò áðïöÜóåéò áõôÝò Ýãéíå äåêôü üôé ãíùìïäïôÞóåéò ïñãÜíùí ôçò ôïðéêÞò áõôïäéïßêçóçò, ìå ôéò ïðïßåò äéáôõðþèçêáí áíôéññÞóåéò óôï ðåñéå÷üìåíï ìåëÝôçò ðåñéâáëëïíôéêþí, äåí Þôáí «ëçðôÝåò õðüøç» áðü ôçí áñìüäéá ãéá ôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ áäåéïäüôçóç õðçñåóßá, äéüôé ðåñéÞëèáí óôçí õðçñåóßá áõôÞ ìåôÜ ôç óõìðëÞñùóç ôçò ðñïâëåðüìåíçò áðü ôç ó÷åôéêÞ êáíïíéóôéêÞ êïéíÞ õðïõñãéêÞ áðüöáóç ôñéáêïíèÞìåñçò ðñïèåóìßáò, êáßôïé êáôÜ ôï ÷ñüíï ôçò ëÞøçò ôùí ãíùìïäïôÞóåùí áõôþí áðü ôçí áñìüäéá õðçñåóßá äåí åß÷å áêüìç åêäïèåß ç ðñÜîç Ýãêñéóçò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí. Ç ëýóç áõôÞ öáßíåôáé êáôáñ÷Þí óýìöùíç ðñïò ôï ãñÜììá ôçò êáíïíéóôéêÞò áðüöáóçò, ðñÝðåé, üìùò, íá ðáñáôçñçèåß üôé õéïèåôÞèçêå ÷ùñßò ðñïâëçìáôéóìü ùò ðñïò ôï æÞôçìá áí ç ôáóóüìåíç áðü ôçí áðüöáóç ôñéáêïíèÞìåñç ðñïèåóìßá åßíáé åðáñêÞò ãéá ôçí åîÝôáóç ôùí ìåëåôþí ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí êáé ôçí õðïâïëÞ ôåêìçñéùìÝíùí, ìå âÜóç åðéóôçìïíéêÜ äåäïìÝíá, áðüøåùí êáé, åðïìÝíùò, áí åîõðçñåôåßôáé ï óêïðüò ôçò ó÷åôéêÞò êïéíïôéêÞò Ïäçãßáò, äçëáäÞ áí ðáñÝ÷åôáé äõíáôüôçôá ïõóéáóôéêÞò óõììåôï÷Þò ôùí åíäéáöåñïìÝíùí öïñÝùí êáé ðïëéôþí óôç äéáäéêáóßá åêôßìçóçò ôùí ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí. Íïìßæù üôé õðü ôï êñÜôïò éó÷ýïò ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò ðñÝðåé íá åðáíåîåôáóôïýí ïñéóìÝíåò áðü ôéò íïìïëïãéáêÝò ëýóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôçí åöáñìïãÞ ôùí êáíüíùí ðïõ áöïñïýí ôçí åíçìÝñùóç ôùí ðïëéôþí ãéá ôá ðåñéâáëëïíôéêÜ æçôÞìáôá êáé ôç óõììåôï÷Þ ôïõò óôéò ó÷åôéêÝò äéáäéêáóßåò.
IV. ÅöáñìïãÞ ôçò Óýìâáóçò – ÃåíéêÝò ðáñáôçñÞóåéò
Ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò óõãêñïôåß áíáìöéóâÞôçôá Ýíá éêáíïðïéçôéêü èåóìéêü ðëáßóéï ðïõ åîåéäéêåýåé êáé óõãêåêñéìåíïðïéåß ôï ãåíéêüôåñï äéêáßùìá óôï ðåñéâÜëëïí. Ïé íïìïèåôéêÝò ñõèìßóåéò, üìùò, äåí áñêïýí. ÐñÝðåé íá åîáóöáëßæïíôáé ïé ðñïûðïèÝóåéò ðñáêôéêÞò åöáñìïãÞò ôïõò þóôå íá äçìéïõñãçèåß óôïõò ðïëßôåò ç áßóèçóç üôé ç óõììåôï÷Þ ôïõò èá ëçöèåß õðüøç êáé ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôéò ëáìâáíüìåíåò áðïöÜóåéò. Ìå ôïí ôñüðï áõôü èá åíèáññõíèïýí ïé ðïëßôåò êáé ïé óõëëïãéêïß öïñåßò åêðñïóþðçóÞò ôïõò íá ìåôÝ÷ïõí äçìéïõñãéêÜ óôéò áðïöÜóåéò ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôá èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò êáé íá ìçí ðåñéïñßæïíôáé óå êáôáããåëôéêÞ ñçôïñåßá, ç ïðïßá ïñéóìÝíåò öïñÝò Ý÷åé èåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá, óõ÷íÜ üìùò ðáñåìâÜëëåé áðëþò åìðüäéá óôçí ïñèïëïãéêÞ áíôéìåôþðéóç ôùí ðñïâëçìÜôùí áðü ôéò áñìüäéåò áñ÷Ýò êáé, ðÜíôùò, äåí óõìâÜëëåé óôçí ðñïþèçóç ìÝôñùí ïñèÞò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðïëéôéêÞò. Ç áðïôåëåóìáôéêÞ åöáñìïãÞ ôùí áñ÷þí ðïõ äéáêçñýóóïíôáé ìå ôç Óýìâáóç åîáñôÜôáé áðü ðïëëïýò ðáñÜãïíôåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï ðïëéôéêü óýóôçìá óôï óýíïëü ôïõ, ôç íïïôñïðßá ôùí ðïëéôþí êáé ôùí óôåëå÷þí êáé õðáëëÞëùí ðïõ áóêïýí ôéò ó÷åôéêÝò áñìïäéüôçôåò óôá äéÜöïñá åðßðåäá åîïõóßáò êáé ôçí õðïäïìÞ ôùí õðçñåóéþí ôïõ ÊñÜôïõò êáé ôçò ôïðéêÞò áõôïäéïßêçóçò. Ç åðßôåõîç ôùí óêïðþí, óôïõò ïðïßïõò áðÝâëåøáí ôá óõìâáëëüìåíá ÌÝñç, ðñïûðïèÝôåé êõñßùò êáëÞ ïñãÜíùóç êáé ëåéôïõñãßá ôçò Äéïßêçóçò, ðïëéôéêÞ êïõëôïýñá êáé äéïéêçôéêÞ ðñáêôéêÞ áðïäåóìåõìÝíç áðü ìõóôéêïðÜèåéá êáé áðü åììïíÝò óôéò Ýííïéåò ôïõ áðïññÞôïõ êáé ôïõ åìðéóôåõôéêïý êáé, áíôéóôïß÷ùò, íïïôñïðßá ôùí äéïéêïõìÝíùí áðáëëáãìÝíç áðü
52 Ó.ô.Å. 1756/2002, 1757/2002, 1758/2002, 1759/2002.
24 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ôçí êá÷õðïøßá Ýíáíôé ôùí Áñ÷þí, êáèþò êáé óõíåéäçôïðïßçóç áðü ôïõò ðïëßôåò, ôá óôåëÝ÷ç ôçò Äéïßêçóçò êáé ôïõò äéêáóôéêïýò ëåéôïõñãïýò ôçò óçìáóßáò ðïõ Ý÷åé ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò áëëÜ, ôåëéêþò, êáé ãéá ôçí åìâÜèõíóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôçò äçìïêñáôßáò ç ôÞñçóç ôùí êáíüíùí ôçò ðëçñïöüñçóçò ôùí ðïëéôþí óôá äéÜöïñá óôÜäéá ôùí äéáäéêáóéþí íïìïèÝôçóçò êáé äéïéêçôéêÞò äñÜóçò êáé ç åíåñãÞ óõììåôï÷Þ ôçò êïéíùíßáò óôéò äéáäéêáóßåò áõôÝò. Óôç ×þñá ìáò, ç ðïëéôéêÞ çãåóßá êáé ç Äéïßêçóç äåí öáßíåôáé üôé Ý÷ïõí óõíåéäçôïðïéÞóåé ôç óçìáóßá ôçò óõììåôï÷Þò áõôÞò. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé ç êýñùóç ôçò Óýìâáóçò ðÝñáóå áðáñáôÞñçôç. ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ç ßäéá ç Óýìâáóç åðéâÜëëåé åõñåßá äçìïóéïðïßçóç ôùí äõíáôïôÞôùí ðëçñïöüñçóçò êáé óõììåôï÷Þò ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé óôï êïéíü, ïõäåìßá Þ, Ýóôù, åëÜ÷éóôç äçìïóéüôçôá äüèçêå óôçí õðïãñáöÞ ôçò êáé óôç øÞöéóç ôïõ ó÷åôéêïý êõñùôéêïý íüìïõ. Ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò ðåñéÝ÷åé óïâáñÝò åããõÞóåéò ãéá ôçí êáôï÷ýñùóç ôùí åéäéêþí äéêáéùìÜôùí, ôá ïðïßá äéáêçñýóóïíôáé áðü ôçí ßäéá. Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôïõò, üìùò, èá äïêéìáóôåß óôï óôÜäéï ôçò åöáñìïãÞò. Åßíáé, åðïìÝíùò, ðñïöáíÝò üôé åîáéñåôéêÜ óçìáíôéêüò èá åßíáé ï ñüëïò ôùí äéêáóôþí óôçí õëïðïßçóç ôùí áñ÷þí ôçò Óýìâáóçò. Áðü ôçí ðñáêôéêÞ ôùí äéêáóôçñßùí èá åîáñôçèåß ôåëéêþò áí ïé ñÞôñåò ôçò Óýìâáóçò èá ðáñáìåßíïõí óôï ÷þñï ôïõ soft law, Þ èá áíá÷èïýí óå äåóìåõôéêïýò êáíüíåò ìå óõãêåêñéìÝíåò óõíÝðåéåò óå ðåñßðôùóç ðáñáâßáóÞò ôïõò.
ÅÉÓÇÃÇÓÇ ÔÇÓ êáò ÁÉÌÉËÉÁÓ ËÉÁÓÊÁ, «Ç ÅÖÁÑÌÏÃÇ ÔÇÓ ÓÕÌÂÁÓÇÓ ÔÏÕ ÁÁÑ×ÏÕÓ ÌÅÓÙ ÔÙÍ ÁÍÁÖÏÑÙÍ ÓÔÏ ÓÕÍÇÃÏÑÏ ÔÏÕ ÐÏËÉÔÇ - ÐÑÏÓÂÁÓÇ ÓÔÇÍ ÐÅÑÉÂÁËËÏÍÔÉÊÇ ÐËÇÑÏÖÏÑÇÓÇ»
Ïé áíáöïñÝò ðïõ åîåôÜæïíôáé áðü ôïí Êýêëï Ðïéüôçôáò ÆùÞò áíáäåéêíýïõí èÝìáôá ðïõ áöïñïýí êõñßùò óå ðáñáâÜóåéò ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò íïìïèåóßáò, õðïâÜèìéóç ôïõ öõóéêïý ðåñéâÜëëïíôïò, áõèáßñåôåò ðáñåìâÜóåéò óôï ïéêéóôéêü êáé ðïëéôéóôéêü ðåñéâÜëëïí êáé ãåíéêüôåñç õðïâÜèìéóç ôçò ðïéüôçôáò æùÞò. Êïéíü óôïé÷åßï ôçò ðáñÝìâáóçò ôçò Áñ÷Þò åßíáé ç äéáóöÜëéóç ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðñïóôáóßáò, üðùò áõôÞ íïåßôáé ìÝóù ôùí áñ÷þí ôçò áåéöüñïõ áíÜðôõîçò. O ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç åðéäéþêåé íá óõìâÜëåé óôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôùí õðçñåóéþí ðïõ ðáñÝ÷åé ç äçìüóéá äéïßêçóç êáé óôï÷åýåé óôçí áíÜäåéîç ìéáò íÝáò äéïéêçôéêÞò êïõëôïýñáò, ôçò ïðïßáò âáóéêü óôïé÷åßï áðïôåëåß ç áñ÷Þ üôé êýñéá áðïóôïëÞ ôçò äéïßêçóçò åßíáé íá õðçñåôåß ôïí ðïëßôç. Ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç, ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôç äõíáôüôçôá ðñüóâáóçò óôç äéêáéïóýíç êáé ôç óõììåôï÷Þ óå èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò, áðïôåëïýí èåìåëéþäç äéêáéþìáôá ôùí ðïëéôþí óôéò óýã÷ñïíåò êïéíùíßåò êáé éäéáßôåñá óçìáíôéêÜ åñãáëåßá ãéá ôç ÷Üñáîç êáé ôçí Üóêçóç áðïôåëåóìáôéêÞò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðïëéôéêÞò. Ç Áñ÷Þ, ìåóïëáâþíôáò ãéá ôçí åðßëõóç ôùí åëëåéììÜôùí ðïõ ðáñáôçñïýíôáé óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç, åðéäéþêåé íá óõìâÜëåé óôç äéÜäïóç êáé ôçí åìðÝäùóç ôùí ó÷åôéêþí õðï÷ñåþóåùí áðü ôç äéïßêçóç, áëëÜ êáé óôçí áíôßóôïé÷ç åíçìÝñùóç ôùí ðïëéôþí. Ôïí ßäéï óêïðü åîõðçñåôåß êáé ç ðñùôïâïõëßá ôïõ Óõíçãüñïõ ôïõ Ðïëßôç
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 25
Äéêçãüñïõ êáé ÅéäéêÞò ÅðéóôÞìïíá óôïí ÓÕÍÇÃÏÑÏ ÔÏÕ ÐÏËÉÔÇ, ìå èÝìá:
íá äçìéïõñãÞóåé ìéá õðï-éóôïóåëßäá ãéá ôï ðåñéâÜëëïí (www.synigoros.gr/perivallon), óôçí ïðïßá ðáñÝ÷åôáé ðñüóâáóç óôéò êõñéüôåñåò õðïèÝóåéò ðïõ Ý÷ïõí áðáó÷ïëÞóåé ôçí Áñ÷Þ ãéá ôá èÝìáôá áõôÜ. Ç ðñüóâáóç óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç äåí Ý÷åé ôý÷åé áêüìç ãåíéêÞò åöáñìïãÞò áðü ôçí åëëçíéêÞ äéïßêçóç. ÅíäåéêôéêÞ åßíáé ç êáèõóôÝñçóç ìå ôçí ïðïßá ìåôáöÝñèçêå óôï åóùôåñéêü äßêáéï ôï 2006 ç êïéíïôéêÞ Ïäçãßá 2003/4 ãéá ôçí ðñüóâáóç ôïõ êïéíïý óå ðåñéâáëëïíôéêÝò ðëçñïöïñßåò. Ç Ïäçãßá êáëýðôåé åõñýôåñï ðåäßï, åßíáé ðéï ëåðôïìåñåéáêÞ áðü ôçí ðñïçãïýìåíç êáé åíóùìáôþíåé óôï êïéíïôéêü äßêáéï ôç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò ùò ðñïò ôçí ðñüóâáóç óôçí ðëçñïöïñßá ãéá ðåñéâáëëïíôéêÜ èÝìáôá.
Ç Ýííïéá ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðëçñïöïñßáò
Ï ïñéóìüò ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðëçñïöïñßáò ðåñéëáìâÜíåôáé óôï Üñèñï 2 ôçò áñ. ÇÐ 11764/653/2006 ÊÕÁ, ôï ïðïßï áíáöÝñåé ùò «ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöïñßá ïðïéáäÞðïôå ðëçñïöïñßá óå ãñáðôÞ, ïðôéêÞ, áêïõóôéêÞ, çëåêôñïíéêÞ Þ Üëëç õëéêÞ ìïñöÞ ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáôÜóôáóç ôùí óôïé÷åßùí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, üðùò ï áÝñáò êáé ç áôìüóöáéñá, ôï íåñü …ðáñÜãïíôåò, üðùò ïé ïõóßåò, ç åíÝñãåéá, ï èüñõâïò, …ìÝôñá, üðùò ïé ðïëéôéêÝò, ç íïìïèåóßá, ôá ó÷Ýäéá, ôá ðñïãñÜììáôá, …åêèÝóåéò ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò íïìïèåóßáò, áíáëýóåéò êüóôïõò-ùöÝëåéáò êáé Üëëåò ïéêïíïìéêÝò áíáëýóåéò êáé ðáñáäï÷Ýò ÷ñçóéìïðïéïýìåíåò óôï ðëáßóéï ôùí äñáóôçñéïôÞôùí êáé ôùí ìÝôñùí ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï åäÜöéï ã´ êáé ôçí êáôÜóôáóç ôçò áíèñþðéíçò õãåßáò êáé áóöÜëåéáò, …ôéò ôïðïèåóßåò êáé ôá ïéêïäïìÞìáôá ðïëéôéóìéêïý åíäéáöÝñïíôïò, óôï ìÝôñï ðïõ åðçñåÜæïíôáé Þ åíäÝ÷åôáé íá åðçñåáóèïýí áðü ôçí êáôÜóôáóç óôïé÷åßùí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï åäÜöéï á´ Þ ìÝóù ôùí óôïé÷åßùí áõôþí, áðü ôá èÝìáôá ðïõ áíáöÝñïíôáé óôá åäÜöéá â´ êáé ã´». Áðü ôá ðáñáðÜíù ðñïêýðôåé üôé áíáöïñÝò ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôçò ðïëéôéóôéêÞò êëçñïíïìéÜò åíôÜóóïíôáé óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç ìüíï óôï ìÝôñï ðïõ åðçñåÜæïíôáé Þ åíäÝ÷åôáé íá åðçñåáóôïýí áðü ôçí êáôÜóôáóç ôùí óôïé÷åßùí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, äéáöïñåôéêÜ êáëýðôïíôáé áðü ôéò ãåíéêÝò äéáôÜîåéò ôïõ Êþäéêá ÄéïéêçôéêÞò Äéáäéêáóßáò (ÊÄÄ). Ðáñáäåßãìáôá áðïôåëïýí áíáöïñÝò óôïí ÓõíÞãïñï ôïõ Ðïëßôç ìå áéôÞìáôá ðïëéôþí ãéá ðëçñïöüñçóç áðü ôçí Á´ Åöïñåßá ÍåùôÝñùí Ìíçìåßùí ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðñïóôáóßá ôïõ áñ÷áéïëïãéêïý ÷þñïõ óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ ÖéëïðÜððïõ. Óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç, ïé äéáôÜîåéò ôïõ ÊÄÄ õðï÷ñåþíïõí ôç äéïßêçóç íá áðáíôÞóåé óôá áéôÞìáôá ãéá åíçìÝñùóç ìÝóá óôéò ðñïâëåðüìåíåò ðñïèåóìßåò.
Ðñüóâáóç óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöïñßá
Ç áñ. 3943/1995 áðüöáóç ôïõ ÓôÅ ðñïçãÞèçêå ôçò åíóùìÜôùóçò ôçò áñ÷éêÞò Ïäçãßáò 90/313/ÅÏÊ, êáé áðïôÝëåóå ìÝóï ðßåóçò ãé’ áõôÞ. Áðü ôçí áðüöáóç óõíÞãåôï üôé ôï åðéäéùêüìåíï áðü ôçí ïäçãßá áðïôÝëåóìá åîáóöáëßæåôáé ìå ôéò ñõèìßóåéò ôçò åèíéêÞò íïìïèåóßáò (í. 1599/1986) ìåñéêþò êáé óõãêåêñéìÝíá, êáôÜ ôï ìÝñïò ðïõ áöïñÜ ôç ÷ïñÞãçóç ðëçñïöïñéþí, ïé ïðïßåò áíôëïýíôáé áðü äçìüóéá Ýããñáöá. ÅðïìÝíùò, äåí Þôáí áíáãêáßá ç èÝóðéóç íÝùí åéäéêþí äéáôÜîåùí åóùôåñéêïý äéêáßïõ ãéá ôç óõììüñöùóç ðñïò ôçí ïäçãßá êáôÜ ôï ìÝñïò áõôü. ÁíôéèÝôùò, ç åðéôáãÞ ôçò ïäçãßáò äåí êáëõðôüôáí êáôÜ ôï ìÝñïò ôçò õðï÷ñÝùóçò ðëçñïöüñçóçò ìå âÜóç Ýããñáöá, ôá ïðïßá äåí Ý÷ïõí åêäïèåß Þ óõíôá÷èåß áðü ôéò
26 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ðáñáðÜíù õðçñåóßåò áëëÜ ìüíï ôçñïýíôáé óå áõôÝò, Þ óôïé÷åßá, ôá ïðïßá Ý÷ïõí ïðôéêÞ, áêïõóôéêÞ Þ ìç÷áíïãñáöéêÞ ìïñöÞ êáé âñßóêïíôáé óôç äéÜèåóç ôùí õðçñåóéþí áõôþí. Ôï èÝìá áõôü êáëýöèçêå ìå ôïí ìåôáãåíÝóôåñï Í. 2690/1999, óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò åêôåßíåôáé óå äéïéêçôéêÜ Ýããñáöá, êáèþò êáé óå éäéùôéêÜ Ýããñáöá ðïõ ôçñïýíôáé óôï áñ÷åßï äçìüóéùí õðçñåóéþí (Üñèñï 5 ôïõ KÄÄ). Ðåñßðôùóç áðüññéøçò áéôÞìáôïò ãéá ðñüóâáóç óå ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç áðïôåëåß ç Üñíçóç ôïõ ÄçìÜñ÷ïõ Êïñßíèïõ íá ðáñáäþóåé áíôßôõðï ìåëÝôçò ðñïò áíáðáñáãùãÞ áíôéãñÜöùí ãéá ó÷åäéáæüìåíï õðüãåéï ÷þñï óôÜèìåõóçò. (Ç õðüèåóç åîåôÜóôçêå áðü ôïí ÓõíÞãïñï ôïõ Ðïëßôç ôïí ÌÜñôéï ôïõ 2006, äçëáäÞ ðñéí áðü ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò åíóùìÜôùóçò ôçò Ïäçãßáò 2003/4/ÅÊ óôï åëëçíéêü äßêáéï). Óôçí ïäçãßá, ðïõ áíáðôýóóåé Üìåóç åíÝñãåéá (effet direct) áðü ôéò 14.2.2005, Þäç ðñéí áðü ôç ìåôáöïñÜ ôçò óôçí åëëçíéêÞ Ýííïìç ôÜîç, ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá üñéá, ïé üñïé, ïé ïñéóìïß êáé ï ôñüðïò Üóêçóçò ôïõ äéêáéþìáôïò óôçí ðñüóâáóç, çëåêôñïíéêÞ Þ ìç, óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöïñßá. Óçìåéþíåôáé üôé ç ïäçãßá ðñïâëÝðåé åîáéñÝóåéò áðü ôïí ãåíéêü êáíüíá äçìïóéïðïßçóçò ôùí ðáñáðÜíù ðëçñïöïñéþí, ìåôáîý ôùí ïðïßùí êáé ôçí ðåñßðôùóç ýðáñîçò äéêáéùìÜôùí ðíåõìáôéêÞò éäéïêôçóßáò (Üñèñï 4, ðáñÜãñ. 2, åäÜöéï å´). Åðßóçò, ðñïâëÝðåôáé ç äõíáôüôçôá åðéâïëÞò áðü ôéò äçìüóéåò áñ÷Ýò åýëïãùí êáé åíßïôå ðñïêáôáâáëëüìåíùí ôåëþí ãéá ôçí ðáñï÷Þ ðåñéâáëëïíôéêþí ðëçñïöïñéþí. Åíôïýôïéò, ôá ôÝëç áõôÜ «äåí ìðïñïýí íá õðåñâáßíïõí ôï ðñáãìáôéêü êüóôïò ðáñáãùãÞò ôïõ õðü åîÝôáóç õëéêïý» (ü.ð. ðñïïßìéï, óôïé÷åßï 18). Ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç êáôÝëçîå üôé, õðü ôïõò üñïõò áõôïýò, åßíáé äõíáôÞ ç ðñüóâáóç óå ìåëÝôåò, üðùò ç ðñïáíáöåñèåßóá ãéá õðüãåéï ÷þñï óôÜèìåõóçò, áöïý ç åëÜ÷éóôç ñçôÞ õðï÷ñÝùóç äéÜäïóçò ðåñéâáëëïíôéêþí ðëçñïöïñéþí ôçò êáôçãïñßáò ìåëåôþí, óýìöùíá ìå ôï Üñèñï 7 ôçò ïäçãßáò, áöïñÜ óôéò «ìåëÝôåò ôïõ áíôßêôõðïõ óôï ðåñéâÜëëïí» (Üñèñï 7, ðáñÜãñ. 2, åäÜöéï æ´), äçëáäÞ êáô’ áñ÷Þí áõôÝò ðïõ ç ôñÝ÷ïõóá íïìéêÞ êáé ôå÷íéêÞ ïñïëïãßá áíáãíùñßæåé ùò ìåëÝôåò ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí, áëëÜ ü÷é ìüíïí, äåäïìÝíïõ üôé ôá ìÝôñá óôÜèìåõóçò êáé êõêëïöïñßáò óõíäÝïíôáé ìå ôçí áôìïóöáéñéêÞ ñýðáíóç êáé ôç óôÜèìç èïñýâïõ. Óýìöùíá äå ìå ôç Ãíùìïäüôçóç 1/2005 ôïõ ÅéóáããåëÝùò ôïõ ÁÐ, ç ðñüóâáóç óôá äéïéêçôéêÜ Ýããñáöá ðåñéëáìâÜíåé êáé êÜèå Ýããñáöï ôïõ öáêÝëïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå êáé åëÞöèç õðüøç ãéá ôç äéáìüñöùóç ãíþìçò Þ êñßóçò äéïéêçôéêïý ïñãÜíïõ. Ôï åóùôåñéêü äßêáéï ôçò ÷þñáò ðñïâëÝðåé äýï ôñüðïõò Üóêçóçò ôïõ äéêáéþìáôïò: åßôå «á) ìå ìåëÝôç ôïõ åããñÜöïõ óôï êáôÜóôçìá ôçò õðçñåóßáò, Þ â) ìå ÷ïñÞãçóç áíôéãñÜöïõ» êáé áíôßóôïé÷ç åðéâÜñõíóç ôïõ ðïëßôç ìå ôï êüóôïò áíáðáñáãùãÞò ôïõ (Üñèñï 5, ðáñÜãñ. 4 ôïõ Í. 2690/1999). ÅðïìÝíùò, ç õðï÷ñÝùóç ôïõ ÄçìÜñ÷ïõ íá åðéôñÝøåé ôçí ðñüóâáóç óôï óõãêåêñéìÝíï Ýããñáöï åîáíôëåßôáé íïìßìùò, åí ðñïêåéìÝíù, óôç äõíáôüôçôá ðïõ ðáñåß÷å óôïí åíäéáöåñüìåíï íá ëÜâåé ãíþóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôçò ó÷åôéêÞò ìåëÝôçò óôá ãñáöåßá ôçò ôå÷íéêÞò õðçñåóßáò ôïõ äÞìïõ.
Óõììåôï÷Þ êáé åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý
Ç ðñüóâáóç óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöïñßá, ç óõììåôï÷Þ óôç ëÞøç ôùí áðïöÜóåùí êáé ç ðñüóâáóç óôç äéêáéïóýíç, óõíéóôïýí ðõëþíåò ðïõ êáôï÷õñþíïíôáé óôç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò, êáèþò êáé èåìåëéþäç óôïé÷åßá ôçò êáëÞò äéáêõâÝñíçóçò
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 27
êáé ïõóéþäåéò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí ðñïþèçóç ôçò áåéöïñßáò. Ç óõììåôï÷Þ êáé ç åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý êñßíïíôáé ùò óôïé÷åßá áðáñáßôçôá ãéá ôçí åãñÞãïñóç êáé ôçí áíÜðôõîç áéóèÞìáôïò åõèýíçò ôïõ áôüìïõ áðÝíáíôé óôï ðåñéâÜëëïí. Ìå ôçí ðñïáíáöåñèåßóá óýìâáóç åðéäéþêåôáé íá õëïðïéçèïýí, óôïí ôïìÝá ôïõ äéêáßïõ ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ôá æçôïýìåíá ôçò óýã÷ñïíçò äçìïêñáôßáò: ç äéáöÜíåéá óôç äñÜóç ôùí ïñãÜíùí ôçò ðïëéôåßáò, ç ðáñï÷Þ óôïõò ðïëßôåò ôçò äõíáôüôçôáò åíçìÝñùóçò êáé ðáñÝìâáóçò óôéò äéáäéêáóßåò ãéá ôç äéáìüñöùóç ðñïãñáììÜôùí êáé êáíïíéóôéêþí ñõèìßóåùí, áëëÜ êáé ëÞøçò áôïìéêþí ìÝôñùí, êáèþò êáé ç åîáóöÜëéóç áðïôåëåóìáôéêïý åëÝã÷ïõ ôçò íïìéìüôçôáò üóïí áöïñÜ óôç äñÜóç ôùí äçìüóéùí áñ÷þí. Ôá êñÜôç ìÝëç ïöåßëïõí íá ëáìâÜíïõí ôá áíáãêáßá ìÝôñá þóôå ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ êáôÝ÷ïõí ïé äçìüóéåò áñ÷Ýò ó÷åôéêÜ ìå Üìåóç áðåéëÞ ãéá ôçí õãåßá Þ ôï ðåñéâÜëëïí íá ãíùóôïðïéïýíôáé áìÝóùò óôï êïéíü ðïõ åíäÝ÷åôáé íá èéãåß. Óôï èÝìá ôçò ðïéüôçôáò ôïõ ðüóéìïõ íåñïý, óýìöùíá ìå ôçí ÊÕÁ áñ. Õ2/2600/2001 ðïõ ìåôÝöåñå ôçí Ïäçãßá 98/83/ÅÊ, óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ôï íåñü ðïõ ðñïïñßæåôáé ãéá êáôáíÜëùóç áðü ôïí Üíèñùðï åßíáé åðéêßíäõíï, ïñßæåôáé ç õðï÷ñÝùóç åíçìÝñùóçò ôïõ êïéíïý ìå ðñùôïâïõëßá ôùí áñìüäéùí áñ÷þí. ÐáñÜëëçëá, ôï íïìïèåôéêü ðëáßóéï ãéá ôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç ìðïñåß íá ëåéôïõñãÞóåé åðéêïõñéêÜ êáé äéáôçñåß ôçí áõôïôÝëåéÜ ôïõ ãéá ôç äéáñêÞ ðñüóâáóç óôá ó÷åôéêÜ óôïé÷åßá, áíåîáñôÞôùò åðéêéíäõíüôçôáò. Ó÷åôéêÞ ìå ôçí Üñíçóç ðáñï÷Þò ðëçñïöïñéþí ãéá ôçí ðïéüôçôá ôïõ ðüóéìïõ íåñïý åßíáé êáé ç áíáöïñÜ ðïëéôþí ìå áíôéêåßìåíï ôç ìéêñïâéáêÞ ñýðáíóç ôïõ ðüóéìïõ íåñïý óå ÄÞìï ôçò Ìáãíçóßáò áðü ôçí áíåîÝëåãêôç äéÜèåóç áóôéêþí ëõìÜôùí. ÊáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò Ýñåõíáò äéáðéóôþèçêå Üñíçóç ôïõ äÞìïõ íá áðïäå÷èåß ôéò êáôáããåëßåò, éó÷õñéæüìåíïò üôé ôï ðüóéìï íåñü ôçò ðåñéï÷Þò äåí ðáñïõóéÜæåé êáíÝíá ðñüâëçìá. ÁíÝöåñå äå üôé äéáèÝôåé ôéò ó÷åôéêÝò ðéóôïðïéÞóåéò êáôáëëçëüôçôáò. Ç ×çìéêÞ Õðçñåóßá áðÝóôåéëå óôïí ÓõíÞãïñï ôïõ Ðïëßôç ôá äåëôßá ôùí áíáëýóåùí ðïõ åß÷å ðñáãìáôïðïéÞóåé óôï ðëáßóéï óýìâáóçò ìå ôïí äÞìï, óýìöùíá ìå ôá ïðïßá ôï ðüóéìï íåñü óôá õäñáãùãåßá êáé óôéò âñýóåò êáôáíÜëùóçò, óå êÜðïéá äçìïôéêÜ äéáìåñßóìáôá, äåí áíôáðïêñéíüôáí óôéò ðïéïôéêÝò ðñïäéáãñáöÝò ðïõ êáèïñßæïíôáé ìå ôï Üñèñï 5 ôçò ÊÕÁ. Óôçñéæüìåíïò óôá óôïé÷åßá áõôÜ, ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç åðéóÞìáíå üôé: Ï éó÷õñéóìüò ôïõ ÄÞìïõ ðåñß êáôáëëçëüôçôáò ôïõ ðüóéìïõ íåñïý ôçò ðåñéï÷Þò Þôáí áíáëçèÞò, åðéðëÝïí, ï äÞìïò äåí åß÷å åíçìåñþóåé, ùò üöåéëå, ôéò áñìüäéåò õãåéïíïìéêÝò õðçñåóßåò ãéá ôï ðñüâëçìá, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ëÜìâáíå ôéò ãíùìáôåýóåéò ôùí áíáëýóåùí ôïõ Ãåíéêïý ×çìåßïõ ôïõ ÊñÜôïõò ãéá äåßãìáôá íåñïý ìç êáôÜëëçëïõ ãéá ðüóç. Áîéïëïãþíôáò üôé ôï ðñüâëçìá åãêõìïíïýóå óïâáñïýò êéíäýíïõò ãéá ôç äçìüóéá õãåßá, ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç åíçìÝñùóå ôïí Ãåíéêü ÃñáììáôÝá ôçò ÐåñéöÝñåéáò, óôï ðëáßóéï ôçò äéïéêçôéêÞò åðïðôåßáò ðïõ áóêåß óôïõò ÏÔÁ êáé ôïõò óõíáñìüäéïõò öïñåßò. ÅðéðëÝïí, åðéóÞìáíå óôïí ÄÞìï üôé åðéâÜëëåôáé, ùò ï õðåýèõíïò öïñÝáò ãéá ôá èÝìáôá ôïõ äéêôýïõ ýäñåõóçò, íá ôçñåß ôéò õðï÷ñåþóåéò ôïõ, üðùò áõôÝò ïñßæïíôáé óôçí ÕãåéïíïìéêÞ ÄéÜôáîç Ã3á/761/68, êáèþò êáé óôçí áñ. Õ2/2600/2001 ÊÕÁ. Ç áíôáðüêñéóç ôçò äéïßêçóçò êáé óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ Þôáí èåôéêÞ. Ç õðï÷ñÝùóç åíçìÝñùóçò ôïõ êïéíïý ìå ðñùôïâïõëßá ôùí áñìüäéùí áñ÷þí åßíáé åðßóçò åðéâåâëçìÝíç üôáí õðÜñ÷åé ôï åíäå÷üìåíï ç õãåßá ôùí ðïëéôþí íá åðçñåáóôåß áðü ôçí õðïâÜèìéóç ôçò ðïéüôçôáò óõóôáôéêþí óôïé÷åßùí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò Þ ëüãù ôå÷íïëïãéêþí êéíäýíùí. ÄéåñåõíÞèçêå áðü ôçí Áñ÷Þ õðüèåóç èáëÜóóéáò ñýðáíóçò óå ðåñéï÷Þ ôçò
28 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ÊñÞôçò. Ç ñýðáíóç ïöåéëüôáí óôç äéÜèåóç áíåðåîÝñãáóôùí áóôéêþí ëõìÜôùí áðü ÄÞìï óôç èÜëáóóá ôçò Ðáëáéï÷þñáò, ðïõ âñßóêåôáé áíáôïëéêüôåñá êáé óå áðüóôáóç ðåñßðïõ 13 ÷ëì. áðü ôç Óïýãéá. ÊáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò Ýñåõíáò äéáðéóôþèçêå üôé ôá áóôéêÜ ëýìáôá ôïõ ÄÞìïõ óõëëÝãïíôáí ìå êåíôñéêü áðï÷åôåõôéêü áãùãü êáé óôç óõíÝ÷åéá Ýðåöôáí áðåõèåßáò óôç èÜëáóóá, åíþ äåí åß÷å ðñïçãçèåß ðáñÜ áðëÞ, ðñùôïâÜèìéá, åðåîåñãáóßá ôùí ëõìÜôùí, êáôÜ ðáñÜâáóç ôçò ïéêåßáò íïìïèåóßáò. Ïé ó÷åôéêÝò äéáôÜîåéò ðñïâëÝðïõí üôé, ðñéí áðü ôç äéÜèåóç ëõìÜôùí óå õäÜôéíï áðïäÝêôç, áõôÜ ðñÝðåé íá Ý÷ïõí õðïóôåß åðåîåñãáóßá óå ìïíÜäá âéïëïãéêïý êáèáñéóìïý. Ç äéïßêçóç áíôáðïêñßèçêå óôéò õðï÷ñåþóåéò ôçò ãéá åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý ðáñÝ÷ïíôáò áðïôåëÝóìáôá ìéêñïâéïëïãéêþí áíáëýóåùí, ôá ïðïßá áðÝäåéîáí ôçí ýðáñîç óïâáñüôáôïõ ðñïâëÞìáôïò ìéêñïâéïëïãéêÞò ñýðáíóçò, ìå ôéò ôéìÝò ôùí ìéêñïâéïëïãéêþí ðáñáìÝôñùí íá åßíáé ðïëý õøçëüôåñåò áðü ôéò åðéôñåðüìåíåò ôéìÝò ôçò ÊïéíïôéêÞò Ïäçãßáò 76/160/ÅÏÊ ãéá ôçí êïëýìâçóç. Ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç æÞôçóå ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí ìåôñÞóåùí ðïõ åß÷áí äéåîá÷èåß ôá äýï ôåëåõôáßá Ýôç (2003–2004), âÜóåé ôùí ïðïßùí ôá óõãêåêñéìÝíá íåñÜ åß÷áí âñåèåß êáôÜëëçëá ãéá êïëýìâçóç êáé ìÜëéóôá åß÷áí äéáêñéèåß ìå «ÃáëÜæéá óçìáßá». Áðü ôá ðáñáðÜíù áíÝêõøáí åýëïãá åñùôçìáôéêÜ óå ó÷Ýóç ìå ôéò ðïëý óçìáíôéêÝò áðïêëßóåéò ìåôáîý ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôùí ìåôñÞóåùí ðïõ åß÷áí ãßíåé áðü ôï ÕÐÅ×ÙÄÅ áöåíüò êáé áðü ôï ÅËÊÅÈÅ áöåôÝñïõ. Ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç æÞôçóå ôç äéåñåýíçóç ôïõ æçôÞìáôïò ìå áðïôÝëåóìá íá åêðïíçèåß ìåëÝôç áðü ôï Åëëçíéêü ÊÝíôñï ÈáëÜóóéùí Åñåõíþí ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò ñýðáíóçò óôçí åõñýôåñç èáëÜóóéá æþíç ôçò Ðáëáéï÷þñáò êáé íá åãêñéèïýí ïé ðåñéâáëëïíôéêïß üñïé ôïõ Ýñãïõ ôïõ âéïëïãéêïý êáèáñéóìïý ãéá ôïí ÄÞìï. ¼ðùò äéáöáßíåôáé êáé áðü ôï ðñïïßìéü ôçò, ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò ãéá ôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöüñçóç óôçñßæåôáé óôçí ðáñáäï÷Þ üôé ç åíçìÝñùóç êáé ç óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí óôéò äéáäéêáóßåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò óõíéóôïýí óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá - áöåíüò ãéá ôç äéáìüñöùóç ïéêïëïãéêÞò óõíåßäçóçò, ç ïðïßá áíáóôÝëëåé óõìðåñéöïñÝò å÷èñéêÝò ðñïò ôï ðåñéâÜëëïí, - áöåôÝñïõ ãéá ôçí åíåñãïðïßçóç ôçò êïéíùíßáò, ãåãïíüò ðïõ ìðïñåß íá åðçñåÜóåé èåôéêÜ ôéò áðïöÜóåéò ôùí êõâåñíçôéêþí êáé ôùí Üëëùí ïñãÜíùí ðïõ ÷áñÜóóïõí ðïëéôéêÞ êáé áóêïýí áñìïäéüôçôåò óôïõò ó÷åôéêïýò ôïìåßò. ¹äç, ç ðñþôç Ïäçãßá 90/313/EOK, áëëÜ êáé ç éó÷ýïõóá 2003/4/EK, ñçôÜ ïñßæïõí üôé ãéá ôçí ðñüóâáóç óôá óôïé÷åßá äåí ÷ñåéÜæåôáé Ýííïìï óõìöÝñïí. Ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç êëÞèçêå íá ðáñÝìâåé ýóôåñá áðü ôçí Üñíçóç ôçò äéïßêçóçò íá áíôáðïêñéèåß óôï áßôçìá ïéêïëïãéêÞò ïìÜäáò ãéá ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí. Ç õðüèåóç áöïñïýóå óôï ðüóéìï íåñü ôïõ ÄÞìïõ ÉåñÜðåôñáò. ¸ðåéôá áðü ðáñÝìâáóç ôçò Áñ÷Þò, ç ÄçìïôéêÞ Åðé÷åßñçóç ¾äñåõóçò êáé Áðï÷Ýôåõóçò ÉåñÜðåôñáò (ÄÅÕÁÉ) áðÜíôçóå óôá åñùôÞìáôá ôçò ïéêïëïãéêÞò ïìÜäáò êáé äçìïóéïðïßçóå ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí áíáëýóåùí ôïõ ðüóéìïõ íåñïý. Ùóôüóï, Ýùò êáé ôï êáëïêáßñé ôïõ 2005, ï äÞìïò áìöéóâçôïýóå ôï äéêáßùìá ìåìïíùìÝíùí ðïëéôþí Þ åíþóåùí ðïëéôþí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôá ó÷åôéêÜ óôïé÷åßá. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé åðßóçò ç ðåñßðôùóç üðïõ ï ÄÞìïò Áèçíáßùí áñíÞèçêå óå ðñüåäñï áóôéêÞò åôáéñåßáò ôçí ðñüóâáóç óå Ýããñáöá êáé ìåëÝôåò ðïõ óõíüäåõáí áðïöÜóåéò ôïõ ãéá ôï óýóôçìá åëåã÷üìåíçò óôÜèìåõóçò, ìå ôï åðé÷åßñçìá üôé ç åôáéñåßá äåí åß÷å Ýäñá óôçí ÁèÞíá, áëëÜ óôçí ÊáëëéèÝá êáé üôé ï ðñüåäñüò ôçò äåí
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 29
Þôáí ìüíéìïò êÜôïéêïò Áèçíþí. Ìå ðáñüìïéï óêåðôéêü áðïññßöèçêå êáé ç ó÷åôéêÞ Ýíóôáóç ôïõ åíäéáöåñïìÝíïõ åíáíôßïí ôçò áðüöáóçò ôïõ äÞìïõ áðü ôçí áñìüäéá åðéôñïðÞ ôçò ÐåñéöÝñåéáò. Ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç åðéóÞìáíå üôé, óýìöùíá ìå ôïí ÊÄÄ, áëëÜ êáé ìå âÜóç ôç íïìïëïãßá ôïõ ÓôÅ ãéá ôï Ýííïìï óõìöÝñïí, üôáí ðñüêåéôáé ãéá ðåñéâáëëïíôéêÜ æçôÞìáôá óôï ëåêáíïðÝäéï ÁôôéêÞò, ï äÞìïò ïöåßëåé íá ÷ïñçãåß ôá êñßóéìá Ýããñáöá, êáèþò ìÜëéóôá ðñüêåéôáé ãéá ôïí ðïëõðëçèÝóôåñï äÞìï ôçò ÷þñáò, üðïõ óõãêåíôñþíåôáé ç ðëåéïíüôçôá ôùí êåíôñéêþí äçìüóéùí õðçñåóéþí êáé ðëÞèïò óçìáíôéêþí åðáããåëìáôéêþí êáé ïéêïíïìéêþí äñáóôçñéïôÞôùí. ÅðéðëÝïí, ç Áñ÷Þ åðéóÞìáíå üôé ôï æÞôçìá ôùí áðïöÜóåùí ãéá ìåßæïíåò êõêëïöïñéáêÝò ñõèìßóåéò (êáé éäßùò ãéá óýóôçìá åëåã÷üìåíçò óôÜèìåõóçò) åßíáé ìÝôñï- ðñüãñáììá ðïõ åðçñåÜæåé Üìåóá ôçí êáôÜóôáóç ôùí óôïé÷åßùí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáé ôéò óõíèÞêåò ôçò áíèñþðéíçò äéáâßùóçò (áñ. ÇÐ 11764/653/2006 ÊÕÁ). ÅðïìÝíùò, äåí áðáéôåßôáé ç áðüäåéîç Üëëïõ Ýííïìïõ óõìöÝñïíôïò ãéá ôçí ðñüóâáóç óå ðåñéâáëëïíôéêÝò ðëçñïöïñßåò. Ç äéáìåóïëÜâçóç ôïõ Óõíçãüñïõ ôïõ Ðïëßôç ðåñáôþèçêå ìå ôç óõíáßíåóç ôïõ äÞìïõ íá ÷ïñçãÞóåé óå Üëëï ìÝëïò ôçò ßäéáò åôáéñåßáò ôá êñßóéìá Ýããñáöá. ¢ëëï ðáñÜäåéãìá, ôï ïðïßï åíôÜóóåôáé óôï ðëáßóéï äéáìüñöùóçò ïéêïëïãéêÞò óõíåßäçóçò ãéá äñáóôçñéüôçôåò å÷èñéêÝò ðñïò ôï ðåñéâÜëëïí, áðïôåëåß áíáöïñÜ «Êßíçóçò ðïëéôþí» ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáëëéÝñãåéá óôç Èåóóáëßá ãåíåôéêÜ ôñïðïðïéçìÝíïõ êáëáìðïêéïý åí áãíïßá ôùí ðáñáãùãþí. Óýìöùíá ìå ôïõò åíäéáöåñüìåíïõò, ïé ðáñáãùãïß âáóßóôçêáí óå ðëáóôÜ ðéóôïðïéçôéêÜ ðåñß êáèáñüôçôáò ôïõ óðüñïõ, ìç ãíùñßæïíôáò üôé õðÞñ÷áí ðñïóìßîåéò ãåíåôéêÜ ôñïðïðïéçìÝíùí óðüñùí. Ìå áöïñìÞ ôï ãåãïíüò áõôü, ç «Êßíçóç ðïëéôþí» æÞôçóå áðü ôç ÍÁ ËÜñéóáò íá áðáíôÞóåé óå åñùôÞìáôá ó÷åôéêÜ ìå - ôïí Ýëåã÷ï êáé ôçí ðéóôïðïßçóç ôùí ðñïò åìðïñßá óðüñùí, - ôç ÷ñÞóç áîéüðéóôùí ìåèüäùí êáôáóôñïöÞò êáëëéåñãåéþí ãåíåôéêÜ ôñïðïðïéçìÝíïõ êáëáìðïêéïý, êáèþò êáé - íá ëÜâåé ãíþóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôùí åëÝã÷ùí ðïõ äéåíåñãÞèçêáí. ¾óôåñá áðü Ýããñáöï ôïõ Óõíçãüñïõ ôïõ Ðïëßôç, ç ÍÁ ËÜñéóáò áðÜíôçóå üôé áñìüäéá ãéá ôÝôïéïõ åßäïõò èÝìáôá åßíáé ôá õðáãüìåíá óôï Õðïõñãåßï ÁãñïôéêÞò ÁíÜðôõîçò êáé Ôñïößìùí ÊÝíôñá ÅëÝã÷ïõ Ðïëëáðëáóéáóôéêïý Õëéêïý êáé ÅëÝã÷ïõ ËéðáóìÜôùí (ÊÅÐÐÕÅË), ôá ïðïßá êáé áíôáðïêñßèçêáí óôï ó÷åôéêü áßôçìá.
Ôñüðïò ðñüóâáóçò óôçí ðëçñïöüñçóç
Ç áðïôåëåóìáôéêÞ åöáñìïãÞ ôùí áñ÷þí ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò êáé ôçò Ïäçãßáò 2003/4/EK ðïõ ôçí õëïðïéåß åîáñôÜôáé áðü - ôçí åí ãÝíåé íïïôñïðßá ôùí ðïëéôþí, - ôçí ðïëéôéêÞ âïýëçóç ôùí áóêïýíôùí ôçí åîïõóßá, - êáèþò êáé áðü ôçí õðïäïìÞ ôùí õðçñåóéþí ôçò êåíôñéêÞò äéïßêçóçò áëëÜ êáé ôçò ôïðéêÞò áõôïäéïßêçóçò. Ç åðßôåõîç ôùí óêïðþí ôçò óýìâáóçò ðñïûðïèÝôåé - óùóôÞ ïñãÜíùóç êáé åýñõèìç ëåéôïõñãßá ôçò äéïßêçóçò, ðïëéôéêÞ êïõëôïýñá êáé äéïéêçôéêÞ ðñáêôéêÞ áðïäåóìåõìÝíç áðü åììïíÝò ùò ðñïò ôçí Ýííïéá ôïõ åìðéóôåõôéêïý êáé, áíôßóôïé÷á, - íïïôñïðßá ôùí ðïëéôþí áðáëëáãìÝíç áðü êá÷õðïøßá Ýíáíôé ôùí õðçñåóéþí.
30 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ÐñïûðïèÝôåé åðßóçò üôé - üëïé ïé åíäéáöåñüìåíïé —äçìüóéïé êáé éäéùôéêïß öïñåßò— Ý÷ïõí óõíåéäçôïðïéÞóåé ôç óçìáóßá ðïõ Ý÷åé ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáé ôç äçìïêñáôßá ãåíéêüôåñá ç ôÞñçóç ôùí êáíüíùí ôçò ðëçñïöüñçóçò ôùí ðïëéôþí óôá äéÜöïñá óôÜäéá äéáäéêáóßáò íïìïèÝôçóçò êáé äéïéêçôéêÞò äñÜóçò, êáèþò êáé ç åíåñãüò óõììåôï÷Þ ôçò êïéíùíßáò óôéò äéáäéêáóßåò áõôÝò. Óýìöùíá ìå ôçí áñ. ÇÐ 11764/653/2006 ÊÕÁ, ç ïðïßá ìåôÝöåñå ôçí Ïäçãßá 2003/4/EK óôï åëëçíéêü äßêáéï, ïé äçìüóéåò áñ÷Ýò õðï÷ñåïýíôáé íá áðáíôïýí åããñÜöùò óôéò áéôÞóåéò ôùí ðïëéôþí êáé íá ðáñÝ÷ïõí ôéò áéôïýìåíåò ðëçñïöïñßåò ðïõ êáôÝ÷ïõí ïé ßäéåò Þ Üëëïé öïñåßò ãéá ëïãáñéáóìü ôïõò, ìÝóá óôçí ïñéæüìåíç ðñïèåóìßá, äçëáäÞ ôï áñãüôåñï óå Ýíá ìÞíá áðü ôçí ðáñáëáâÞ ôçò áßôçóçò. Óå ðåñßðôùóç ðïõ ç ðñïèåóìßá áõôÞ äåí åßíáé äõíáôüí íá ôçñçèåß ëüãù ôçò ðïëõðëïêüôçôáò Þ ôïõ üãêïõ ôùí áéôïýìåíùí ðëçñïöïñéþí, ðáñÝ÷åôáé äßìçíç ðñïèåóìßá áðü ôçí çìåñïìçíßá ðáñáëáâÞò ôçò áßôçóçò. Óå ðåñßðôùóç Üñíçóçò Þ áðüññéøçò, ç áðÜíôçóç ðñÝðåé íá åßíáé áéôéïëïãçìÝíç. Ó÷åôéêÜ áðïöÜíèçêå ôï äåýôåñï ôìÞìá ôïõ Äéêáóôçñßïõ ôùí Åõñùðáúêþí ÊïéíïôÞôùí óôçí áðüöáóÞ ôïõ ôçò 21çò Áðñéëßïõ 2005 ãéá ôçí õðüèåóç C-186/04 áíáöïñéêÜ ìå ôçí ðñïãåíÝóôåñç Ïäçãßá 90/313/ÅÏÊ êáé ôçí åëåýèåñç ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò óå èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò. Ôï Üñèñï 3, ðáñÜãñ. 4 ôçò ïäçãßáò ïñßæåé üôé «ç äçìüóéá áñ÷Þ åíçìåñþíåé ôïí áéôïýíôá ãéá ôçí ôý÷ç ôçò áßôçóÞò ôïõ ôï óõíôïìüôåñï äõíáôü êáé ôï áñãüôåñï åíôüò äéìÞíïõ. Ïé ëüãïé åíäå÷üìåíçò Üñíçóçò ðáñï÷Þò ôùí [áéôïýìåíùí] ðëçñïöïñéþí ðñÝðåé íá áíáöÝñïíôáé». Óýìöùíá ìå ôçí ðñïäéêáóôéêÞ áõôÞ áðüöáóç, ç ðñïâëåðüìåíç óôç äéÜôáîç äßìçíç ðñïèåóìßá ðñÝðåé íá èåùñçèåß åðéôáêôéêïý ÷áñáêôÞñá. Ôï äéêáóôÞñéï êáôáëÞãåé üôé ôï Üñèñï 3, ðáñÜãñ. 4 ôçò Ïäçãßáò 90/313/EOK áðáãïñåýåé ôçí Ýëëåéøç áéôéïëïãßáò óôçí ðåñßðôùóç óéùðçñÞò áðïññéðôéêÞò áðüöáóçò êáôÜ ôï ðÝñáò ôçò äßìçíçò ðñïèåóìßáò. Áí óõìâåß áõôü, ç óéùðçñÞ áðïññéðôéêÞ áðüöáóç ðñÝðåé íá èåùñçèåß ðáñÜíïìç. Áîßæåé íá õðïãñáììéóôåß üôé ôï æÞôçìá áõôü áíôéìåôùðßæåôáé êáé áðü ôï Üñèñï 5, ðáñÜãñ. 6 ôïõ KÄÄ, üðùò áíôéêáôáóôÜèçêå ìå ôçí ðáñÜãñ. 2 ôïõ Üñèñïõ 11 ôïõ Í. 3230/04, «ç ÷ñïíéêÞ ðñïèåóìßá ãéá ôç ÷ïñÞãçóç åããñÜöùí êáôÜ ôéò ðáñáãñÜöïõò 1 êáé 2 Þ ôçí áéôéïëïãçìÝíç áðüññéøç ôçò ó÷åôéêÞò áßôçóçò ôïõ ðïëßôç åßíáé åßêïóé (20) çìÝñåò». Åðßóçò, óôá Üñèñá 3 êáé 4 ôçò áñ. ÇÐ 11764/653/2006 ÊÕÁ êáèßóôáôáé óáöÞò ç áíáãêáéüôçôá áéôéïëïãßáò óå ïðïéáäÞðïôå ðåñßðôùóç áäõíáìßáò Þ Üñíçóçò ðáñï÷Þò ôùí áéôïýìåíùí ðëçñïöïñéþí. Åöüóïí ðñüêåéôáé ãéá ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå åêðïìðÝò ñýðùí óôï ðåñéâÜëëïí, ôá êñÜôç ìÝëç äåí ìðïñïýí íá áðïññßðôïõí ôçí áßôçóç äõíÜìåé ôùí åîáéñÝóåùí ðïõ áöïñïýí óôïí åìðéóôåõôéêü ÷áñáêôÞñá ôùí óõæçôÞóåùí ôùí äçìüóéùí áñ÷þí, óôïí åìðéóôåõôéêü ÷áñáêôÞñá ðñïóùðéêþí äåäïìÝíùí, óôá óõìöÝñïíôá Þ óôçí ðñïóôáóßá ôùí ðñïóþðùí ðïõ ðáñåß÷áí ïéêåéïèåëþò ôéò áéôïýìåíåò ðëçñïöïñßåò êáé óôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, óôï ïðïßï áíáöÝñïíôáé ïé ðëçñïöïñßåò áõôÝò (Üñèñï 4, ðáñÜãñ. 3 ôçò áñ. ÇÐ 11764/653/2006 ÊÕÁ). Ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç åñåýíçóå áíáöïñÜ ó÷åôéêÜ ìå ôçí Üñíçóç ôçò ÁíáðôõîéáêÞò Åôáéñåßáò ôçò Íïìáñ÷éáêÞò Áõôïäéïßêçóçò ÊáâÜëáò ÁÅ íá ÷ïñçãÞóåé óôïõò åíäéáöåñüìåíïõò ðïëßôåò óôïé÷åßá ðïõ óõëëÝ÷èçêáí ãéá ëïãáñéáóìü ôçò åôáéñåßáò, ìå ôçí áéôéïëïãßá (ðñïöïñéêÞ óýìöùíá ìå ôçí áíáöïñÜ) üôé ôßèåôáé æÞôçìá ðñïóôáóßáò ðíåõìáôéêþí äéêáéùìÜôùí. Ç Áñ÷Þ åðéóÞìáíå üôé, áíåîÜñôçôá áðü ôïõò
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 31
ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò æçôïýí ïé ðïëßôåò ôçí ðñüóâáóç óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðëçñïöïñßá, ç Üñíçóç ÷ïñÞãçóçò ðñÝðåé íá åßíáé Ýããñáöç êáé áéôéïëïãçìÝíç, ç ìç Ýãêáéñç êáé Ýããñáöç áðÜíôçóç óôåñåß áðü ôïí äéïéêïýìåíï ôç äõíáôüôçôá íá áóêÞóåé ôá äéêáéþìáôÜ ôïõ. ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå, ï öïñÝáò, êÜôï÷ïò ðëçñïöïñßáò ðåñéâáëëïíôéêïý åíäéáöÝñïíôïò, äåí íïìéìïðïéåßôáé íá áðáéôÞóåé áðü ôïõò ðïëßôåò íá áíáöÝñïõí ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò æçôïýí ôçí ðñüóâáóç óôá óôïé÷åßá. Ôï åñþôçìá åÜí ôõ÷üí õðïêñýðôåôáé Üëëç óêïðéìüôçôá äåí ìðïñåß íá Üñåé ôçí õðï÷ñÝùóç ôçò äéïßêçóçò íá ðáñÝ÷åé ôçí ðëçñïöüñçóç, áöïý ôüóï ç ðñïãåíÝóôåñç üóï êáé ç éó÷ýïõóá ÊÕÁ áðïóõíäÝïõí ôçí õðï÷ñÝùóç ðáñï÷Þò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðëçñïöïñßáò áðü ôçí åðßêëçóç ïðïéïõäÞðïôå Ýííïìïõ óõìöÝñïíôïò. ÅðéðëÝïí, ï ôñüðïò áîéïëüãçóçò ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðëçñïöïñßáò Þ ç åðáããåëìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá êáé ç åðéóôçìïíéêÞ åéäßêåõóç ôïõ áéôïýíôïò äåí èåìåëéþíïõí ëüãïõò Üñíçóçò ÷ïñÞãçóçò ôçò ðëçñïöïñßáò. Åßíáé äéêáßùìá ôùí ðïëéôþí íá ëáìâÜíïõí ãíþóç êáé íá áðïöáóßæïõí ôïí ôñüðï áîéïëüãçóçò ôçò ðëçñïöïñßáò. Ôá óõëëåãÝíôá óôïé÷åßá ãéá ôï ðåñéâÜëëïí äåí áðïôåëïýí ðñïúüí ðíåõìáôéêÞò éäéïêôçóßáò. Áõôü óõíÜãåôáé ôüóï áðü ôï Üñèñï 2, ðáñÜãñ. 1 ôïõ Í. 2121/1993 –äåí áðïôåëïýí ðñùôüôõðï ðíåõìáôéêü äçìéïýñãçìá ôçò åðéóôÞìçò– üóï êáé áðü ôïí ïñéóìü ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò ðëçñïöïñßáò, óýìöùíá ìå ôï Üñèñï 2 ôçò áñ. ÇÐ/11764/653/2006 ÊÕÁ. Óå ü,ôé áöïñÜ ôéò ìåôñÞóåéò, áöåíüò áðïôõðþíïõí ìéá äåäïìÝíç óôéãìÞ êáé áöåôÝñïõ ìðïñåß íá äéåíåñãïýíôáé óôï äéçíåêÝò êáé óõíåðþò ìðïñïýí íá ÷ïñçãïýíôáé áíÜ ðÜóá óôéãìÞ ÷ùñßò íá áðáéôåßôáé ç ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò, ãåãïíüò ðïõ äåí ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé åðé÷åßñçìá ãéá ôç ìç ÷ïñÞãçóç ôùí óôïé÷åßùí. ÔÝëïò, äåí ôßèåôáé æÞôçìá ðñïóôáóßáò ðñïóùðéêþí äåäïìÝíùí, äéüôé ïé ðëçñïöïñßåò (óôïé÷åßá êáé ìåëÝôåò) ãéá ôï ðåñéâÜëëïí ðñïöáíþò äåí áöïñïýí óå äåäïìÝíá öõóéêþí ðñïóþðùí áëëÜ óôï ðåñéâÜëëïí.
ÓõìðÝñáóìá
ÊáôáëÞãïíôáò, áðü ôçí åðåîåñãáóßá ôùí ó÷åôéêþí áíáöïñþí ðïõ Ý÷åé äå÷èåß ï ÓõíÞãïñïò ôïõ Ðïëßôç åßíáé äõíáôüí íá åîá÷èïýí ôá áêüëïõèá óõìðåñÜóìáôá: Ç Ïäçãßá 2003/4/ÅÊ åðåêôåßíåé ôï åðßðåäï ðñüóâáóçò óôçí ðëçñïöïñßá ðïõ ðñïÝâëåðå ç Ïäçãßá 90/313/EOK, ôçí ïðïßá êáé êáôáñãåß. Óôü÷ïò ôçò åßíáé ç óõóôçìáôéêÞ äéÜèåóç êáé äéÜäïóç ôùí ðåñéâáëëïíôéêþí ðëçñïöïñéþí óôï êïéíü êáé ç ðñüóâáóç óôá äåäïìÝíá ãéá ôï ðåñéâÜëëïí, áíåîÜñôçôá áðü Ýííïìï óõìöÝñïí. Ç óõììåôï÷Þ ôïõ êïéíïý óôç äéáäéêáóßá ëÞøçò ôùí áðïöÜóåùí óôïí ôïìÝá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò åßíáé êáèïñéóôéêÞò óçìáóßáò ãéá ôçí åðßôåõîç ôùí óôü÷ùí ôçò åõñùðáúêÞò ðïëéôéêÞò, äçëáäÞ ãéá ôç äéáôÞñçóç, ôçí ðñïóôáóßá êáé ôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ôçí ðñïóôáóßá ôçò õãåßáò ôïõ áíèñþðïõ, ôç óõíåðÞ êáé ïñèïëïãéêÞ ÷ñÞóç ôùí öõóéêþí ðüñùí êáé ôçí ðñïþèçóç óå äéåèíÝò åðßðåäï ìÝôñùí ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí ðåñéöåñåéáêþí Þ ðáãêüóìéùí ðåñéâáëëïíôéêþí ðñïâëçìÜôùí. Åðßóçò, âåëôéþíåé ôçí ðïéüôçôá ôùí áðïöÜóåùí êáé êáèéóôÜ ôá ôåëéêÜ áðïôåëÝóìáôá ðåñéóóüôåñï áðïäåêôÜ áðü ôçí êïéíÞ ãíþìç. ÔÝëïò, óõìâÜëëåé óôçí åõáéóèçôïðïßçóç ôïõ êïéíïý óå ðåñéâáëëïíôéêÜ æçôÞìáôá. Óçìáíôéêü âÜñïò ðñÝðåé íá äïèåß óôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôùí õðçñåóéþí ôçò äçìüóéáò äéïßêçóçò êáé óôçí åìðÝäùóç ôùí ðáñáðÜíù áñ÷þí ðñüóâáóçò óå ðåñéâáëëïíôéêÝò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí åíßó÷õóç ôïõ êñÜôïõò äéêáßïõ. Áðü ôçí áðïêôçèåßóá ó÷åôéêÞ åìðåéñßá ôçò Áñ÷Þò, ðñïêýðôåé üôé óôçí ðñÜîç ç åöáñìïãÞ ôïõ ïéêåßïõ èåóìéêïý ðëáéóßïõ äåí Ý÷åé áêüìç äçìéïõñãÞóåé ôéò áðáñáßôçôåò ðñïûðïèÝóåéò þóôå íá êáèßóôáôáé åöéêôÞ ç áðïôåëåóìáôéêÞ Üóêçóç ôïõ
32 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
äéêáéþìáôïò ðëçñïöüñçóçò êáé ç äéáöÜíåéá óå üëåò ôéò ó÷åôéêÝò ìå ôï ðåñéâÜëëïí äñÜóåéò. Ãéá ôçí åðßôåõîç ôùí ðáñáðÜíù óôü÷ùí ïöåßëåé ç äéïßêçóç íá áíáðôýîåé ó÷Ýóç åìðéóôïóýíçò ìå ôïõò ðïëßôåò. ÐåñáéôÝñù, áðáéôåßôáé ç åíçìÝñùóç êáé ç åíåñãüò óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí óôç äéáäéêáóßá ëÞøçò áðïöÜóåùí ó÷åôéêÜ ìå ôï ðåñéâÜëëïí êáé ôçí ðïéüôçôá æùÞò, ìå óêïðü ôç óõíå÷Þ âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò åíçìÝñùóçò, ç ïðïßá áðïôåëåß áßôçìá ôùí êáéñþí, áëëÜ êáé ðñïïðôéêÞ ãéá ôéò ìåëëïíôéêÝò ãåíåÝò óýìöùíá ìå ôçí áñ÷Þ ôçò áåéöïñßáò.
ÅÉÓÇÃÇÓÇ ÔÏÕ ê. ÂÁÓÉËÇ Ê. ÄÙÑÏÂÉÍÇ,
Äéêçãüñïõ ÐåñéâÜëëïíôïò êáé Ðïëéôéêïý ÅðéóôÞìïíá, ÁíôéðñïÝäñïõ ôçò ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÅÔÁÉÑÅÉÁÓ, ìå èÝìá:
«Ç óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí óýìöùíá ìå ôç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò, ç éó÷ýïõóá óôçí ÅëëÜäá ðñáêôéêÞ êáé ç áðñïèõìßá ôçò Äéïßêçóçò»
Ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò, áí êáé êõñþèçêå ôïí ÄåêÝìâñéï ôïõ 2005 ìå ôï íüìï 3422 (ìåôÜ áðü ðéÝóåéò ïëüêëçñùí åôþí åê ìÝñïõò ïéêïëïãéêþí ïñãáíþóåùí, üðïõ ðñùôïóôÜôçóå ç ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá, ôüóï ìå áëëåðÜëëçëá äéáâÞìáôá óôá áñìüäéá Õðïõñãåßá, ìå ðáñáóôÜóåéò óå âïõëåõôÝò êáé ÅõñùâïõëåõôÝò, üóï êáé ìå Üñèñá ìáò óôïí áèçíáúêü Ôýðï êáé ìå åéóçãÞóåéò óå çìåñßäåò êáé óõíÝäñéá), ìÝ÷ñé óÞìåñá ðáñáìÝíåé óôï ðåñéèþñéï. Äéüôé ç Äéïßêçóç, óå üëåò ôéò åêöÜíóåéò ôçò, ðáñïõóéÜæåé ìßá áðñïèõìßá íá åíåñãïðïéÞóåé ôéò åðéôáãÝò ôüóï ôïõ ðíåýìáôïò üóï êáé ôïõ ãñÜììáôïò ôçò Óýìâáóçò. Ðñéí ìðïýìå óôï åéäéêü èÝìá ìáò, ôç óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí óå èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò, èåùñþ ÷ñÞóéìï, ðÝñá áðü üóá áíÝöåñáí ïé ðñïçãïýìåíïé ïìéëçôÝò, íá åêèÝóù ìå Üêñá óõíôïìßá, ïñéóìÝíá ãåíéêÜ äåäïìÝíá. Ç Óýìâáóç åßíáé ðñïúüí áéôçìÜôùí ðïõ âáèìéáßá äéáìüñöùóáí ðåñéâáëëïíôéêÝò ïñãáíþóåéò óôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç êáé åêôüò áõôÞò êáé, êáôüðéí, ìå ãüíéìç óõíåñãáóßá ìå ôçí ÊïéíùíéêÞ êáé ÏéêïíïìéêÞ ÅðéôñïðÞ ôïõ ÏÇÅ, êáôÝëçîáí íá ìïñöïðïéÞóïõí ôçí üëç äéáäéêáóßá ðïõ êáôÝëçîå óôï ¢áñ÷ïõò ôçò Äáíßáò, ôïí Éïýíéï ôïõ 1998. Ç óõíåñãáóßá áõôÞ äåí õðÞñîå “áíÝöåëç”. Áêüìá êáé ëßãåò ìÝñåò ðñéí ôçí õðïãñáöÞ ôçò, áêüìá êáé ôçí ðáñáìïíÞ ôçò õðïãñáöÞò, ïé ðåñéâáëëïíôéêÝò ïñãáíþóåéò áóêÞóáìå óêëçñü ðáñáóêçíéáêü áãþíá ãéá ôçí üóï ôï äõíáôü äåóìåõôéêüôåñç êáé óáöÝóôåñç äéáôýðùóç ôïõ êåéìÝíïõ ôçò Óýìâáóçò. Óõíçèßæïõìå íá ìåëåôïýìå åðß ôñï÷Üäçí ôá ðñïïßìéá ôùí äéåèíþí óõìâÜóåùí. ¼ìùò óõ÷íÜ óå áõôÜ åíôïðßæïõìå ôéò ðñáãìáôéêÝò áöåôçñßåò ôùí ñõèìßóåþí ôïõò, áëëÜ êáé ôï âáèýôåñï ðíåýìá ðïõ ôéò äéÝðåé. ¸ôóé, óôçí ðñïêåéìÝíç ðåñßðôùóç ïé ðñþôåò áöåôçñßåò åßíáé óôéò äéáêçñýîåéò ôùí äéåèíþí óõíäéáóêÝøåùí ôçò Óôïê÷üëìçò (1972) êáé ôïõ Ñßï (1992). ÐÝñá áðü áõôÝò, ç Óýìâáóç áíáãíùñßæåé óå êÜèå Üôïìï ôï ãåíéêü êáé âáóéêü äéêáßùìá íá æåé óå ðåñéâÜëëïí êáôÜëëçëï ãéá ôçí õãåßá êáé ôçí åõçìåñßá ôïõ, áëëÜ êáé ôï êáèÞêïí, ôüóï ãéá ôïí ßäéï üóï êáé óå óõíåñãáóßá ìå Üëëïõò, íá ðñïóôáôåýåé êáé íá âåëôéþíåé ôï ðåñéâÜëëïí, ãéá íá ùöåëïýíôáé ïé ðáñïýóåò êáé ïé ìÝëëïõóåò ãåíåÝò. Áðü áõôü ôï ãåíéêü äéêáßùìá êáé êáèÞêïí áðïññÝïõí ïé ãåíéêÝò åðéôáãÝò ôïõ ðñïïéìßïõ ôçò Óýìâáóçò áëëÜ êáé ïé êáô’ éäßáí ñõèìßóåéò ôçò, éäéáßôåñá ùò ðñïò ôç óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí óå èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò. Õðïãñáììßæïõìå êáé ôïíßæïõìå åäþ ôçí áíÜãêç íá ãíùñßæåé ôï êïéíü ðþò íá ÷ñçóéìïðïéåß ôéò ðåñéâáëëïíôéêÝò ðëçñïöïñßåò, ôçí áíÜãêç Ýíôáóçò ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò åêðáßäåõóçò êáé ôçí áíÜãêç
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 33
åíèÜññõíóçò ìéáò åõñÝùò äéáäåäïìÝíçò åõáéóèçôïðïßçóçò ôïõ êïéíïý. Óõíáöþò ìå áõôÜ, ç Óýìâáóç áíáãíùñßæåé ôç óðïõäáéüôçôá ôçò ðëÞñïõò åíóùìÜôùóçò ôùí ðåñéâáëëïíôéêþí ðáñáìÝôñùí óôç ëÞøç êõâåñíçôéêþí áðïöÜóåùí êáé ôçí åðáêüëïõèç áíÜãêç íá êáôÝ÷ïõí ïé Áñ÷Ýò åðáêñéâåßò, ðåñéåêôéêÝò êáé åðéêáéñïðïéçìÝíåò ðåñéâáëëïíôéêÝò ðëçñïöïñßåò. ÌÝ÷ñéò åäþ ÷ñçóéìïðïéþ êáôÜ ëÝîç ôçí åðßóçìç åëëçíéêÞ ìåôÜöñáóç ôùí âáóéêþí óçìåßùí ôïõ ðñïïéìßïõ ôçò Óýìâáóçò. Êáé åäþ äéáðéóôþíåôáé Ýíá ðñþôï óôÜäéï åêäÞëùóçò ôçò áðñïèõìßáò ôçò åëëçíéêÞò Äéïßêçóçò ãéá åíåñãïðïßçóç ôçò Óýìâáóçò. Äéüôé — åßìáóôå áêüìá óôï óôÜäéï üðïõ óõ÷íÜ öïñåßò ôçò Äéïßêçóçò áðïöåýãïõí íá ðáñÝ÷ïõí ðëçñïöïñßåò, ç ðåñéâáëëïíôéêÞ åêðáßäåõóç áðïôåëåß ðñïáéñåôéêÞ ýëç ãéá ôá ó÷ïëåßá êáé ðïëý áðÝ÷åé áðü ôïõ íá åßíáé ãåíéêåõìÝíç, åíþ ðáñáìÝíïõìå ðïëý ìáêñéÜ áðü ôçí ïöåéëüìåíç ðñïãñáììáôéêÞ êáé óõóôçìáôéêÞ åíèÜññõíóç ôçò Äéïßêçóçò ãéá ðåñéâáëëïíôéêÞ åõáéóèçôïðïßçóç ôïõ êïéíïý. — ç åðßóçìç êñáôéêÞ ðïëéôéêÞ åíôåëþò óðÜíéá êáé ðÜíôùò ü÷é ðñïãñáììáôéóìÝíç êáé óõóôçìáôéêÜ äåß÷íåé ôç äéÜèåóç íá åíóùìáôþíåé ôéò ðåñéâáëëïíôéêÝò ðáñáìÝôñïõò óôç ëÞøç êõâåñíçôéêþí áðïöÜóåùí. ÉäåïëïãéêÜ êáé ðñáêôéêÜ åîáêïëïõèåß íá êõñéáñ÷åß ç íïïôñïðßá êáé óôñáôçãéêÞ (áí ìðïñïýìå íá ìéëÜìå ãéá óôñáôçãéêÞ) ôùí åôþí ôçò “Áíïéêïäüìçóçò” ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1950, ðñÜãìá ðïõ äéáðéóôþíåôáé êáé óå éó÷ýïõóåò äéáôÜîåéò, üðùò ë.÷. óôïí êáôáóôáôéêü íüìï ãéá ôç ÄÅÇ. Åßíáé åîÜëëïõ ãíùóôü üôé åßìáóôå ç ìüíç ÷þñá ìåôáîý ôùí 27 êñáôþí-ìåëþí ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò ðïõ äåí Ý÷åé äéáêñéôü Õðïõñãåßï ÐåñéâÜëëïíôïò, ìå ïõóéáóôéêü ñüëï. Ôï äéïéêçôéêü ìüñöùìá ôïõ óçìåñéíïý ÕÐÅ×ÙÄÅ, óôñåâëùôéêü äçìéïýñãçìá êáé ðáñá÷Üñáîç ôïõ ðñïçãçèÝíôïò Õ×ÏÐ, ðïõ ïöåßëåôáé óå ðñùôïâïõëßá ôïõ äéáäå÷èÝíôïò ôïí áåßìíçóôï Áíôþíç Ôñßôóç Åõ. ÊïõëïõìðÞ, åîáêïëïõèåß íá “äéáêïíåß” êáôÜ ôïí ðëÝïí áíá÷ñïíéóôéêü ôñüðï ôá ëåãüìåíá äçìüóéá êáé áóõíÜñôçôá äçìüóéá Ýñãá, êáôÜ ôñüðï ðïõ ìüíï ôõðéêÜ êáé ðñïó÷çìáôéêÜ Ý÷åé åíóùìáôþóåé, ëåêôéêÜ êáé ìüíï, ðåñéâáëëïíôéêÝò ðáñáìÝôñïõò, áëëÜ êáé áõôÝò ðÜíôá áöïý ìå ðáñù÷çìÝíá “áíáðôõîéáêÜ” êñéôÞñéá Ý÷ïõí ðñïçãçèåß, êáèïñéóôéêÜ, åíôåëþò ôå÷íéêÝò ðáñÜìåôñïé, ðïõ óõ÷íÜ åíôÜóóïíôáé êáé áõôÝò óôï ãíùóôü ðåëáôåéáêü óýóôçìá. — ÔÝëïò, ðëçñïöïñßåò ãéá ôï ðåñéâÜëëïí óõ÷íÜ ðüññù áðÝ÷ïõí áðü ôï íá áíôáðïêñßíïíôáé óôá êñéôÞñéá ôçò Óýìâáóçò. Ç óõììåôï÷Þ ôïõ êïéíïý óå áðïöÜóåéò ãéá ôï ðåñéâÜëëïí åðéâÜëëåôáé áðü ôï Üñèñï 3, êáôáñ÷Þí, ôçò Óýìâáóçò, üðïõ åßíáé êáôáóôñùììÝíåò ïé ãåíéêÝò äéáôÜîåéò. ÅðáíåéëçììÝíá åêåß ôïíßæåôáé ç áíÜãêç óõììåôï÷Þò, ìå óôü÷ï ôçí üóï ôï äõíáôüí åêôåíÝóôåñç óõììåôï÷Þ. Âåâáßùò äåí êáèïñßæåôáé åíôåëþò óõãêåêñéìÝíá áëëÜ êáé äåí ïñéïèåôåßôáé ç óõììåôï÷Þ áõôÞ (ìüíç åîáßñåóç ñçôÜ äéáôõðþíåôáé ùò ðñïò èÝìáôá åèíéêÞò Üìõíáò). Áêïëïõèåß ôï Üñèñï 6, ðïõ äçìéïõñãåß ü÷é ìüíïí Ýíá ãåíéêü ðëáßóéï ãéá ôç óõììåôï÷Þ, áëëÜ êáé ðñï÷ùñåß êáé óå åéäéêÝò åðéóçìÜíóåéò, êáé áêïëïõèïýí ôá ðïëý óçìáíôéêÜ Üñèñá 7 êáé 8 ãéá ôï ßäéï èÝìá. Ðñéí ìðïýìå óå ëåðôïìÝñåéåò, èá ðñÝðåé íá ðïýìå üôé ôá Üñèñá áõôÜ åêöñÜæïõí, óå ìßá åðï÷Þ äýóêïëç êáé áíôéöáôéêÞ üðùò ç äéêÞ ìáò, Ýíá ãåíéêüôåñï êáé ðáãêüóìéï, ðéá áßôçìá (ìå ôçí Ýííïéá üôé äéáìïñöþíåôáé áðü åíçìåñùìÝíïõò êáé ìá÷çôéêïýò ðïëßôåò* óå üëá ôá ðëÜôç êáé ôá ìÞêç ôïõ
* Ç ßäéá ç Óýìâáóç, óôï Üñ. 2, ðáñ. 4 ïñßæåé ôï “êïéíü” ùò Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá öõóéêÜ Þ íïìéêÜ ðñüóùðá, åíþóåéò, ïñãáíéóìïýò Þ ïìÜäåò ôïõò.
34 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ðëáíÞôç ìáò) ãéá ôç ìïñöïðïßçóç ìéáò êïéíùíßáò ôùí ðïëéôþí. ¸íá áßôçìá ìå óõíç÷Þóåéò êáé ðáñáðïìðÝò óôéò êáëýôåñåò óôéãìÝò ôùí áñ÷áßùí åëëçíéêþí äçìïêñáôéþí. Óçìåéþíïõìå ôá âáóéêüôåñá, êáôÜ ôç ãíþìç ìáò, óçìåßá ôïõ Üñèñïõ 6 ôçò Óýìâáóçò: ôçí áíÜãêç ëÞøçò èÝóåùí ôïõ êïéíïý óôá ðñþéìá óôÜäéá ëÞøåùò áðïöÜóåùò ðïõ áöïñïýí ôï ðåñéâÜëëïí, êáé ìÜëéóôá ãéá ôïí ÷áñáêôÞñá ðéèáíþí áðïöÜóåùí Þ ó÷åäßùí áðüöáóçò. Ôçí áíÜãêç êáèéÝñùóçò äçìïóßùí áêñïÜóåùí. Ôçí åîáóöÜëéóç Ýãêáéñçò äéáâßâáóçò ó÷ïëßùí êáé åñùôÞóåùí áðü ôï êïéíü (óôéò ïðïßåò åííïåßôáé èá ðñÝðåé íá áðáíôÜ ç Äéïßêçóç). Ôçí áíÜãêç åîáóöÜëéóçò åðáñêïýò ÷ñüíïõ ãéá ôçí ðñïðáñáóêåõÞ êáé ðñáãìáôéêÞ óõììåôï÷Þ ôïõ êïéíïý óôç ëÞøç áðïöÜóåùí. Ôçí áðïöõãÞ ôå÷íïêñáôéêþí êáé ìüíï ðåñéëÞøåùí ôùí ðñïôåéíïìÝíùí ðñïò ëÞøç ìÝôñùí. Ôçí åîáóöÜëéóç üôé óå êÜèå áðüöáóç ðïõ áöïñÜ ôï ðåñéâÜëëïí ëáìâÜíåôáé äåüíôùò õðüøç ôï áðïôÝëåóìá ôçò óõììåôï÷Þò ôïõ êïéíïý, ðñÜãìá åíôåëþò êïìâéêü ãéá ôï üëï èÝìá. Ôçí áíÜãêç åîáóöÜëéóçò óõììåôï÷Þò ôïõ êïéíïý êáé üôáí åðáíåîåôÜæåôáé Þ ðñïóáñìüæåôáé óå íÝá äåäïìÝíá ç üëç ëåéôïõñãßá ìéáò äñáóôçñéüôçôáò ìå åðéðôþóåéò óôï ðåñéâÜëëïí. Óôï Üñèñï 7 ôçò Óýìâáóçò ïñßæåôáé üôé êÜèå êñÜôïò ðïõ ôçí Ý÷åé åéóáãÜãåé óôï åóùôåñéêü ôïõ Äßêáéï ðñÝðåé íá êáôáâÜëëåé ðñïóðÜèåéåò ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóöÝñåé åõêáéñßåò ãéá óõììåôï÷Þ ôïõ êïéíïý êáôÜ ôçí ðñïðáñáóêåõÞ ðïëéôéêþí ó÷åôéêÜ ìå ôï ðåñéâÜëëïí. Åíþ ôï Üñèñï 8, ìå áíÜëïãç äéáôýðùóç, ùèåß óôçí óõììåôï÷Þ ôïõ êïéíïý êáôÜ ôçí ðñïðáñáóêåõÞ åêôåëåóôéêþí êáíïíéóìþí êáé Üëëùí äåóìåõôéêþí êáíïíéóôéêþí ðñÜîåùí ãåíéêÞò åöáñìïãÞò, ðïõ åíäÝ÷åôáé íá Ý÷ïõí óçìáíôéêÝò åðéðôþóåéò óôï ðåñéâÜëëïí. Êáé êáôáëÞãåé ôï Üñèñï áõôü üôé ôï áðïôÝëåóìá ôçò óõììåôï÷Þò ôïõ êïéíïý ðñÝðåé íá ëáìâÜíåôáé õðüøç üóï ôï äõíáôüí ðåñéóóüôåñï. Åõ÷ïëüãéá, èá ðåé êáíåßò; Åìåßò èåùñïýìå üôé ìå ôéò ñõèìßóåéò áõôÝò ç óýìâáóç êáèïñßæåé óáöÞ ðëáßóéá, âåâáßùò âåëôéþóéìá óå ìåëëïíôéêÞ áíáèåþñçóÞ ôçò, ðïõ Ý÷ïõí ãéá ôç Äéïßêçóç äåóìåõôéêü ÷áñáêôÞñá êáé ðïõ ìå ôïõò êáôÜëëçëïõò ÷åéñéóìïýò êáé ìå ôõ÷üí èåôéêÞ åîÝëéîç ôçò íïìïëïãßáò ôùí Äéêáóôçñßùí, ìðïñïýí íá åîåëé÷èïýí óå áíôßóôïé÷åò óõãêåêñéìÝíåò äåóìåýóåéò ãéá ôç Äéïßêçóç. Áò äïýìå êáé ùò ðñïò ôá óçìåßá áõôÜ ðïéá åßíáé ç ðñáãìáôéêÞ êáôÜóôáóç óôçí ÅëëÜäá. Ìå ìßá êïéíÞ õðïõñãéêÞ áðüöáóç ôïõ 1990 êáé ìå ôçí ôñïðïðïßçóÞ ôçò ôï 2003 åîáóöáëßæåôáé ìüíïí ç ðñüóâáóç ôïõ êïéíïý, ÷ùñßò íá óõììåôÝ÷åé, óôç äéáäéêáóßá ãíùìïäüôçóçò ôùí êáôÜ ôüðïõò Íïìáñ÷éáêþí Óõìâïõëßùí, åðß ó÷åäßùí êáé äñáóôçñéïôÞôùí ìå åðéðôþóåéò óôï ðåñéâÜëëïí. Ôá ôñßá åßäç äéáäéêáóßáò ðñïò ôçí ôåëéêÞ Ýãêñéóç ôùí ó÷åäßùí åßíáé ç ðñïêáôáñêôéêÞ ðåñéâáëëïíôéêÞ åêôßìçóç, ç ìåëÝôç ðåñéâáëëïíôéêþí åðéðôþóåùí êáé ç Ýãêñéóç ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí. Ïé Íïìáñ÷ßåò ïöåßëïõí åíôüò ðÝíôå çìåñþí áðü ôç ëÞøç ôùí ó÷åôéêþí ó÷åäßùí íá äçìïóéåýïõí êáé íá áíáñôïýí ó÷åôéêÝò áíáêïéíþóåéò êáé ôá Íïì. Óõìâïýëéá êáé ïé ðïëßôåò íá äßäïõí ãíþìç åíôüò 30 çìåñþí (åíôüò 15 çìåñþí ìÝ÷ñé ôï 2003) áðü ôç äçìïóßåõóç åéäéêÜ ôçò ìåëÝôçò ðåñ. åðéðôþóåùí. Åêåß áñ÷ßæåé êáé óôáìáôÜ ç óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí. Äåí õðÜñ÷åé êáíÝíáò ìç÷áíéóìüò ðïõ íá åîáóöáëßæåé ôï íá ëçöèïýí óïâáñÜ õðüøç ôüóï ïé ãíùìïäïôÞóåéò ôùí Íïì. Óõìâïõëßùí üóï êáé ïé ãíþìåò ôùí ðïëéôþí êáé ôùí ïñãáíþóåþí ôïõò. ÁõôÜ ùò ðñïò ôïõò èåóìïýò. Óôçí ðñÜîç, ç êáôÜóôáóç ðáñïõóéÜæåôáé áêüìá ÷åéñüôåñç. Äéüôé, ðáñÜ ôéò åðéôáãÝò ôçò Óýìâáóçò, ïýôå ç Äéïßêçóç Ý÷åé ðÜñåé ìÝôñá ðïõ íá åíèáññýíïõí êáôáñ÷Þí ôçí åõñåßá åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý, ìÜëéóôá ãéá ó÷Ýäéá ìå ìåãÜëåò åðéðôþóåéò óôï ðåñéâÜëëïí, áëëÜ ïýôå êáé ïé ðïëßôåò, ðëçí êÜðïéùí Üìåóá èéãïìÝíùí éäéùôþí, Ý÷ïõí åèéóôåß óôçí ðñïåôïéìáóßá ãéá ôÝôïéïõ åßäïõò óõììåôï÷Þ,
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 35
ðïõ äåí áðïôåëåß áðëÞ ëÝîç. Äéüôé ðñïêåéìÝíïõ ðåñß ðïëõðëüêùí ó÷åäßùí, óõ÷íÜ ðáñïõóéÜæåôáé ç áíÜãêç íá áðåõèýíïíôáé óå åéäéêïýò óõìâïýëïõò, ãéá ôçí ðëçñùìÞ ôùí ïðïßùí åðßóçò äåí Ý÷åé äçìéïõñãçèåß êáíÝíáò ìç÷áíéóìüò. Åäþ ßóùò èá ðñÝðåé íá õðïãñáììéóôåß åí ðñïêåéìÝíù ç ãáëëéêÞ èåóìéêÞ ðñáêôéêÞ, ôùí äçìüóéùí åñåõíþí ðñéí ìðïõí êáí óå ðñïêáôáñêôéêü óôÜäéï ðñïåôïéìáóßáò äéÜöïñá ó÷Ýäéá ìå åðéðôþóåéò óôï ðåñéâÜëëïí, áëëÜ ìå âÜóç ìéá äéáôýðùóç ôùí ãåíéêþí ãñáììþí êáé ôçò áéôéïëïãßáò ôÝôïéùí ó÷åäßùí. Óôç óõæÞôçóç ìðïñïýìå íá åðáíÝëèïõìå óôï óçìåßï áõôü. ÔÝëïò, üóïí áöïñÜ ôá Üñèñá 7 êáé 8 ôçò Óýìâáóçò, èá ðñÝðåé íá õðïãñáììßóïõìå ôï ìåãÜëï êåíü ðïõ åðéêñáôåß óôç ÷þñá ìáò. ÅðéôñïðÞ êïéíïâïõëåõôéêÞ ãéá èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò äçìéïõñãÞèçêå ìüëéò ðñüóöáôá óôçí ÅëëÜäá. ¸÷åé åíôåëþò “áêáäçìáúêü” ÷áñáêôÞñá êáé ïé áðïöÜóåéò ôçò äåí äåóìåýïõí êáíÝíá êáé óå ôßðïôå, åíþ âïõëåõôÝò ìå ôñéâÞ óå èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò áðïêëåßóôçêáí áðü ôï ßäéï ôï êüììá ôïõò êáé äåí óõììåôÝ÷ïõí óôçí ÅðéôñïðÞ. Ïé äçìüóéåò áêñïÜóåéò óôçí åðéôñïðÞ áõôÞ êáé ãéá ôá êáô’ éäßáí Õðïõñãåßá äåí Ý÷ïõí õðï÷ñåùôéêü ÷áñáêôÞñá. Êáé ôÝëïò ôï ÕÐÅ×ÙÄÅ, éäéáßôåñá áðü ôï 1995 êáé êáô’ åðßíåéóç óõíáäÝëöïõ äéêçãüñïõ êáé óõìâïýëïõ ôïõ êüììáôüò ôïõ, êáèéÝñùóå ôçí ðñáêôéêÞ íá ðñïùèåß, ìÝóù íüìùí, ôçí Ýãêñéóç ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí, ãéá Ýñãá êáé ó÷Ýäéá üðïõ åêäçëþíåôáé Ýíôïíï åñãïëáâéêü åíäéáöÝñïí, þóôå íá áðïêëåßåé ôçí ðñüóâáóç ôùí ðïëéôþí óôç Äéêáéïóýíç. Ç ðñþôç “ãåíéêÞ äïêéìÞ” Ýãéíå óôçí ðåñßðôùóç ôçò åðßãåéáò ÷Üñáîçò ôçò ÐåñéöåñåéáêÞò Ëåùöüñïõ Õìçôôïý (ôþñá ðñüêåéôáé íá ðñïùèçèåß êáé ç óõíÝ÷åéÜ ôçò ðñïò ÃëõöÜäá) êáé ðñüóöáôç åöáñìïãÞ ôçò ôáêôéêÞò áõôÞò óçìåéþèçêå ðÝñóé ôï êáëïêáßñé, ãéá ôçí ðåñßðôùóç ôçò åêôñïðÞò ôïõ Á÷åëþïõ. Ç ÏëïìÝëåéá ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò Åðéêñáôåßáò Ýäùóå ôï “Ý÷åé êáëþò” óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç. Èá äïýìå ðþò èá áðïöáíèåß óôçí ôåëåõôáßá... Êëåßíïíôáò, êáé åéäéêÜ ùò ðñïò ôç äéáäéêáóßá óôá Íïì. Óõìâïýëéá, èá ðñÝðåé íá áíáöÝñù üôé ìßá ðáëáéüôåñç áðüöáóç, åðßóçò ôçò ÏëïìÝëåéáò ôïõ ÓôÅ, Ýêñéíå üôé ç äéáäéêáóßá áõôÞ äåí óõíéóôÜ óõóôáôéêü ôýðï êáé êáôÜ óõíÝðåéá, áí ðáñáëåéöèåß, äåí óõíéóôÜ ëüãï áêõñþóåùò ôçò üëçò äéáäéêáóßáò ðñïþèçóçò Ýñãùí (ðåñßðôùóç ôïõ äÝëôá ôïõ ÍÝóôïõ, 1995). Êáé ôï óõìðÝñáóìá: ðþò èá åíåñãïðïéçèïýí ïé äéáôÜîåéò ôçò Óýìâáóçò óôç ÷þñá ìáò, åéäéêüôåñá ùò ðñïò ôç óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí; Äåí ìÝíåé Üëëïò äñüìïò áðü áõôüí ðïõ áêïëïõèÞóáìå ìÝ÷ñé óÞìåñá: ðéÝóåéò ãéá íá éäñõèåß Üîéï ôïõ ïíüìáôüò ôïõ Õðïõñãåßï ÐåñéâÜëëïíôïò, ðéÝóåéò ãéá íá åöáñìïóôåß ôï ðíåýìá êáé ôï ãñÜììá ôçò Óýìâáóçò, åíåñãïðïßçóç êáé ðéèáíüí êáé èåóìéêÞ åíßó÷õóç ôçò óçìåñéíÞò ÊïéíïâïõëåõôéêÞò ÅðéôñïðÞò ÐåñéâÜëëïíôïò, óôçí ïðïßá íá óõììåôÝ÷ïõí ü÷é áðëþò êïììáôéêÜ åðéëåãìÝíïé, áëëÜ Üôïìá ìå åõáéóèçóßåò êáé åìðåéñßá óå èÝìáôá ðåñéâÜëëïíôïò.
36
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ÅÉÓÇÃÇÓÇ ÔÏÕ ê. ÂÁÓIËÇ ÐÁÐÁÄÇÌÇÔÑIÏÕ, «Ç åöáñìïãÞ ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò óôçí ðñÜîç: ç ðåñßðôùóç ôçò ðñüóâáóçò óôç Äéêáéïóýíç»
Ìå ôç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò èåóðßóèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ äéêáßùìá áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò åéäéêþò êáôÜ ôùí äéïéêçôéêþí áðïöÜóåùí ðïõ Üðôïíôáé ðåñéâáëëïíôéêþí áãáèþí. Ç äéÜôáîç ôïõ Üñèñïõ 9 ôçò Óýìâáóçò äåí áñêåßôáé óå ìéá ãåíéêÞ äéáêÞñõîç ôïõ äéêáéþìáôïò áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò, áëëÜ õðåéóÝñ÷åôáé óå ëåðôïìåñÞ ñýèìéóç ôùí åðéìÝñïõò åëÜ÷éóôùí äéáäéêáóôéêþí ðñïûðïèÝóåùí, ðïõ åßíáé áíáãêáßåò ãáé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ äéêáóôéêïý åëÝã÷ïõ êáé ôç íïìéìïðïéçôéêÞ ôïõ ëåéôïõñãßá1. Ç ðñüóöáôç Ýíôáîç ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò óôçí åëëçíéêÞ Ýííïìç ôÜîç, ìå ôïí êõñùôéêü Í. 3422 (ÖÅÊ Á´ 303 13.12.2005), äçìéïõñãåß áíÜãêç åñìçíåßáò ôçò êáé áêñéâïýò ðñïóäéïñéóìïý ôïõ ðåäßïõ åöáñìïãÞò ôçò. Åãåßñåé åðßóçò æÞôçìá åíáñìïíßóåþò ôçò ìå Üëëåò óõããåíåßò ñõèìßóåéò ðïõ êáôï÷õñþíïõí ôï äéêáßùìá áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò. Ôï äéêáßùìá áõôü êáôï÷õñþíåôáé óôçí åëëçíéêÞ Ýííïìç ôÜîç áðü ôç äéÜôáîç ôïõ Üñèñïõ 20 ðáñ. 1 ôïõ ÓõíôÜãìáôïò, ùò èåìåëéþäåò. Óå üôé äå áöïñÜ ôç äéêáóôéêÞ ðñïóâïëÞ åí ãÝíåé ôùí äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí, ç äéÜôáîç ôïõ Üñèñïõ 95 ôïõ ÓõíôÜãìáôïò èåóðßæåé ôçí áßôçóç áêõñþóåùò ùò ìÝóïí áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò êáé åããõÞóåùò ôïõ êñÜôïõò äéêáßïõ. ÅîÜëëïõ, ìå äåäïìÝíï üôé ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò åíóùìáôþèçêå ðñüóöáôá áðü ôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç êáé áðïôåëåß áíáðüóðáóôï ôìÞìá ôïõ åõñùðáúêïý äéêáßïõ, ç äéÜôáîç ôïõ Üñèñïõ 9 ãéá ôçí ðñüóâáóç óôá ÄéêáóôÞñéá ðñÝðåé íá åñìçíåýåôáé õðü ôï ðñßóìá ôùí ãåíéêþí áñ÷þí ôïõ åõñùðáúêïý äéêáßïõ, üðùò Ý÷ïõí äéáìïñöùèåß áðü ôï ÄÅÊ. Óýìöùíá ìå ôéò áñ÷Ýò áõôÝò, ìðïñåß ìåí êáô’ áñ÷Þí ôá êñÜôç-ìÝëç íá Ý÷ïõí ôçí åëåõèåñßá ñõèìßóåùò äéêïíïìéêþí ðñïûðïèÝóåùí ôùí åíäßêùí âïçèçìÜôùí Þ ìÝóùí, üìùò èá ðñÝðåé óå êÜèå ðåñßðôùóç íá áíáãíùñßæïíôáé óôá ÄéêáóôÞñéá ïé áíáãêáßåò åîïõóßåò ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêÞ êáé äñáóôéêÞ åöáñìïãÞ ôïõ êïéíïôéêïý äéêáßïõ, ôüóï óå åðßðåäï ïñéóôéêÞò2, üóï êáé óå åðßðåäï ðñïóùñéíÞò3 äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò. Ïé ãåíéêÝò áõôÝò áñ÷Ýò áðïôõðþèçêáí ðñïóöÜôùò óôç äéÜôáîç ôïõ Üñèñïõ 47 ôçò ×Üñôáò ôùí Èåìåëéùäþí ÄéêáéùìÜôùí ôçò ÅÅ4, óôçí ïðïßá ãßíåôáé Äéêçãüñïõ ÐåñéâÜëëïíôïò, åê ìÝñïõò ôïõ Ä.Ó.Á., ìå èÝìá:
1 2 3 4
ÏñÜôå Jacques Ziller, LES INSTRUMENTS JURIDIQUES DE LA PROTECTION DES INTERETS DIFFUS ET DES BIENS COLLECTIFS, Le rôle des pouvoirs privés et la rentrée des pouvoirs publics ÏñÜôå áíôß Üëëùí CJCE 15 mai 1986 Jonston/cChief Constable of Royal Ulster Constabulary, Rec. 1651m CJCE 15 octobre 1987 UNECTEF/c Heylens, Rec 4097, CJCE 3 décembre 1992, Borelli SpA/c Commission, Rec. I-6313. CJCE 19 juin 1990 Factortame, Rec. I-2433, CJCE 11 janvier 2001 Kofisa Italia Srl/c Ministro delle Finance, Rec. I-207. ÏñÜôå Edouard Dubout, vers un nouveau standard européen de droit au juge pour le droit interne?, in la France face à la Charte des droits fondamentaux de l’Union Européenne, Bruylant 2005, óåë. 523 åð.
37
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
áíáöïñÜ êáé óôçí ðñüóöáôç íïìïëïãßá ôïõ ÄÅÊ5. ÔÝëïò, åñìçíåõôéêÞ ðáñÜìåôñïò ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôïõ Üñèñïõ 9 èá ðñÝðåé íá áðïôåëåß ç ÅÓÄÁ, ç ïðïßá óôá Üñèñá 6 êáé 13 êáôï÷õñþíåé ôï äéêáßùìá áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò. Êáé íáé ìåí ôï ðåäßï åöáñìïãÞò ôçò ÅÓÄÁ äåí ðåñéëáìâÜíåé êáô’ áñ÷Þí ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ùò áõôïôåëÝò ðñïóôáôåõôÝï áãáèü6, ðëçí üìùò ç íïìïëïãßá ôïõ ÅÄÄÁ èá ðñÝðåé íá óõíåêôéìÜôáé ãéá ôçí åñìçíåßá ôçò Σύµβασης ôïõ ¢áñ÷ïõò, ëüãù ôçò áëëçëåðßäñáóçò ôùí Äéêáóôçñßùí ÄÅÊ êáé ÅÄÄÁ óôïí ôïìÝá ôçò ðñïóôáóßáò ôùí èåìåëéùäþí äéêáéùìÜôùí. Ç äéÜôáîç ôïõ Üñèñïõ 9 êáôáóôñþíåé ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôá ÄéêáóôÞñéá óå äýï åðßðåäá: ìå ôçí ðáñ. 1 êáôï÷õñþíåé åéäéêþò ôçí ðñüóâáóç óå äéáäéêáóßá åðáíåîÝôáóçò ôïõ áéôÞìáôïò ôïõ ðïëßôç ãéá ðëçñïöïñßåò, åíþ ìå ôéò ðáñáãñÜöïõò 2 åð. èåóðßæåôáé ôï ãåíéêü äéêáßùìá äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò êáôÜ ïéáóäÞðïôå áðïöÜóåùò ðñïóâÜëëåé ôï ðåñéâÜëëïí.
Á. Ùò ðñïò ôï Üñèñï 9 ðáñ. 1
Ç ðáñ. 1 êáôï÷õñþíåé äéêáßùìá åðáíåîåôÜóåùò ôçò áðïññßøåùò ãéá ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí åíáëëáêôéêþò, äçëáäÞ åßôå åíþðéïí äéêáóôçñßïõ åßôå åíþðéïí Üëëïõ áíåîÜñôçôïõ êáé áìåñüëçðôïõ öïñÝá ðïõ êáèïñßæåôáé äéá íüìïõ. Öñïíïýìå üôé åí üøåé ôùí áðáéôÞóåùí ôïõ Åëëçíéêïý ÓõíôÜãìáôïò, äåí èá Þôáí äõíáôÞ äéá íüìïõ áíÜèåóç ôçò ïñéóôéêÞò åðßëõóçò ôùí ó÷åôéêþí äéáöïñþí óå äéïéêçôéêü üñãáíï, Ýóôù êáé áíåîÜñôçôï. Èá ìðïñïýóå ðÜíôùò íá èåóðéóèåß íïìïèåôéêþò ìéá áíåîÜñôçôç áñ÷Þ ãéá ôç äéáöýëáîç ôïõ äéêáéþìáôïò ðñüóâáóçò óôá äéïéêçôéêÜ óôïé÷åßá, ç ïðïßá èá åß÷å ùò áñìïäéüôçôá íá åðéëáìâÜíåôáé êáôüðéí õðï÷ñåùôéêÞò äéïéêçôéêÞò ðñïóöõãÞò, êáôÜ ôï åðéôõ÷Ýò ãáëëéêü ðñüôõðï, ðñéí áðü ôçí ðñïóöõãÞ óôï ÄéêáóôÞñéï. Åí ðÜóç üìùò ðåñéðôþóåé, ïé áðïöÜóåéò êÜèå áíåîÜñôçôçò áñ÷Þò Þ ïñãÜíïõ èá õðüêåéíôáé óôïí Ýëåã÷ï áðü áíåîÜñôçôï äéêáéïäïôéêü üñãáíï, äçëáäÞ ôï Óõìâïýëéï ôçò Åðéêñáôåßáò, ìå ôï Ýíäéêï ìÝóï ôçò áéôÞóåùò áêõñþóåùò. ÊáôÜ ôá ëïéðÜ, ç ðáñ. 1 ôïõ Üñèñïõ 9 ðñïâëÝðåé ôéò áêüëïõèåò åããõÞóåéò áðïôåëåóìáôéêÞò ðñïóôáóßáò ãéá ôç óõãêåêñéìÝíç äéáäéêáóßá: % Ç äéáäéêáóßá åíþðéïí ôïõ Äéêáóôçñßïõ èá ðñÝðåé íá åßíáé ôá÷åßá êáé öèçíÞ % Ç ó÷åôéêÞ áðüöáóç ðïõ áðïññßðôåé ôï áßôçìá ðëçñïöïñéþí èá ðñÝðåé íá åßíáé ðëÞñùò áéôéïëïãçìÝíç. ÅîÜëëïõ, áðü ôï óõíäõáóìü ôùí Üñèñùí 4 êáé 9 ðáñ. 1 ðñïêýðôåé üôé ï äéêáóôéêüò Ýëåã÷ïò ôùí äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí ðåñß áðïññßøåùò áéôçìÜôùí ðåñéâáëëïíôéêþí ðëçñïöïñéþí èá ðñÝðåé íá åßíáé éäéáßôåñá Ýíôïíïò, åéäéêþò üôáí ç Äéïßêçóç áíôéôÜóóåé ôïí áðüññçôï ÷áñáêôÞñá ôùí ó÷åôéêþí åããñÜöùí, åðéêáëïýìåíç ôéò
5 6
ÏñÜôå conclusions de l’avocat général Jacobs, åðß ôçò áðïöÜóåùò CJCE 25 juillet 2002 Union de Pequenos Agricultores/c Conseil, Rec. I-6677. Óôï óýóôçìá ôçò ÅÓÄÁ, ç ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ðñïóôáôåýåôáé ìüíïí üôáí óõíäÝåôáé Üìåóá ìå ôï äéêáßùìá óôç æùÞ Þ ôçí õãåßá (ïñÜôå áíôß Üëëùí Çëßá ÊáóôáíÜ, Ç ÐÑÏÓÔÁÓÉÁ ÔÏÕ ÄÉÊÁÉÙÌÁÔÏÓ ÓÔÏ ÐÅÑÉÂÁËËÏÍ ÓÔÏ ÐËÁÉÓÉÏ ÔÇÓ ÅÕÑÙÐÁÚÊÇÓ ÓÕÌÂÁÓÇÓ ÄÉÊÁÉÙÌÁÔÙÍ ÔÏÕ ÁÍÈÑÙÐÏÕ, ÓåðôÝìâñéïò 2000, óå Íüìïò êáé Öýóç-çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ, óôçí éóôéïóåëßäá http://www.nomosphysis.org.gr/)
38 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
åîáéñÝóåéò ðïõ ðñïâëÝðïíôáé óôï Üñèñï 4 ðáñ. 4 ôçò Óýìâáóçò (åèíéêÞ Üìõíá, äçìüóéá áóöÜëåéá, äéåèíåßò ó÷Ýóåéò, åìðéóôåõôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôùí åããñÜöùí Þ ôùí åìðïñéêþí êáé âéïìç÷áíéêþí ðëçñïöïñéþí êëð.). Ç Ýíôáóç ôïõ äéêáóôéêïý åëÝã÷ïõ äéêáéïëïãåßôáé åí ðñïêåéìÝíù, äéüôé êáôÜ ôç ñçôÞ äéÜôáîç ôïõ éäßïõ Üñèñïõ “ïé ðñïáíáöåñüìåíïé ëüãïé áðüññéøçò åñìçíåýïíôáé õðü óôåíÞ Ýííïéá, ëáìâáíïìÝíïõ õðüøç ôïõ äçìïóßïõ óõìöÝñïíôïò ðïõ åîõðçñåôåßôáé áðü ôçí êïéíïëüãçóç êáé ëáìâáíïìÝíïõ õðüøç êáôÜ ðüóïí ïé æçôïýìåíåò ðëçñïöïñßåò ó÷åôßæïíôáé ìå åêðïìðÝò óôï ðåñéâÜëëïí”. Áêüìç üìùò êáé åÜí ç åðßêëçóç ôïõ áðïññÞôïõ áðü ôç Äéïßêçóç åßíáé âÜóéìç, ï ÄéêáóôÞò èá ðñÝðåé íá åîáíôëåß ôá ðåñéèþñéá äéá÷ùñéóìïý ôùí ó÷åôéêþí åããñÜöùí, þóôå íá áðïìïíþíåôáé ôï áðüññçôï ôìÞìá ôïõ åããñÜöïõ êáé íá ÷ïñçãåßôáé óôïí åíäéáöåñüìåíï ôï õðüëïéðï, üðùò åðéôÜóóåé ôï Üñèñï 4 ðáñ. 6 ôçò Óýìâáóçò êáé ãßíåôáé Þäç äåêôü êáé áðü ôç ãáëëéêÞ íïìïëïãßá7. Ç åëëçíéêÞ Ýííïìç ôÜîç ðëçñïß êáô’ áñ÷Þí ôéò áðáéôÞóåéò ôçò Óýìâáóçò, äåäïìÝíïõ ìÜëéóôá üôé ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôá äéïéêçôéêÜ Ýããñáöá, êáôï÷õñþíåôáé áðü ôç äéÜôáîç ôïõ Üñèñïõ 10 ôïõ ÓõíôÜãìáôïò êáé ôï Üñèñï 5 ôïõ Í. 2690/1999. ÊáôÜ ôçò äéïéêçôéêÞò Üñíçóçò ðáñï÷Þò ðëçñïöïñéþí ðñïâëÝðåôáé ôï Ýíäéêï ìÝóï ôçò áéôÞóåùò áêõñþóåùò åíþðéïí ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò Åðéêñáôåßáò, ôï ïðïßï áóêåß ðëÞñç Ýëåã÷ï8. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé Þäç áðü ôïõ Ýôïõò 1995, ìå ôçí áðüöáóç 3943/1995 ôï ÓôÅ, ìå äçìéïõñãéêÞ åñìçíåßá ðëÝãìáôïò äéáôÜîåùí, ìåôáîý ôùí ïðïßùí êáé ç Ïäçãßá 90/313/ÅÏÊ, Ýêñéíå üôé áêüìç êáé áí õðïâëçèåß áßôçóç óå ìßá êáôáñ÷Þí áñìüäéá, åíüøåé ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôïõ áéôÞìáôïò, õðçñåóßá ðïõ äåí êáôÝ÷åé ôá æçôïýìåíá óôïé÷åßá, áíáêýðôåé õðï÷ñÝùóç ôçò õðçñåóßáò áõôÞò íá áíáæçôÞóåé ôá óôïé÷åßá áðü ôçí áñ÷Þ ðïõ ôá ôçñåß êáé íá áðáíôÞóåé ç ßäéá óôïí åíäéáöåñüìåíï9. ÅîÜëëïõ, Ý÷åé åðßóçò êñéèåß üôé, áêüìç êáé üôáí ãßíåôáé åðßêëçóç ôïõ áðïññÞôïõ, åí ðÜóç ðåñéðôþóåé, ç Äéïßêçóç Ý÷åé ôçí õðï÷ñÝùóç íá äéáâéâÜóåé ôï åðßìá÷ï Ýããñáöï óôï ÄéêáóôÞñéï, ôï ïðïßï êáé êñßíåé êõñéáñ÷éêþò in camera ðåñß ôïõ áðïññÞôïõ Þ ìç ÷áñáêôÞñá ôïõ óôïé÷åßïõ10. Ðñüâëçìá óå ó÷Ýóç ìå ôç Óýìâáóç öáßíåôáé íá õðÜñ÷åé ëüãù ôçò âñáäåßáò äéáäéêáóßáò áðïíïìÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò ìå ôçí áßôçóç áêõñþóåùò. Ôï ðñüâëçìá åðéôåßíåôáé, ëüãù ôçò áäõíáìßáò ðáñï÷Þò ðñïóùñéíÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò, áöïý êáôÜ ôçí ðáãßá íïìïëïãßá ïé áñíçôéêÝò ðñÜîåéò äåí åßíáé äåêôéêÝò áíáóôïëÞò åêôåëÝóåùò. Ëýóç èá ìðïñïýóå íá äïèåß ìå äýï ôñüðïõò:
ÏñÜôå ôçí áðüöáóç ôïõ Conseil d’État 6 novembre 2002 Moon, AJDA 2002, p. 1337, chron. D. Casas et F. Donnat, ìå ôçí ïðïßá êáèéåñþèçêå ç principe de la divisibilité du fichier. 8 ¸ôóé, Dominique Maillard Desgrées du Loù, droit des relations de l’administration avec les usagers, PUF Themis 2000, p. 430-431, êáèþò êáé Documents administratifs (Acces aux) par Sophie BOISSARD, Maître des requêtes au Conseil d’État, in Rép. cont. adm. Dalloz, janvier 2003, version cdrom, No 206, üðïõ åðéóçìáßíåôáé üôé, “le juge administratif se donne donc les moyens d’exercer un contrôle effectif sur la légalité des refus de comminication de documents opposés aux administrés, quel qu’en soit le motif”. 9 ÏñÜôå áíáëõôéêüôåñá ðåñß ôïýôïõ ôç ìåëÝôç ôïõ Êùíóôáíôßíïõ ÌåíïõäÜêïõ, ÓÕÌÂÁÓÇ ÔÏÕ ÁÁÑ×ÏÕÓ ÊÁÉ ÊÏÉÍÏÔÉÊÏ ÄÉÊÁÉÏ: ÌÉÁ ÓÕÃÊÑÉÔÉÊÇ ÐÑÏÓÅÃÃÉÓÇ, ÓåðôÝìâñéïò 2003, óå Íüìïò êáé Öýóç-çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ, óôçí éóôéïóåëßäá http://www.nomosphysis, org.gr/) 10 ÏñÜôå ÓôÅ 3631/2002, êáèþò êáé ÅÁ ÓôÅ 418/2002 êáé 420/2002
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 39
7
-á- íá ãßíåé äåêôü üôé üôáí ç Üñíçóç ðáñï÷Þò ðëçñïöïñéþí åßíáé ðñïäÞëùò ðáñÜíïìç, ÷ïñçãåßôáé áíáóôïëÞ åêôåëÝóåùò êáé ôï ÄéêáóôÞñéï äéáôÜóóåé ðáí ðñüóöïñï êáôÜ ôçí êñßóç ôïõ áóöáëéóôéêü ìÝôñï. -â- íá ãßíåé íïìïèåôéêÞ ñýèìéóç, þóôå ïé ó÷åôéêÝò äéáöïñÝò íá åêäéêÜæïíôáé óå ìïíïìåëÞ óýíèåóç, ãéá ôçí åðéôÜ÷õíóç ôçò äéáäéêáóßáò. ÅîÜëëïõ, ëýóç óôï ðñüâëçìá ôçò âñáäýôçôïò íá ìðïñïýóå íá äþóåé ï èåóìüò ôçò åéóáããåëéêÞò ðáñáããåëßáò ãéá ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí, ðïõ ðñïâëÝðåôáé óôï Üñèñï 25 ðáñ. 4 ôïõ Í. 1756/1987 (Ïñãáíéóìüò Äéêáóôçñßùí)11. Ðëçí üìùò, âÜóåé ôçò äéáôÜîåùò áõôÞò, ï ÅéóáããåëÝáò áðïöáßíåôáé åê ôùí åíüíôùí, ÷ùñßò áéôéïëïãçìÝíç áðüöáóç, üðùò áðáéôåßôáé áðü ôç Σύµβαση.
Â. Ôï ãåíéêü äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôá äéêáóôÞñéá (ðáñ. 2 åð ôïõ Üñèñïõ 9 ôçò Óýìâáóçò)
Ìå ôéò ðáñ. 2 åð ôïõ Üñèñïõ 9 ôçò Óýìâáóçò, êáôï÷õñþíåôáé ôï äéêáßùìá áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò êáôÜ ôùí äéïéêçôéêþí áðïöÜóåùí ðïõ Üðôïíôáé ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò. Ìå ôç äéÜôáîç áõôÞ åðåêôåßíåôáé óôéò ðåñéâáëëïíôéêÝò äéáöïñÝò ôï äéêáßùìá óå áðïôåëåóìáôéêü Ýíäéêï ìÝóï, üðùò áõôÜ êáôï÷õñþíïíôáé óôá Üñèñá 6 êáé 13 ôçò ÅÓÄÁ, ìå ôéò ïéêåßåò äéêïíïìéêÝò åããõÞóåéò. Åðéâåâáéþíïíôáé åðßóçò ïé ãåíéêÝò áñ÷Ýò ôïõ äéêáßïõ ôçò ÅÅ ðåñß áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò áðü ôá ÄéêáóôÞñéá ôùí Êñáôþí-Ìåëþí ãéá ôçí áðñüóêïðôç åöáñìïãÞ ôïõ Êïéíïôéêïý Äéêáßïõ (Üñèñï 47 ôïõ ×Üñôç). Áðü ôç äéÜôáîç áõôÞ óõíÜãåôáé ðñùôßóôùò üôé äåí åßíáé äõíáôüí íá ôßèåôáé áðü ôï ÊñÜôïò õðÝñìåôñïé öñáãìïß êáé ðñïûðïèÝóåéò ðáñáäåêôïý, ðïõ íá ðáñåìðïäßæïõí ïõóéùäþò ôçí ðñüóâáóç óôï ÄéêáóôÞñéï. ÐñïûðïèÝóåéò ðáñáäåêôïý Ôñßá óçìåßá èá ðñÝðåé åðéãñáììáôéêÜ íá ôïíéóèïýí ó÷åôéêÜ ìå ôéò ðñïûðïèÝóåéò ôïõ ðáñáäåêôïý: -á- ç áîßùóç ôçò óõíèÞêçò ãéá öèçíÞ ðñüóâáóç, ç ïðïßá ðëçñïýôáé Þäç áðü ôï åëëçíéêü äßêáéï. -â- ôá äéåõñõìÝíá õðïêåéìåíéêÜ üñéá ôïõ äéêáéþìáôïò: õðïêåßìåíï ôïõ äéêáéþìáôïò åßíáé ôï åíäéáöåñüìåíï êïéíü (Üñèñï 2 ðáñ. 5), ðïõ Ý÷åé Ýííïìï óõìöÝñïí Þ éó÷õñßæåôáé ðñïóâïëÞ äéêáéþìáôïò, äçëáäÞ ôüóïí öõóéêÜ ðñüóùðá, üóï êáé ïé ìç êõâåñíçôéêïß ïñãáíéóìïß, óôïõò ïðïßïõò ãßíåôáé ñçôÞ áíáöïñÜ êáé äßäåôáé éäéáßôåñç Ýìöáóç. ÊáôÜ ôç óáöÞ ðñüâëåøç ôçò Óýìâáóçò, ôï Ýííïìï óõìöÝñïí ðñÝðåé íá åñìçíåýåôáé åõñÝùò. Ç åëëçíéêÞ íïìïëïãßá óôïé÷åßôáé áðïëýôùò óôçí ðñïûðüèåóç áõôÞ, áöïý ôï Óõìâïýëéï ôçò Åðéêñáôåßáò, Þäç óå ÷ñüíï ðïëý ðñïãåíÝóôåñï ôçò Óýìâáóçò, Ý÷åé äéåõñýíåé óçìáíôéêÜ ôá üñéá ôïõ åííüìïõ óõìöÝñïíôïò, ãéá ôá öõóéêÜ ðñüóùðá, ÷áëáñþíïíôáò ôïí áíáãêáßï ôïðéêü óýíäåóìï
11 12 13
40
ÏñÜôå áíôß Üëëùí ×ñÞóôïõ Äåôóáñßäç, ôï äéêáßùìá ãíþóçò ôùí äéïéêçôéêþí åããñÜöùí, åêä. 2006, óåë. 162-163. ¸ôóé, ÓôÅ 2281/1992. ÓôÅ 2224/1993, 2579/1994 êá
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ôïõ áéôïýíôïò ðñïò ôçí ðñïóâáëëüìåíç ðñÜîç12, åíþ ðåñáéôÝñù áíáãíùñßæåôáé Ýííïìï óõìöÝñïí ðñïóâïëÞò ðñÜîçò ìå ðåñéâáëëïíôéêÝò óõíÝðåéåò ü÷é ìüíï óå ðåñéâáëëïíôéêÝò ïñãáíþóåéò13, áëëÜ óå ïðïéïäÞðïôå íïìéêü ðñüóùðï ðåñéëáìâÜíåé ìåôáîý ôùí óêïðþí ôïõ ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò14, Ýóôù êáé åììÝóùò, üðùò ïé Äéêçãïñéêïß Óýëëïãïé15, ïé ïðïßïé, ùò áóêïýíôåò äçìüóéï ëåéôïýñãçìá, åíäéáöÝñïíôáé ãéá êÜèå åõñýôåñï êïéíùíéêü æÞôçìá16. -ã- ôï óýóôçìá ôùí ðñïèåóìéþí: ðáñÜ ôï üôé ç Óýìâáóç äåí ðåñéëáìâÜíåé åéäéêÞ äéÜôáîç, åíôïýôïéò, áðü ôï óêïðü ôïõ Üñèñïõ 9, óå óõíäõáóìü ðñïò ôç íïìïëïãßá ôïõ ÅÄÄÁ (Üñèñï 6 ÅÓÄÁ) êáé ôïõ ÄÅÊ17, ðñïêýðôåé üôé ôï óýóôçìá ôùí ðñïèåóìéþí ãéá ôá Ýíäéêá âïçèÞìáôá ôïõ äéïéêçôéêïý äéêáßïõ, ðñÝðåé íá ïñãáíþíåôáé êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá åîáóöáëßæåôáé ç áðïôåëåóìáôéêÞ ãíþóç áðü ôï äéïéêïýìåíï ôùí äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí, ðïõ ôïí áöïñïýí. Ìå ôï óçìåñéíü êáèåóôþò ôçò íïìïëïãßáò, äåí õðÜñ÷åé êáô’ áñ÷Þí ðñüâëçìá, áöïý ïé äéïéêçôéêÝò ðñÜîåéò ðïõ åìðßðôïõí óôï ðåäßï ôçò Óýìâáóçò, äçëáäÞ åãêñßóåéò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí êáé ôéò Üäåéåò ßäñõóçò êáé ëåéôïõñãßáò, Ý÷ïõí áôïìéêü ÷áñáêôÞñá êáé ùò åê ôïýôïõ, ç ðñïèåóìßá ðñïóâïëÞò ôïõò Üñ÷åôáé áðü ôüôå ðïõ ï åíäéáöåñüìåíïò ëáìâÜíåé ðñáãìáôéêÜ ðëÞñç ãíþóç áõôþí, ìå áóöÜëåéá êáè’ ïéïíäÞðïôå ôñüðï, Þ áðü ôüôå ðïõ êáô’ áíôéêåéìåíéêÞ êñßóç ôïõ êéíÞèçêå ôï åýëïãï åíäéáöÝñïí íá ëÜâåé ãíþóç. ¸÷åé ìÜëéóôá êñéèåß üôé óôçí ðåñßðôùóç ôùí ðñÜîåùí Ýãêñéóçò ðåñéâáëëïíôéêþí üñùí, ïé ïðïßåò äçìïóéïðïéïýíôáé, óýìöùíá ìå ôï íüìï, ìå áíÜñôçóç óôï íïìáñ÷éáêü êáôÜóôçìá êáé äçìïóßåõóç ó÷åôéêÞò áíáêïßíùóçò óôïí ôýðï, ç ôÞñçóç ôùí äéáôõðþóåùí áõôþí äåí áñêåß ãéá íá êéíçèåß ç ðñïèåóìßá ðñïóâïëÞò ôçò ðñÜîçò ìå áßôçóç áêýñùóçò, áðïôåëåß üìùò óôïé÷åßï, áðü ôï ïðïßï ìðïñåß íá óõíá÷èåß ôåêìÞñéï ãíþóçò óå åýëïãï, åíüøåé êáé ôùí ëïéðþí äåäïìÝíùí ôçò õðüèåóçò, ÷ñüíï áðü ôçí ïëïêëÞñùóç ôùí ðáñáðÜíù ôýðùí äçìïóéïðïßçóçò. Óïâáñü ðñüâëçìá üìùò äçìéïõñãåßôáé ìå ôéò ëåãüìåíåò ãåíéêÝò áôïìéêÝò ðñÜîåéò, ãéá ôéò ïðïßåò ðñïâëÝðåôáé ùò óõóôáôéêüò ôýðïò ç äçìïóßåõóç óôï ÖÅÊ. ÅðåéäÞ ïé åðéêáëïýìåíïé ðåñéâáëëïíôéêÞ âëÜâç èåùñïýíôáé ùò “ôñßôïé” óå ó÷Ýóç ìå ôéò ðñÜîåéò áõôÝò, äçëáäÞ ü÷é áìÝóùò áöïñþìåíïé, ç ðñïèåóìßá ôçò áéôÞóåùò áêõñþóåùò Üñ÷åôáé ãé’ áõôïýò áðü ôçò äçìïóéåýóåùò êáé ü÷é áðü ôçò ðñáãìáôéêÞò ãíþóåùò. ¸÷åé ðáñáôçñçèåß üôé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ïé åíäéáöåñüìåíïé ëáìâÜíïõí ãíþóç ôùí ðñÜîåùí áõôþí ðïëý ìåôáãåíÝóôåñá, äçëáäÞ ìåôÜ ôçí åêðíïÞ ôçò ðñïèåóìßáò. Ç êáôÜóôáóç ãßíåôáé áêüìç ÷åéñüôåñç ãéá Üëëåò áôïìéêÝò ðñÜîåéò, üðùò ïé áðï÷áñáêôçñéóìïß äáóéêþí åêôÜóåùí, ãéá ôçí åêêßíçóç ôçò ðñïèåóìßáò ôùí ïðïßùí áñêåß ç äçìïóßåõóç ðåñéëÞøåþò ôïõò óå äýï ôïðéêÝò åöçìåñßäåò. ÄåäïìÝíïõ äå üôé ôï êýñïò ôùí ðñÜîåùí áõôþí äåí åëÝã÷åôáé ðáñåìðéìðüíôùò ìåôÜ ôï ðÝñáò ôçò ðñïèåóìßáò ðñïóâïëÞò ôïõò, õðÜñ÷åé óïâáñüò êßíäõíïò íá ðáñáìÝíïõí óôçí Ýííïìç ôÜîç äéïéêçôéêÝò ðñÜîåéò, ðïõ âëÜðôïõí âÜíáõóá ôï ðåñéâÜëëïí êáé ôç íïìéìüôçôá, ìå óõíÝðåéá ôç äçìéïõñãßá ôåôåëåóìÝíùí ãåãïíüôùí.
14 15 16 17
ÓôÅ 2510/2001, áëëÜ êáé ôç ìåëÝôç ôïõ Êùíóôáíôßíïõ ÌåíïõäÜêïõ ÔÁ ÄÉÊÁÓÔÇÑÉÁ ÙÓ ÅËÅÃÊÔÉÊÏÓ ÌÇ×ÁÍÉÓÌÏÓ ÃÉÁ ÔÇÍ ÅÖÁÑÌÏÃÇ ÔÏÕ ÐÅÑÉÂÁËËÏÍÔÉÊÏÕ ÄÉÊÁÉÏÕ (Áðñßëéïò 2007), óå Íüìïò êáé Öýóç-çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ, óôçí éóôéïóåëßäá http://www.nomosphysis.org.gr/ ÓôÅ 4576/19770 Ãëõêåñßá Óéïýôç, Åã÷åéñßäéï Äéêáßïõ ôïõ ÐåñéâÜëëïíôïò, åêä. 2003, óåë. 90 CJCE 22 janvier 1987 Opem Oustria c/Conseil
41
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
Ôï ÅÄÄÁ Ýêñéíå áíôßèåôï ðñïò ôï Üñèñï 6 ôï öáéíüìåíï áõôü, ìå ôçí åéäéêüôåñç óêÝøç üôé ç äçìïóßåõóç åéò ôï ÖÅÊ ôùí áôïìéêþí äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí, äåí áðïôåëåß áóöáëÞ ôñüðï ãíþóåùò êáé äåí åßíáé äõíáôüí íá åêêéíÞóåé ôçí äßìçíç (óôç Ãáëëßá) ðñïèåóìßá ôçò áéôÞóåùò áêõñþóåùò18. ¸êôïôå ç íïìïëïãßá ôïõ ÓôÅ Ýêáíå êÜðïéá âÞìáôá19, ðëçí üìùò äåí Ýäùóå ïñéóôéêÞ ëýóç óôï ðñüâëçìá. Ç ëýóç áõôÞ, ðïõ óçìáßíåé ñéæéêÞ áëëáãÞ ôçò íïìïëïãßáò, èá óõíßóôáôï óôï íá ìçí èåùñïýíôáé ùò ôñßôïé, ïé åðéêáëïýìåíïé ðåñéâáëëïíôéêÞ âëÜâç. Ôç óôéãìÞ ðïõ ç äéáôÞñçóç ôïõ öõóéêïý ðåñéâÜëëïíôïò êáé ç âéþóéìç áíÜðôõîç ôåßíåé íá áíáãíùñéóèåß äéåèíþò, ùò áôïìéêü åî õðïêåéìÝíïõ äéêáßùìá êÜèå áíèñþðïõ, ç èåþñçóç ôùí ðëçôôïìÝíùí ùò áðëþí ôñßôùí èá öáíôÜæåé, ìåôÜ áðü ëßãá ÷ñüíéá ðáñù÷çìÝíç. ÅããõçìÝíï åëÜ÷éóôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ äéêáóôéêïý åëÝã÷ïõ Óýìöùíá ìå ôï Üñèñï 9 ðáñ. 2 ôçò Σύµβασης, ï äéêáóôéêüò Ýëåã÷ïò ðñÝðåé íá åêôåßíåôáé óôçí ïõóéáóôéêÞ êáé ôõðéêÞ íïìéìüôçôá ïðïéáóäÞðïôå áðüöáóçò, ðñÜîçò Þ ðáñÜëåéøçò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï Üñèñï 6 êáé óôï ðáñÜñôçìá É, êáèþò êáé åí ãÝíåé êÜèå ðñÜîç Þ ðáñÜëåéøç áðü éäéþôåò êáé äçìüóéåò áñ÷Ýò, ïé ïðïßåò óõíéóôïýí ðáñÜâáóç äéáôÜîåùí ôïõ åèíéêïý ôïõ äéêáßïõ ó÷åôéêÜ ìå ôï ðåñéâÜëëïí. Ç áîßùóç ðëçñüôçôïò ôïõ äéêáóôéêïý åëÝã÷ïõ (plenitude de juridiction) Ý÷åé Þäç áíáãíùñéóèåß áðü ôï ÅÄÄÁ, âÜóåé ôïõ Üñèñïõ 6, ùò ðáñÜìåôñïò ôçò äßêáéçò äßêçò. Ï áêõñùôéêüò Ýëåã÷ïò ôçò ëåãüìåíçò “ôõðéêÞò” íïìéìüôçôïò ôùí ó÷åôéêþí äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí ðåñéëáìâÜíåé ïðùóäÞðïôå ôïí Ýëåã÷ï ôçò áñìïäéüôçôïò ôïõ äéïéêçôéêïý ïñãÜíïõ êáé ôéò ðáñáâÜóåéò ïõóéþäïõò ôýðïõ êáôÜ ôç äéáäéêáóßá Ýêäïóçò ôçò äéïéêçôéêÞò ðñÜîåùò. ÔÝôïéï ôýðï èá óõíéóôÜ êáô’ åîï÷Þí ç ðáñÜâáóç áðü ôç Äéïßêçóç ôùí äéáäéêáóéþí óõììåôï÷Þò ôùí ðïëéôþí óôç óõììåôï÷Þ ôùí ó÷åôéêþí áðïöÜóåùí. Ï Ýëåã÷ïò ôçò åóùôåñéêÞò íïìéìüôçôïò ðåñéëáìâÜíåé ôçí åõèåßá ðáñÜâáóç íüìïõ (äçëáäÞ ôïõ ÓõíôÜãìáôïò, ôçò ÅõñùðáúêÞò êáé ôçò çìåäáðÞò íïìïèåóßáò), ôçí ôÞñçóç ôùí ïõóéáóôéêþí ðñïûðïèÝóåùí ðïõ ôÜóóïíôáé áðü ôç íïìïèåóßá ãéá ôçí Ýêäïóç ôùí ó÷åôéêþí ðñÜîåùí, êáèþò êáé ôïí Ýëåã÷ï ôçò ðëÜíçò ðåñß ôùí ðñáãìáôéêþí ðåñéóôáôéêþí ðïõ ôßèåôáé ùò âÜóç ôùí äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí. Óå üëá ôá áíùôÝñù åðßðåäá, ôï Óõìâïýëéï ôçò Åðéêñáôåßáò Ý÷åé óõìâÜëåé óçìáíôéêÜ êáé Ý÷åé äéáìïñöþóåé ìéá ðñùôïðüñá íïìïëïãßá ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôùí ðåñéâáëëïíôéêþí áãáèþí åñìçíåýïíôáò ôéò äéáôÜîåéò ôïõ Üñèñïõ 24 ôïõ ÓõíôÜãìáôïò, áëëÜ êáé ôçò ÅõñùðáúêÞò Íïìïèåóßáò. ¼ñéï ôïõ äéêáóôéêïý åëÝã÷ïõ, üðïõ êáé äçìéïõñãïýíôáé ôá ìåãáëýôåñá óçìåßá ôñéâÞò, åßíáé ç äéáêñéôéêÞ åõ÷Ýñåéá ôçò ÄéïéêÞóåùò êáôÜ ôç ÷ùñïèÝôçóç Ýñãùí êáé äñáóôçñéïôÞôùí ðïõ âëÜðôïõí ôï ðåñéâÜëëïí. Ç Ýêäïóç ôùí ðñÜîåùí áõôþí ðñïûðïèÝôåé óåéñÜ ôå÷íéêþí êáé ïõóéáóôéêþí óôáèìßóåùí åíßïôå ðïëéôéêïý ÷áñáêôÞñá, þóôå íá åíáñìïíßæåôáé ç áíÜãêç ôçò ðñïóôáóßáò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ìå Üëëïõò óêïðïýò äçìïóßïõ óõìöÝñïíôïò, üðùò ç ðñïáãùãÞ ôçò åèíéêÞò ïéêïíïìßáò, ôçò ðåñéöåñåéáêÞò áíÜðôõîçò êáé ôçò åîáóöÜëéóçò åñãáóßáò.
18 19
42
ÏñÜôå áðüöáóç ôïõ ÅÄÄÁ ôçò 4çò Óåðôåìâñßïõ 1991 Geouffre de la Pradelle c/France, AJDA 1993, p. 110). ÏñÜôå ÓôÅ 5358/1995, ÓôÅ 2531/2005
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
Åíôïýôïéò, ïé ïõóéáóôéêÝò êñßóåéò ôçò ÄéïéêÞóåùò õðüêåéíôáé óå Ýëåã÷ï ïñßùí, áöïý ôï äéêáóôÞñéï åîåôÜæåé áí èåìåëéþíïíôáé óôá óôïé÷åßá ôïõ öáêÝëïõ, äçëáäÞ áí ç êñßóç ôïõ äéïéêçôéêïý ïñãÜíïõ åßíáé áéôéïëïãçìÝíç êáé åêöåñüìåíç êáôüðéí óõíïëéêÞò åêôéìÞóåùò üëùí ôùí áíáãêáßùí ðáñáìÝôñùí. Ï Ýëåã÷ïò ôùí Üêñùí ïñßùí ôçò äéáêñéôéêÞò åõ÷Ýñåéáò ôçò ÄéïéêÞóåùò, áêüìç êáé üôáí ðñüêåéôáé ãéá êñßóåéò ïõóéáóôéêïý ÷áñáêôÞñá, áðïôåëåß óïâáñÞ ðáñÜìåôñï ôïõ äéêáéþìáôïò áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò êáé ïõóéþäç åããýçóç áðïôñåðôéêÞ ôçò äéïéêçôéêÞò áõèáéñåóßáò óôá ðåñéâáëëïíôéêÜ æçôÞìáôá. Åîïõóßá ôïõ Äéêáóôçñßïõ Éäéáßôåñç ìíåßá ðñÝðåé íá ãßíåé óôçí ðáñ. 4 ôïõ Üñèñïõ 9 ôçò ÓõíèÞêçò, ìå ôï ïðïßï êáôï÷õñþíåôáé ùò óçìáíôéêÞ ðáñÜìåôñïò ôçò ðñüóâáóçò óôç äéêáéïóýíç, ç ðñïóùñéíÞ äéêáóôéêÞ ðñïóôáóßá, ç ïðïßá óôéò ðåñéâáëëïíôéêÝò äéáöïñÝò ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï, åí üøåé ìÜëéóôá êáé ôçò áñ÷Þò ôçò ðñüëçøçò êáé ôçò ðñïöýëáîçò. Ìå ôçí ßäéá äéÜôáîç, ðñïóäéïñßæïíôáé ãåíéêþò ïé åîïõóßåò ðïõ ðñÝðåé íá Ý÷åé ôï ÄéêáóôÞñéï ãéá ôçí áðïíïìÞ áðïôåëåóìáôéêÞò äéêáóôéêÞò ðñïóôáóßáò, þóôå íá ðáñÝ÷åôáé êáôÜëëçëç êáé áðïôåëåóìáôéêÞ åðáíüñèùóç. Ç åîïõóßá áêõñþóåùò ôùí ó÷åôéêþí äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí äåí åßíáé ðÜíôïôå áñêåôÞ, áëëÜ ðñÝðåé íá åîáóöáëßæåôáé áðü ôçí Ýííïìç ôÜîç ç óõììüñöùóç ôçò ÄéïéêÞóåùò ðñïò ôá êñéèÝíôá áðü ôï ÄéêáóôÞñéï. ÅÐÉÌÅÔÑÏ Ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò áðïôåëåß Ýíá óçìáíôéêü âÞìá ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêÞ ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò äéåèíþò, áöïý èÝôåé ãéá ôï ìÝëëïí ôéò åëÜ÷éóôåò äéáäéêáóôéêÝò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôç äéêáóôéêÞ ðñïóôáóßá ôùí ðåñéâáëëïíôéêþí áãáèþí. Áðü ôçí ðñáêôéêÞ ôùí äéêáóôçñßùí èá åîáñôçèåß ôåëéêþò áí ïé ñÞôñåò ôçò Óýìâáóçò èá ðáñáìåßíïõí óôï ÷þñï ôïõ soft law, Þ èá áíá÷èïýí óå äåóìåõôéêïýò êáíüíåò ìå óõãêåêñéìÝíåò óõíÝðåéåò óå ðåñßðôùóç ðáñáâßáóÞò ôïõò. Óôçí ÅëëÜäá, ç ìÝ÷ñé óÞìåñá íïìïëïãßá, êõñßùò ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò Åðéêñáôåßáò, öáßíåôáé íá ïäçãåß ðñïò ôç äåýôåñç ëýóç.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ κας ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ-ΤΣΑΧΑΛΗ,
∆ικηγόρου national focal point Σύµβασης Aarhus, στο Τµήµα ∆ιεθνών ∆ραστηριοτήτων και Θεµάτων Ε.Ε. ΥΠΕΧΩ∆Ε
Η σηµερινή ηµερίδα είναι αφιερωµένη στην εφαρµογή της Σύµβασης για την πρόσβαση σε πληροφορίες,τη συµµετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέµατα της αποκαλούµενης ως σύµβασης του Aarhus, που υπεγράφη στο Aarhus της ∆ανίας στις 25 Ιουνίου 1998. Η Σύµβαση αυτή της Οικονοµικής Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για την Ευρώπη (UNECE), τέθηκε σε ισχύ στις 30 Οκτωβρίου 2001 και την έχουν µέχρι σήµερα επικυρώσει (αποδεχθεί/προσχωρήσει) 40 Κράτη καθώς και η ίδια η Ευρωπα κή Κοινότητα. Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύµβαση σύµφωνα µε το άρθρο 28 παρ.1 του
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
43
Συντάγµατος, µε το νόµο 3422/12-12-2005 (ΦΕΚ Α΄ 303/13-12-2005), που ψηφίστηκε οµόφωνα από τη Βουλή των Ελλήνων.
Η Σύµβαση Aarhus αποτελεί αναµφίβολα ένα από τα πιο αναλυτικά και νοµοτεχνικά επεξεργασµένα διεθνή κείµενα περιλαµβάνει 22 άρθρα και δύο Παραρτήµατα και αποτελείται από τρεις πυλώνες έκαστος των οποίων περιλαµβάνει διατάξεις που εκχωρούν διαφορετικά δικαιώµατα: Ο πρώτος πυλώνας προβλέπει το δικαίωµα των πολιτών να έχουν πρόσβαση στις περιβαλλοντικές πληροφορίες. ∆ιακρίνεται σε δύο µέρη. Το πρώτο αφορά το δικαίωµα του κοινού να ζητεί πληροφορίες από τις δηµόσιες αρχές και την υποχρέωση των δηµοσίων αρχών να παρέχουν τις πληροφορίες αυτές (άρθρο 4). Το δεύτερο αφορά την υποχρέωση των δηµοσίων αρχών να συλλέγουν και να διαδίδουν (διαχέουν) την πληροφόρηση µέσω ηλεκτρονικών βάσεων δεδοµένων (άρθρο 5). Στις παραπάνω υποχρεώσεις των δηµοσίων αρχών προβλέπονται διάφορες εξαιρέσεις, όπως λόγοι εθνικής άµυνας και δηµόσιας ασφάλειας, προστασίας πνευµατικής ιδιοκτησίας, προστασίας εµπιστευτικού χαρακτήρα προσωπικών δεδοµένων κ.λ.π. οι οποίες όµως πρέπει να ερµηνεύονται συσταλτικά. Ο δεύτερος πυλώνας προβλέπει τη συµµετοχή του κοινού στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που έχουν συνέπειες για το περιβάλλον. ∆ιακρίνεται σε τρία µέρη. Το πρώτο αφορά την συµµετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων που αφορούν ή εστιάζονται σε µια συγκεκριµένη προτεινόµενη στο Παράρτηµα Ι της Σύµβασης δραστηριότητα ή σε δραστηριότητα που δεν απαριθµείται µεν στη Σύµβαση, η οποία όµως µπορεί να έχει σηµαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (άρθρο 6). Το δεύτερο αφορά την συµµετοχή του κοινού στην προετοιµασία περιβαλλοντικών σχεδίων, προγραµµάτων και πολιτικών (άρθρο 7). Το τρίτο µέρος αφορά τη συµµετοχή του κοινού στην προετοιµασία νόµων και νοµικά δεσµευτικών κανόνων (άρθρο 8). Και τέλος ο τρίτος πυλώνας προβλέπει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέµατα. Συγκεκριµένα προβλέπει την θέσπιση διαδικασιών αναθεώρησης και επανεξέτασης των αποφάσεων σχετικά µε την παροχή πληροφοριών ενώπιον δικαστηρίου ή άλλου ανεξάρτητου και αµερόληπτου φορέα καθώς και ταχεία διαδικασία που δεν είναι δαπανηρή ή για την οποία δεν καταβάλλονται καθόλου τέλη για ανα-θεώρηση από ∆ηµόσια Αρχή ή επανεξέταση από άλλον ανεξάρτητο και αµερόληπτο φορέα εκτός του ∆ικαστηρίου (άρθρο 9 παρ.1). Εξάλλου προβλέπεται ότι το ενδιαφερόµενο κοινό που έχει επαρκές συµφέρον ή ισχυρίζεται προσβολή δικαιώµατος διαθέτει πρόσβαση σε διαδικασία επανεξέτασης ενώπιον δικαστηρίου ή άλλου ανεξάρτητου φορέα για να προσβάλλει κατά τον τύπο και την ουσία οποιαδήποτε απόφαση, πράξη ή παράλειψη που υπόκειται στις διατάξεις του άρθρου 6 σχετικά µε την συµµετοχή του κοινού σε αποφάσεις για ειδικές δραστηριότητες καθώς και σε άλλες διατάξεις της παρούσας Σύµβασης σε περίπτωση που προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο. Επιπλέον δεν αποκλείεται η δυνατότητα προκαταρκτικής διαδικασίας επανεξέτασης ενώπιον διοικητικής αρχής και δεν επηρεάζεται η απαίτηση να εξαντληθούν οι διαδικασίες διοικητικής επανεξέτασης πριν από την προσφυγή στο δικαστήριο, σε περίπτωση που αυτό προβλέπεται στο εθνικό δίκαιο. Τέλος προβλέπεται ότι όταν πληρούνται τα κριτήρια που καθορίζονται στο εθνικό δίκαιο το κοινό διαθέτει πρόσβαση σε δικαστική ή διοικητική διαδικασία για πράξεις ή παραλείψεις από ιδιώτες και δηµόσιες αρχές κατά παράβαση διατάξεων
44 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
Α. Περιεχόµενο της Σύµβασης
οποιουδήποτε άλλου νόµου του εθνικού δικαίου που σχετίζεται µε το περιβάλλον. Οι παραπάνω διαδικασίες προβλέπεται ότι πρέπει να δίνουν τη δυνατότητα επαρκούς και αποτελεσµατικής επανόρθωσης, συµπεριλαµβανοµένων και προσωρινών µέτρων και να είναι δίκαιες έγκαιρες και όχι απαγορευτικά δαπανηρές(άρθρο 9 παρ.2 και 3.)
Σε Κοινοτικό Επίπεδο, η σύµβαση του Aarhus, η οποία είχε υπογραφεί από την Ευρωπα κή Κοινότητα και τα Κράτη µέλη της το 1998, επικυρώθηκε εξ ονόµατος της Ευρωπα κής Κοινότητας µε την Απόφαση 2005/370/ΕΚ του Συµβουλίου, της 17ης Φεβρουαρίου 2005, µε σκοπό την αποτελεσµατική προστασία του περιβάλλοντος. (Συµβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος Ε.Ε. 20-12-2004) Η Κοινότητα στα πλαίσια των δεσµεύσεων που έχει αναλάβει για να εξασφαλίσει την αποτελεσµατική εφαρµογή της Σύµβασης έχει προχωρήσει στην θέσπιση σχετικών νοµοθετικών µέτρων . Όσον αφορά τον πρώτο πυλώνα της Σύµβασης, που σχετίζεται µε την πρόσβαση του κοινού σε πληροφορίες, έθεσε σε εφαρµογή σε κοινοτικό επίπεδο την Οδηγία 2003/4/ΕΚ σχετικά µε την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες που καταργεί την προηγούµενη Οδηγία 90/313 και επεκτείνει την δυνατότητα πρόσβασης του κοινού στην περιβαλλοντική πληροφόρηση Ο δεύτερος πυλώνας της Σύµβασης που αφορά την συµµετοχή του κοινού στις διαδικασίες λήψης περιβαλλοντικών αποφάσεων, αντικατοπτρίζεται στο κοινοτικό δίκαιο µε την Οδηγία 2003/35/ΕΚ του Ευρωπα κού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 26ης Μα ου 2003, σχετικά µε τη συµµετοχή του κοινού στην κατάρτιση ορισµένων σχεδίων και προγραµµάτων που αφορούν το περιβάλλον και µε την τροποποίηση όσον αφορά τη συµµετοχή του κοινού και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη των οδηγιών 85/337/ΕΟΚ και 96/61/ΕΚ του Συµβουλίου. Περαιτέρω στα ίδια πλαίσια της αποτελεσµατικής εφαρµογής της Σύµβασης η Κοινότητα έχει προωθήσει Πρόταση Κανονισµού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 2003 µε θέµα την εφαρµογή των διατάξεων της Σύµβασης Aarhus στα Κοινοτικά θεσµικά όργανα και φορείς. Τέλος στα πλαίσια του τρίτου πυλώνα της Σύµβασης εκκρεµεί Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπα κού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε την πρόσβαση στην δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέµατα η οποία µέχρι σήµερα δεν έχει περαιτέρω προωθηθεί.
Β. Κοινοτικές Εξελίξεις
Γ. Νοµοθετικό Έργο ΥΠΕΧΩ∆Ε στα πλαίσια της Συµβασης Aarhus και της εφαρµογής της
Το ΥΠΕΧΩ∆Ε έχει θεσπίσει σηµαντικό νοµοθετικό έργο στα πλαίσια της Σύµβασης Aarhus και συγκεκριµένα. Τον ∆εκέµβριο του 2005 κύρωσε την εν λόγω Σύµβαση σύµφωνα µε το άρθρο 28 παρ.1 του Συντάγµατος, µε το Νόµο υπ’ αριθµ. 3422/12-12-2005 (ΦΕΚ Α 303/1312-2005). Για την εν λόγω κύρωση της Σύµβασης Aarhus, εκδόθηκε αναλυτικό δελτίο τύπου µε ενηµέρωση για το περιεχόµενο και την σηµασία της και η σχετική πληροφόρηση δηµοσιεύτηκε στο σύνολο σχεδόν του ηµερήσιου τύπου. Παράλληλα το δελτίο τύπου, η αιτιολογική έκθεση και η Σύµβαση Aarhus δηµοσιεύτηκαν στην επίσηµη ιστοσελίδα του ΥΠΕΧΩ∆Ε.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 45
Στα πλαίσια της εφαρµογής του 1ου Πυλώνα της Σύµβασης και της ενσωµάτωσης της Οδηγίας 2003/4 για την Πρόσβαση του κοινού στην περιβαλλοντική πλη-ροφόρηση, εξέδωσε την ΚΥΑ υπ’ αριθµ. ΗΠ 11764/653/2006 (ΦΕΚ 327Β/17-32006) µε θέµα την πρόσβαση του κοινού στις δηµόσιες αρχές για παροχή πληροφοριών σχετικά µε το περιβάλλον. Η εν λόγω ΚΥΑ αποσκοπεί στην κατοχύρωση του δικαιώµατος πρόσβασης των πολιτών στις περιβαλλοντικές πληροφορίες που κατέχουν οι δηµόσιες αρχές ή για λογαριασµό των δηµοσίων αρχών και προσδιορίζονται οι βασικοί όροι και προυποθέσεις καθώς και οι πρακτικές ρθυµίσεις για την άσκηση του δικαιώµατος αυτού και διασφαλίζεται ότι σε κάθε περίπτωση οι περιβαλλοντικές πληροφορίες διατίθενται σταδιακά και διαδίδονται στο κοινό προκειµένου να επιτυγχάνεται η ευρύτερη δυνατή συστηµατική διάθεση και διάδοσή τους . Για την εν λόγω ΚΥΑ εκδόθηκε επίσης αναλυτικό δελτίο τύπου που δηµοσιεύτηκε στον ηµερήσιο τύπο και στην επίσηµη ιστοσελίδα του ΥΠΕΧΩ∆Ε. Στα πλαίσια αυτής της ΚΥΑ µεθοδεύεται στο ΥΠΕΧΩ∆Ε υπηρεσιακός µηχανισµός για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών που ζητούν πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες. % Μέχρι την έκδοση της νέας ΚΥΑ οι πολίτες που ζητούσαν πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες εξυπηρετούντο επίσης βάσει των διατάξεων της καταργη-θείσας ΚΥΑ 77921/1440/6-9-95 (ΦΕΚ Β 795/14-9-95) των Υπουργών Προεδρίας της Κυβέρνησης, Εσωτερικών, Εθνικής Οικονοµίας και ΠΕΧΩ∆Ε, που είχε ενσωµατώσει στο Εθνικό δίκαιο την προγενέστερη Οδηγία 90/313 για την πρόσβαση στις περιβαλλοντικές πληροφορίες. Βάσει της ως άνω ΚΥΑ 77921/1440/6-9-95, που καταργήθηκε, είχε θεσµοθετηθεί στο ΥΠΕΧΩ∆Ε, η «Επιτροπή για την Πρόσβαση σε Πληροφορίες για το Περιβάλλον». Οι ενδιαφερόµενοι εφόσον θεωρούσαν ότι το αίτηµά τους για χορή-γηση πληροφοριών που σχετίζονται µε το περιβάλλον απορρίφθηκε ή αγνοήθηκε αδικαιολόγητα ή ότι έλαβαν ανεπαρκή απάντηση, είχαν την δυνατότητα να ζητήσουν εντός 20 ηµερών από της κοινοποίησης της σχετικής απάντησης, την διοικητική επανεξέτασή της µε την υποβολή έγγραφης ένστασης στην ως άνω Επιτροπή. % Με τη νέα ΚΥΑ ο αιτών εφόσον θεωρήσει ότι η δηµόσια αρχή είτε αγνόησε το αίτηµά του για παροχή πληροφοριών λόγω παρέλευσης των νοµίµων προθεσµιών, είτε απέρριψε την αίτησή του αδικαιολόγητα ή απάντησε πληµµελώς ή δεν αντιµετώπισε το αίτηµά του σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στο άρθρο 3 της εν λόγω ΚΥΑ τότε δικαιούται: 1. Να ασκήσει το δικαίωµα αποζηµίωσης λόγω υπέρβασης των οριζοµένων προθεσµιών ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής της παραγράφου 13 του άρθρου 5 του ν.1943/1991 όπως ισχύει. 2. Να ασκήσει αγωγή αποζηµίωσης ενώπιον του αρµοδίου δικαστηρίου σύµφωνα µε τις περί αστικής ευθύνης διατάξεις. 3. Να ασκήσει ενδικοφανή προσφυγή ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής της παρ.13 του άρθρου 5 του ν.1943/1991,όπως ισχύει, για την τροποποίηση ή επανεξέταση των πράξεων ή παραλείψεων της δηµόσιας αρχής. Κατά της απόφασης της Ειδικής Επιτροπής επί της ενδικοφανούς προσφυγής ή της σιωπηρής απορρίψεώς της ,ο ενδιαφερόµενος έχει το δικαίωµα να ασκήσει προσφυγή ουσίας ενώπιον του αρµοδίου Τριµελούς ∆ιοικητικού Πρωτοδικείου. Επίσης στα πλαίσια εφαρµογής του 2ου Πυλώνα της Σύµβασης και της εν
46 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
µέρει ενσωµάτωσης της Οδηγίας 2003/35/ΕΚ του Ευρωπα κού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 26ης Μα ου 2003, σχετικά µε τη συµµετοχή του κοινού στην κατάρτιση ορισµένων σχεδίων και προγραµµάτων που αφορούν το περιβάλλον και µε την τροποποίηση όσον αφορά τη συµµετοχή του κοινού και την πρόσβαση στην δικαιοσύνη των Οδηγιών 85/337/ΕΟΚ και 96/61/ΕΚ του Συµβουλίου, εξέδωσε την ΚΥΑ υπ’ αριθµ. 37111/2021/2003 (ΦΕΚ Β΄ 1391/29-9-2003) µε θέµα «Καθορισµός τρόπου ενηµέρωσης και συµµετοχής του κοινού κατά την διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων σύµφωνα µε την παράγραφο 2 του άρθρου 3 του ν.3010/2002. Επιπλέον στα πλαίσια της ολοκλήρωσης της ενσωµάτωσης της ως άνω Οδηγίας 2003/35 εξέδωσε την ΚΥΑ υπ’ αριθµ. 9269/470/2007 - ΦΕΚ 286 Β΄/ 2-3-2007, που ενσωµάτωσε τις διατάξεις των άρθρων 3 (παρ. 7) και 4 (παρ. 4) της Οδηγίας 2003/35/ΕΚ όσον αφορά τα µέσα ένδικης προστασίας του κοινού κατά πράξεων ή παραλείψεων της ∆ιοίκησης σχετικά µε θέµατα ενηµέρωσης και συµµετοχής του κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και που ταυτόχρονα αποσκοπεί στην εφαρµογή των διατάξεων του άρθρου δεύτερου του ν.3422/2005 µε τον οποίο κυρώθηκε η Σύµβαση Aarhus. (ΦΕΚ Α303/2005) % Με βάση την εν λόγω ΚΥΑ κάθε ενδιαφερόµενος για την αποκατάσταση της ηθικής ή υλικής βλάβης των εννόµων συµφερόντων του δικαιούται να προσβάλει τις πράξεις ή παραλείψεις της ∆ιοίκησης που έχουν σχέση µε θέµατα ενηµέρωσης και συµµετοχής του κατά τη διαδικασία έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων, σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις της ΚΥΑ υπ’ αριθµ. 11014/703/2003 και της ΚΥΑ υπ’ αριθµ. 37111/2021/2003. Το δικαίωµα της ένδικης προστασίας παρέχεται τόσο στα πλαίσια διοικητικού ελέγχου όσο και στα πλαίσια δικαστικής προστασίας. 1.Το δικαίωµα διοικητικού ελέγχου ασκείται: α. Με αίτηση θεραπείας προς το ΥΠΕΧΩ∆Ε, κατά τα οριζόµενα στο άρθρο 24 του ν.2690/1999 µε την οποία ο ενδιαφερόµενος ζητά την ανάκληση ή την τροποποίηση πράξης της ∆ιοίκησης, για θέµατα ενηµέρωσης και συµµετοχής του κοινού κατά την διαδικασία έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων, σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις. β. Με ειδική διοικητική προσφυγή ενώπιον του Υπουργού ΠΕΧΩ∆Ε, µε την οποία ο ενδιαφερόµενος ζητά την ακύρωση ή την τροποποίηση πράξης του Γενικού Γραµµατέα της οικείας Περιφέρειας, για θέµατα ενηµέρωσης και συµµετοχής του κοινού κατά τη διαδικασία έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων. 2. Το δικαίωµα δικαστικής προστασίας ασκείται : α. Με αγωγή αποζηµίωσης ενώπιον του αρµοδίου ∆ικαστηρίου σύµφωνα µε τις περί αστικής ευθύνης διατάξεις. β. Με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συµβουλίου Επικρατείας.
Β. ∆ράσεις του ΥΠΕΧΩ∆Ε που συµβάλλουν στη δηµιουργία προϋποθέσεων για πρόσβαση του κοινού στις πληροφορίες περιβάλλοντος και για τη διάδοση (διάχυση) της περιβαλλοντικής πληροφόρησης σύµφωνα µε το άρθρο 5 παρ. 3 της Σύµβασης Aarhus
Με βάση το άρθρο 5 παρ. 3 της Σύµβασης Aarhus κάθε µέρος εξασφαλίζει την
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
47
προοδευτική διάθεση των περιβαλλοντικών πληροφοριών σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδοµένων οι οποίες είναι ευπρόσιτες στο κοινό µέσω τηλεπικοινωνιακών δικτύων. ΄Ετσι λοιπόν στα πλαίσια της ηλεκτρονικής τεχνολογίας και των ηλεκτρονικών εργαλείων (Electronic Environmental tools, Clearing House Mechanism) που χρησιµοποιούνται στα πλαίσια της Σύµβασης Aarhus για την συστηµατική διάθεση και διάδοση των περιβαλλοντικών πληροφοριών στο κοινό, συµβάλλουν οι παρακάτω δράσεις που υλοποιούνται στο ΥΠΕΧΩ∆E. Εθνικό ∆ίκτυο Πληροφοριών Περιβάλλοντος. Μία εθνική δράση που συµβάλλει προς τη δηµιουργία των προ ποθέσεων για την πρόσβαση του κοινού στις πληρο-φορίες περιβάλλοντος είναι η ανάπτυξη του Εθνικού ∆ικτύου Πληροφοριών Περιβάλλοντος (Ε∆ΠΠ ). Το Ε∆ΠΠ αποτελεί ένα οριζόντιο µηχανισµό που συγκεντρώνει και παρέχει είτε µέσω του εσωτερικού δικτύου είτε µέσω του διαδικτύου στοιχεία που αφορούν τους βασικούς περιβαλλοντικούς τοµείς (αέρας, νερά, φύση, απόβλητα, εκποµπές, νοµοθεσία, µελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων) στο κοινό, στους φορείς και στις διεθνείς υποχρεώσεις. Το Ε∆ΠΠ στηρίζεται σε υποδοµή πληροφορικής και δικτύων, έχει βάσεις δεδοµένων και σύστηµα γεωγραφικών πληροφοριών και παρέχει ειδική πρόσβαση σε Περι-φερειακές και σε επιλεγµένες Νοµαρχιακές υπηρεσίες. Στην ολοκληρωµένη του µορφή θα υποστηρίζει τη συστηµατική επεξεργασία συγκεκριµένων δεικτών για την παραγωγή Εκθέσεων Κατάστασης Περιβάλλοντος. Λειτουργεί ιστοσελίδα για την Ατµοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας και Θεσσαλονίκης που ενηµερώνεται σε ηµερήσια βάση, µε αναλυτική πληροφόρηση για τα επίπεδα και την πρόγνωση ρύπανσης. Εκδίδεται ετήσια έκθεση µε τα επίπεδα ατµοσφαιρικής ρύπανσης και στατιστικές αναλύσεις για τις περιοχές Αθήνας και Θεσσαλονίκης που βρίσκεται και στον δι-κτυακό τόπο του Υπουργείου. Πραγµατοποιούνται ηµερίδες και ενηµερωτικές εκδηλώσεις και εκστρατείες για τα απορρίµµατα και τις συσκευασίες τους. Εκδίδεται τακτικά Ετήσια Έκθεση για την ποιότητα των επιφανειακών νερών και Ετήσια Έκθεση για την ποιότητα των νερών κολύµβησης της Ελλάδας. Λειτουργεί σχετική ιστοσελίδα στο διαδίκτυο για την ενηµέρωση του κοινού σχετικά µε την ποιότητα των επιφανειακών νερών της χώρας καθώς και άλλη για την ποιότητα των νερών κολύµβησης. Λειτουργεί ιστοσελίδα µε πληροφορίες για την πιλοτική εφαρµογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΕ των νερών που υλοποιείται στη λεκάνη απορροής του Ποταµού Πηνειού Θεσσαλίας. Εκδίδονται περιοδικές απολογιστικές εκθέσεις µε το σύνολο των ετησίων ελέγχων εκποµπών καυσαερίων σε αυτοκίνητα, η επεξεργασία των µετρήσεων, τα συµπεράσµατα καθώς και προτάσεις για την βελτίωση των υφιστάµενων διαδικασιών και συνθηκών για τους δύο τοµείς, αυτοκινήτων και εξωτερικών καύσεων. Για τη Φύση και Βιοποικιλότητα, συντάσσονται στο πλαίσιο των σχετικών ∆ιεθνών Συµβάσεων και των Κοινοτικών Οδηγιών κατά τακτά χρονικά διαστήµατα, εθνικές εκθέσεις σε τυποποιηµένη µορφή, µε παροχή στοιχείων που αφορούν την εφαρµογή των σχετικών αποφάσεων και προγραµµάτων εργασίας. Τέλος το ΥΠΕΧΩ∆Ε έχει θέσει σε δηµόσια διαβούλευση την προκήρυξη για το έργο «Εκσυγχρονισµός και Επέκταση Εθνικού ∆ικτύου Πληροφοριών Περιβάλλοντος» που έχει ενταχθεί στο µέτρο 2.4 «Περιφερειακά γεωγραφικά πληροφοριακά
48 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
συστήµατα και καινοτόµες ενέργειες» του Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας. Αντικείµενο του διαγωνισµού είναι η επιλογή αναδόχου για το ως άνω έργο και την επέκταση του Εθνικού ∆ικτύου Πληροφοριών Περιβάλλοντος (Ε∆ΠΠ). Σκοπός της επέκτασης και ανάπτυξης του Ε∆ΠΠ είναι η στήριξη της πολιτικής περιβάλλοντος µε αξιόπιστες πληροφορίες και η ενηµέρωση των πολιτών για την κατάσταση του περιβάλλοντος και τις βασικές Περιβαλλοντικές διαδικασίες. Μέσω του Ε∆ΠΠ θα επιτευχθεί ο εκσυγχρονισµός των Υπηρεσιών Περιβάλλοντος µε υποδοµές Πληροφορικής, η υποστήριξη των Περιφερειών στην παρακολούθηση του Περιβάλλοντος, η εξασφάλιση γεωγραφικών δεδοµένων για το περιβάλλον και η υποστήριξη των διαδικασιών παροχής στοιχείων στην Ε.Ε, τον Ευρωπαικό Οργανισµό Περιβάλλοντος και το δίκτυο ΕΙΟΝΕΤ. Βασικοί στόχοι του έργου είναι η συµµετοχή όλων των σχετικών και ενεργών φορέων και Περιφερειών στο ∆ίκτυο, µέσω του ∆ιαδικτύου, η εισαγωγή όλων των απαραίτητων δεδοµένων, η περαιτέρω ανάπτυξη του Γεωγραφικού Συστήµατος Πληρο-φοριών και η δηµιουργία/ανανέωση των βασικών χωρικών δεδοµένων περιβάλλοντος, η βελτίωση των υπαρχουσών λειτουργιών και η ανάπτυξη νέων εφαρµογών σε βάσεις δεδοµένων και σε συστήµατα γεωγραφικών πληροφοριών, η δηµιουργία διαδικτυακής πύλης τόσο για την πρόσβαση στις πληροφορίες περιβάλλοντος όσο και για την εγκαθίδρυση δικτύου επικοινωνίας µε τους εθνικούς Φορείς του Ευρωπαικού ∆ικτύου ΕΙΟΝΕΤ καθώς και η δηµιουργία ενηµερωτικού µηχανισµού µε βάση τις απαιτήσεις της Σύµβασης Aarhus.
Προοπτικές – προβλήµατα
Στα πλαίσια του νοµοθετικού έργου που έχει επιτελέσει για την εφαρµογή της Σύµβασης Αarhus και των παραπάνω σχετικών δράσεων που υλοποιεί, το ΥΠΕΧΩ∆Ε αποσκοπεί στη βελτίωση της παροχής και διάδοσης στους πολίτες των περιβαλλοντικών πληροφοριών σε εθνικό επίπεδο καθώς και στην έκδοση ενηµερωτικών εκθέσεων και τη διευκόλυνση πρόσβασης σε αυτές µε τη χρήση ηλεκτρονικών µέσων, στοχεύοντας στην αναβάθµιση της ενηµέρωσης των πολιτών. Παράλληλα στοχεύει στη διευκόλυνση και στην ολοένα αυξανόµενη συµµετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων, που ήδη συµπεριλαµβάνεται σε πολλά νοµοθετήµατα που αφορούν το περιβάλλον. Περαιτέρω η ηλεκτρονική δηµόσια διαβούλευση έχει χρησιµοποιηθεί σε πολλές δράσεις που αφορούν θέµατα περιβάλλοντος ,όπως η δηµόσια διαβούλευση για τις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου, η διαβούλευση για την σύνταξη Εθνικής Στρατηγικής για την Αειφόρο Ανάπτυξη, η δηµόσια διαβούλευση για την αναθεώρηση του Συστήµατος Οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου (Emas) κ.λ.π. Βεβαίως η συµµετοχή των πολιτών δεν είναι πάντοτε η αναµενόµενη και γι’ αυτό πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για την µεγαλύτερη δυνατή ευαισθητοποίησή τους. Για τον λόγο αυτό είναι σηµαντική η συνεργασία της ∆ιοίκησης µε την Κοινωνία των πολιτών προκειµένου να επιτευχθούν σε όσο το δυνατόν µεγαλύτερο βαθµό οι στόχοι της Σύµβασης Aarhus και να διευρυνθεί η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών. Εξάλλου, παρά τις σηµαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει από την πλευρά της ∆ιοίκησης, υπάρχουν ακόµα βήµατα να γίνουν, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί ελλιπής ενηµέρωση των υπαλλήλων, καθώς και πρόβληµα στελέχωσης των υπηρεσιών, ιδιαίτερα στη Νοµαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 49
Για τον λόγο αυτό και η ∆ιοίκηση στοχεύει στην ολοένα ευρύτερη ενηµέρωση και εκπαίδευση των υπαλλήλων σε θέµατα παροχής πληροφοριών και γενικότερα σε θέµατα αειφορίας και δικαιωµάτων των πολιτών ούτως ώστε να επιτευχθεί η δηµιουργία κατάλληλου κλίµατος συνεργασίας κατά την επαφή µε τους πολίτες. Οι κατάλληλα ενηµερωµένοι υπάλληλοι και γενικότερα όλα τα κατάλληλα ενηµερωµένα πρόσωπα και φορείς που είναι κάτοχοι των περιβαλλοντικών πληροφοριών αποτελούν το καλύτερο εχέγγυο για την αποτελεσµατική ενηµέρωση των πολιτών αλλά και για την υποστήριξη και την βοήθειά τους κατά την έρευνα της περι-βαλλοντικής πληροφορίας. Επί πλέον, η κατάλληλη στελέχωση των υπηρεσιών διευκολύνει την απόδοσή τους στα θέµατα εξυπηρέτησης του κοινού. Τέλος σε κάθε περίπτωση, όπως προαναφέραµε, είναι σηµαντική η συνεργασία της ∆ιοίκησης µε την Κοινωνία των πολιτών προκειµένου να επιτευχθούν σε όσο το δυνατόν µεγαλύτερο βαθµό οι στόχοι της Σύµβασης Aarhus και να διευρυνθεί η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Συµπερασµατικά µπορούµε να πούµε ότι τό νοµοθετικό έργο που έχει συντελεστεί µε την κύρωση της Σύµβασης Aarhus και την ενσωµάτωση από την χώρα µας των Κοινοτικών Οδηγιών που έχουν εκδοθεί από την Ε.Ε. µε σκοπό την ορθή και αποτελεσµατική εφαρµογή της Σύµβασης είναι πολύ σηµαντικό. Παράλληλα είναι ιδιαίτερα σηµαντικές και οι δράσεις που υλοποιούνται και προγραµµατίζονται στο ΥΠΕΧΩ∆Ε στα πλαίσια της Σύµβασης για την ηλεκτρονική διάδοση της περιβαλλοντικής πληροφορίας. Με το νοµοθετικό αυτό έργο και τις δράσεις αυτές ,καταβάλλεται προσπάθεια για την διασφάλιση και κατοχύρωση του ατοµικού δικαιώµατος των πολιτών για την αποτελεσµατική πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία που διαχειρίζονται οι ∆ηµόσιες Αρχές. Επί πλέον τίθενται οι βάσεις για τη συµµετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων που αφορούν το περιβάλλον και διασφαλίζεται το δικαίωµα του πολίτη να κινεί δικαστικές διαδικασίες για την αµφισβήτηση πράξεων ή παραλείψεων των δηµοσίων αρχών. Τέλος επιδιώκεται η βελτίωση των µέτρων και η κάλυψη των τυχόν δυσλειτουργιών που εντοπίζονται. Είναι κοινή πεποίθηση πλέον σήµερα ότι η ευρύτερη πρόσβαση στις περιβαλλοντικές πληροφορίες καθώς και η αύξηση της συµµετοχής των πολιτών στις διαδικασίες που αφορούν περιβαλλοντικά θέµατα και η ευαισθητοποίησή τους σε αυτά οδηγούν σε βελτίωση της προστασίας του περιβάλλοντος. Για το σκοπό αυτό ∆ιοίκηση και Κοινωνία των πολιτών πρέπει να είναι σε διαρκή και εποικοδοµητική συνεργασία προκειµένου να καταστεί δυνατόν να εφαρµοστούν αποτελεσµατικά οι σκοποί µιας τόσο σηµαντικής Σύµβασης, όπως η Σύµβαση του Αarhus. Το αποτέλεσµα της συνεργασίας αυτής είναι βέβαιο ότι θα έχει θετικό αντίκτυπο στο δικαίωµα των µελλοντικών γενεών για ένα καλύτερο περιβάλλον.
Συµπέρασµα
50
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
«Σηµερινά προβλήµατα και προοπτικές για την εφαρµογή της Σύµβασης του Άαρχους στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης»
(Actual problems and perspectives for the application of the Aarhus convention in EU countries)
Γενικού Γραµµατέα του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος, µε θέµα:
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ κ. ΤΖΟΝ ΧΟΝΤΕΛΕΖ,
Eventhough some 50 countries participated in the negotiations, EU Member States played a quite dominant role in the negotiations for the Aarhus Convention. [The only non-EU country that had a major influence on its outcome was Russia, which unfortunately decided later not to sign or accede. Russia tried, with some success, to reduce the impact of the Convention, in particular by emphasizing systematically that interpretation of the principles laid down in the Convention were up to the national authorities.] In a consensus requiring process, one would expect that the lowest common denominator prevails. That was however not the case with these negotiations, thanks to an active coalition of environmental NGOs. This coalition, working under the umbrella of the European Ecoforum, of which the EEB is part, managed to mobilize more progressive countries, both inside and outside the EU, to improve the language of the Convention, so that it would go beyond existing practice in large parts of Europe. We insisted that with regards to the rights of citizens “the devil is in the detail”, that the Convention would only have added value if the text would be precise about procedures, and that it should include not only re-active obligations for public authorities (responding to requests of citizens), but also require from governments to actively promote the use of the Convention’s rights, in order to improve environmental decisionmaking, enforcement, and create an inclusive environmental democracy. We also insisted that environmentally relevant decisionmaking had to be considered in a broad sense, not only related to environmental legislation, but also to, for example, agriculture, energy, transport policies. And we made sure that the definition of public authorities was broad enough to deal with the consequences of privatisation. Even if we, as NGOs, were quite critical about the result, we can see clearly now that, because of this pressure, the Aarhus Convention was, and still is, a challenge to most EU Member States. It does more than describing historical practice. At this moment, all EU Member States except for Ireland have ratified the Convention. Some adapted their legislation soon after the Aarhus Ministerial Conference in 1998, most waited for the two Directives the EU agreed in 2003 to bring existing EU law in agreement with the Aarhus Convention. Concerning the third pillar, access to justice, the Member States were split about the need for an EU Directive, with as result that, after the Luxemburg Presidency investigated the mood in the first half of 2005, the proposal the Commission made for such a Directive is gathering dust somewhere in the archives of the Secretariat of the Council of Ministers. I was asked to speak in particular about “Actual problems and perspectives for the application of the Aarhus convention in EU countries”. That is not an easy task. As you know, the EU now consists of 27 countries, with widely different traditions with regards to democracy, transparency, relation between citizens and authorities. 10 EU Memberstates had totalitarian systems until 17 years ago, and even in several of the older memberstates democracy has not been the permanent practice in the 20th century.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 51
Twenty years ago, I was working as assistant to a Member of the European Parliament. This member led the discussions in those years in the European Parliament on access to environmental information. Through our research it became quite clear that there were large differences already in the smaller EU of 12 Member States. Denmark, France, Luxembourg and the Netherlands already had general freedom of information legislation. On the other extreme, in the UK and Germany, it was seen as a sign of distrust in public authorities, and even, by some, as lack of respect for representative democracy, to give the public broad rights to information. What also became clear was that, in the end, legislation by itself was not determining whether citizens and their environmental organisations could effectively play their roles as watchdogs and as constructive participants in environmental decisionmaking. More essential was the presence or absence of a culture of openness and participation, of understanding from the side of public authorities that such a culture would in the end lead to better decisions and more respect for such decisions, and from the side of citizens whether they were committed, well organised and able to take part in what easily become rather technical, long and not always exciting processes. I think that the largest difference in EU Member State practise still exists in the field of access to justice. I come from a country which practices almost universal standing. In the Netherlands, citizens, and more often environmental organisations, have developed a robust practice in launching court cases against illegal behaviour of public authorities and private actors, with considerable success. For example, between 1996 and 2001 some 4000 cases were launched by environmental associations, of which almost half were entirely or partially won. Research has shown that even in this case, the Court system was not considerably overloaded by these cases. More importantly, the high amount of cases won shows that the cases made sense and that they have contributed to better enforcement of environmental law. In other EU Member States, starting with neighbouring country Germany, even after its Aarhus Convention ratification the new laws do not provide for what is called there “Verbandsklage”, court cases from NGOs, against violations of environmental law. This will most likely mean that, as soon as the compliance procedure of the Aarhus Convention allows [one year after the ratification], German NGOs will file a complaint against violation of this part of the Convention. In October last year, the EEB organised, together with a new NGO organisation called Justice And Environment, with members mainly in the new Member States, a first discussion about the implementation of the Aarhus Convention in the EU. From the European Commission we received information about the formal situation with regards to transposition of the two relevant directives. The Commission had then started four legal cases for failing to present a full transposition dossier on the Access to Information Directive, and four regarding the Public Participation Directive. Four other cases were not that far yet. Germany and Spain were challenged for both Directives. I think it is not by accident that both are federal states. For one of the two Directives, also Austria and Belgium (also federal states) have problems with timely transposition. Ireland is performing particularly bad, and interesting is also to see that the New Member States have done their formal transposition in time. The presence of a transposition dossier ofcourse does not say much yet about the actual application of the Convention in real practice. The Commission intends to start assessing the content of the legislation in relation to the Directive’s requirements this year, leading to conclusions in 2008 and actual cases for insufficient transposition 2009
52 ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
(which still does not relate to real enforcement). As EEB we decided we are not going to wait for that, and launched what we call a Quick Scan, a survey about the implementation of the EU Aarhus Directives in the 27 Member States, including also a question about the added value of a third Directive, on Access to Justice. The results of this survey are unfortunately not available yet. Provisional results will be presented and discussed at a seminar the EEB is organising, in Brussels, on the 6th of June. We have received 12 contributions so far, from old as well as new EU Member States, and I can give you a very preliminary impression on this basis. The contributions need good analysis, and in several cases we need to get back to the authors for more information. One question we asked was whether the public authorities actively inform the public about their rights under the Aarhus Convention. Some countries do not undertake any specific activity. Belgium and Sweden have information on websites. In Estonia the Environment Ministry has worked with environmental organisations. In the Czech Republic, the Environment Ministry recently asked our member organisation Environmental Law Service to write a brochure for the public and one for officials about the Aarhus Convention in administrative and judicial practice. I think this is a remarkable initiative, one that could be followed by other governments. Because an NGO can, better than government officials, relate the rights laid down in Aarhus regulation to real interests of citizens and NGOs. Also in some other countries it is clear that NGOs are the main proponents of Aarhus, particularly in the new democracies. Another remarkable initiative is that of the Danish government to set up a monitoring committee to follow the implementation of the Convention and to report on this. The largest Danish environmental organisation, member of the EEB, is part of this Committee. It will come out with a first report in 2008. However, this committee comes instead of a public registration system that most other countries have set up or are preparing for. From the answers that I was able to see, it seems that most respondents are fairly confident that access to environmental information is more or less in line with the Aarhus Convention. In several responses though it is mentioned that there are ongoing disputes about the restrictions to information provisions. About Hungary it is mentioned that in most cases where authorities try to withhold information, Courts chose the side of the one requesting for the information. The same goes for Estonia. On the other hand, in the Czech Republic NGOs have major difficulties in using the judicial review instrument to get information that authorities refused. Not only that the procedure is slow, it seems that a court decision that a refusal was unlawful does not necessary lead to getting the information. The Swedish NGO involved mentions information about Export Credits as an ongoing problem, as they are often regarded as commercial secrets. In Sweden also the problem emerges that due to privatisation of certain services, now institutions expect payment for certain pieces of information. More problems exist with the application of the second pillar. In the Quick Scan, we concentrate on the public participation rights and practice with regards to Environmental Impact Assessments and permitting decisions in light of the Integrated Pollution Prevention and Control Directive (IPPC). Here we have frequent complaints about poor information to the public about these procedures, late start of the consultation processes, so that the main decisions already have been taken (in Belgium the example of spatial planning decisions is mentioned), and in particular also the disregard for the inputs from public and NGOs in the final decisions. In some countries citizens
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ 53
and NGOs go to court when they feel the decisions taken by the authorities in such cases are not justified. Problem is that, for example in the Czech Republic, the Courts are only prepared to look into the substance of the decision when the complaint comes from citizens that can show a direct, individual interest. With regards to NGOs the tendency is to only look at whether their procedural rights, regarding the consultation procedure, have been respected. This leads to a schizophrenic situation for these NGOs, as their real interest is in the substance of the decision ofcourse. In Estonia and the Netherlands this is less of a problem, as there Article 9.3. of the Aarhus Convention, giving NGOs the right to stand on behalf of public interest, is more generally accepted. In general, access to justice is clearly the biggest problem in most EU countries. Problems start already with the refusal of courts to grant NGOs right of standing. A Flemish NGO raised this issue with the Compliance Committee of the Convention, and as a result the Belgian authorities are now trying to address this situation. In Sweden only a few environmental organisations have right to standing. Even large organisations such as WWF and Greenpeace do not have this, because they do not fulfil a requirement of having voting members (they are foundations, not associations). The second problem is the costs of court cases for NGOs in some countries, and the risk to be confronted with claims from the opposite party. This is a problem for example in Portugal. On the other hand, in Estonia there is a very wide access to justice practice in environmental cases. In the UK, in 2004 the Court of Appeal set some criteria for cases where the court should not shift the fees from the winning party to the losing one, if: * the case if of general public importance * there is a real “public interest” in having the issues raised by the case resolved * the claimant has no “private interest” in the outcome * the financial resources of both parties make a “protective cost order” fair * and the claimant is unlikely to proceed unless the protective cost order is granted. A third problem is the slowness of courts. In Belgium any case takes at least 5 years, a rapid procedure is only possible if “important damage which is difficult to repair” is at stake, but the courts consider this only if there is direct, personal damage involved. An finally, courts are not always prepared to apply injunctive relief, example again the Czech Republic. But what is the point of winning a case when the damage has been done? It is clear that in many countries of the EU, the Aarhus Convention has not yet made huge differences, partly because rights and practices already had been established, partly because in particular the access to justice pillar still needs systematic implementation and acceptance by the Courts. Still, the Convention is important already as a safeguard against negative trends. The Czech participant to the survey wrote in his response: “with no doubts, the mere fact of existence of the Aarhus Convention repeatedly helped NGOs to avoid attempts to diminish the possibilities of public participation and access to justice, which periodically appear”. I hope that the Aarhus Convention will also in Greece strengthen environmental democracy, increase the involvement of citizens in environmental policies, making and implementation, and in the end have a concrete positive impact on the environment.
54
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
ÅÕÁÃÃÅËIÁ ÔÆÁÌÐAÆÇ
ÂïõëåõôÞò ÐÁÓÏÊ - Åõñùðáúêü Êïéíïâïýëéï Áãáðçôïß ößëïé, Óáò åõ÷áñéóôþ ãéá ôçí ðñüóêëçóç ðïõ ìïõ áðåõèýíáôå íá ðáñáâñåèþ óôçí Çìåñßäá ìå èÝìá: “Ç åöáñìïãÞ ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò. ÐñïâëÞìáôá êáé ðñïïðôéêÝò”, ôçí ïðïßá óõíäéïñãáíþíïõí ï Äéêçãïñéêüò Óýëëïãïò Áèçíþí, ç ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá Ðñïóôáóßáò ÐåñéâÜëëïíôïò êáé ÐïëéôéóôéêÞò ÊëçñïíïìéÜò êáé ôï Åõñùðáúêü Ãñáöåßï ÐåñéâÜëëïíôïò. Ðáñáêáëþ íá äå÷èåßôå íá ìåôáöÝñåôå ôïí ÷áéñåôéóìü ìïõ óôïõò óõììåôÝ÷ïíôåò. Ç èåìáôéêÞ ôçò óçìåñéíÞò åêäÞëùóçò åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ êáé åðßêáéñç êáèþò ç óõæÞôçóç ãýñù áðü ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáé ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí êëéìáôéêþí áëëáãþí âñßóêïíôáé óôï åðßêåíôñï ôçò åõñùðáúêÞò áôæÝíôáò. Ïõóéþäçò åßíáé ç óçìáóßá ôùí äéáôÜîåùí ôïõ ðñþôïõ ðõëþíá ôçò Óýìâáóçò ôïõ ¢áñ÷ïõò, ïé ïðïßåò äéáóöáëßæïõí ôï äéêáßùìá ôùí ðïëéôþí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôéò ðåñéâáëëïíôéêÝò ðëçñïöïñßåò, ÷ùñßò íá ÷ñåéÜæåôáé íá åðéêáëåóôïýí êáé íá áðïäåßîïõí ïðïéïäÞðïôå Ýííïìï óõìöÝñïí, êáèþò ìüíï åíçìåñùìÝíïé êáé åíåñãïß ðïëßôåò áíôéëáìâÜíïíôáé üôé ï Üíèñùðïò ïöåßëåé íá åßíáé óõììÝôï÷ïò êáé ü÷é áíôáãùíéóôÞò ôçò öýóçò. ÅðéðëÝïí, üðùò õðïãñÜììéóå êáé ôï Åõñùðáúêü Êïéíïâïýëéï óå ó÷åôéêÞ ÝêèåóÞ ôïõ, ç Óýìâáóç ôïõ ¢áñ÷ïõò åîáóöáëßæåé ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôç äéêáéïóýíç ðñïêåéìÝíïõ íá óõìâÜëåé óôçí ðñïóôáóßá ôïõ äéêáéþìáôïò êÜèå áôüìïõ ôçò óçìåñéíÞò áëëÜ êáé ôùí ìåëëïíôéêþí ãåíåþí íá æåé óå Ýíá ðåñéâÜëëïí êáôÜëëçëï ãéá ôçí õãåßá êáé ôçí åõçìåñßá ôïõ. Ç åí ëüãù Óýìâáóç, èåùñþ üôé óõìâÜëåé óçìáíôéêÜ óôï íá ìðïñïýí ïé äçìüóéåò áñ÷Ýò êáé ïé ðïëßôåò íá áíáëáìâÜíïõí ôéò áôïìéêÝò êáé óõëëïãéêÝò ôïõò åõèýíåò ùò ðñïò ôçí ðñïóôáóßá êáé ôç âåëôßùóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ãéá ôçí åõçìåñßá ôçò ðáñïýóáò êáé ôùí ìåëëïíôéêþí ãåíåþí. Ôáõôü÷ñïíá, ç áõîçìÝíç ðñüóâáóç ôïõ êïéíïý óôç äéêáéïóýíç ãéá ðåñéâáëëïíôéêÜ èÝìáôá óõìâÜëëåé óôçí åðßôåõîç ôùí óôü÷ùí ôçò êïéíïôéêÞò ðïëéôéêÞò ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáëýðôïíôáò ôá õðÜñ÷ïíôá êåíÜ óôçí åðéâïëÞ ôïõ ðåñéâáëëïíôéêïý äéêáßïõ, êáé, ôåëéêÜ, óôç âåëôßùóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò. Èåùñþ üôé ç åíßó÷õóç ôùí åëåãêôéêþí ìç÷áíéóìþí ìÝóá áðü ôçí åíåñãü óõììåôï÷Þ ôùí ðïëéôþí áðïôåëåß ïõóéþäåò åñãáëåßï óôçí êïéíÞ ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò. ÐáñÜëëçëá, ç Óýìâáóç äßíåé ôçí äõíáôüôçôá óå öïñåßò ïé ïðïßïé äñáóôçñéïðïéïýíôáé óôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò êáé óôçí áåéöüñï áíÜðôõîç íá ðñïóöåýãïõí óå ðåñéâáëëïíôéêÝò äéáäéêáóßåò ãéá íá ðñïóâÜëëïõí ôç äéáäéêáóôéêÞ êáé ïõóéáóôéêÞ íïìéìüôçôá äéïéêçôéêþí ðñÜîåùí Þ ðáñáëåßøåùí ðïõ áíôéâáßíïõí óôï ðåñéâáëëïíôéêü äßêáéï. Èåùñþ, ëïéðüí, üôé ìÝóá áðü ôçí óçìåñéíÞ Çìåñßäá èá åîá÷èïýí éäéáßôåñá ÷ñÞóéìá óõìðåñÜóìáôá ôá ïðïßá èá óõìâÜëïõí óôçí åíßó÷õóç ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò óõíåßäçóçò óå áôïìéêü êáé óõëëïãéêü åðßðåäï.
ÄÉÊÇÃÏÑÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÁÈÇÍÙÍ
55